Tổng thống Trump áp thuế quan lên hàng loạt sản phẩm của Trung Quốc Bản quyền hình ảnhAFP
Image caption Tổng thống Trump áp thuế quan lên hàng loạt sản phẩm của Trung Quốc
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm lung lay nền tảng thương mại toàn cầu, đánh thuế mạnh lên hàng tỷ đô la hàng hóa từ Châu Âu, Canada, Mexico và Trung Quốc.
Các quốc gia này đang đáp trả tương tự, trả đũa bằng thuế quan lên hàng nghìn sản phẩm của Hoa Kỳ.
Điều này đặt các nền kinh tế lớn nhất thế giới vào cuộc chiến không ngừng.
Nhưng chiến tranh thương mại là gì? Chủ nghĩa bảo hộ diễn ra như thế nào? Và nó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến bạn?
Thượng Hải Bản quyền hình ảnhGetty Images
Image caption Triển lãm ở Thượng Hải

Chiến tranh thương mại là gì?

Đó là khi các nước tìm cách tấn công nền thương mại của nhau bằng thuế quan và hạn ngạch.
Một quốc gia sẽ tăng thuế quan, một loại thuế, khiến cho quốc gia khác đáp trả, leo thang ‘ăn miếng trả miếng’.
Điều này có thể gây tổn hại nền kinh tế của các quốc gia khác và dẫn tới căng thẳng chính trị gia tăng giữa các quốc gia này.

Máy của bạn không hỗ trợ nghe xem

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung: ai được lợi?

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung: ai được lợi?
Tổng thống Mỹ Donald Trump nghĩ rằng chiến tranh thương mại là “tốt” và dễ dàng. Ông không ngần ngại tăng thuế.

Nhưng thuế quan là gì?

Nó là thuế đánh vào một sản phẩm được sản xuất ở nước ngoài.
Về lý thuyết, việc đánh thuế các mặt hàng nhập khẩu có nghĩa là mọi người ít có khả năng mua chúng vì giá cả trở nên đắt hơn.
Mục đích là người dân mua sản phẩm nội địa rẻ hơn thay vào đó – thúc đẩy nền kinh tế của đất nước bạn.

Tại sao Trump làm điều này?

Tổng thống đã áp thuế quan lên hàng tỷ USD hàng hóa từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là Trung Quốc.
Ông đã hứa sẽ áp thuế thêm 200 tỷ USD lên hàng hóa Trung Quốc vào tháng Chín.
Ông Trump cũng muốn cắt giảm thâm hụt thương mại với Trung Quốc – quốc gia mà ông cáo buộc về hành vi thương mại gian lận trước khi trở thành tổng thống.
Ông Trump đã tạo điểm nhấn lớn trong chiến dịch tranh cử về việc cắt giảm thâm hụt thương mại của nước này.
Ông tin rằng điều này làm tổn hại sản xuất của Mỹ, và đã nhắc lại nhiều lần trong các buổi diễn thuyết và trên Twitter rằng Mỹ phải làm nhiều hơn để giải quyết những vấn đề này.

Thâm hụt thương mại là gì?

Đó là thuật ngữ chỉ sự khác biệt giữa việc nước của bạn mua bao nhiêu từ một nước khác, so với bán được bao nhiêu sang nước đó.
Thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc
Image caption Thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc
Và Mỹ có thâm hụt thương mại lớn với Trung Quốc.
Năm ngoái, thâm hụt thương mại khoảng 375 tỷ USD. Ông Trump không hài lòng về điều này.
Ông muốn cắt giảm thâm hụt thương mại này, và dự định sử dụng thuế quan để thực hiện điều đó.
Nhưng trong khi Tổng thống ghét chúng, thâm hụt thương mại không hẳn là một điều xấu.
Nhiều quốc gia giàu có trong những thập kỷ gần đây chuyển từ nền kinh tế sản xuất sang kinh tế dịch vụ.
Mỹ xuất khẩu 242,7 tỷ USD dịch vụ trong năm 2017, trong các lĩnh vực như ngân hàng, vận chuyển và du lịch.
Dịch vụ chiếm tới 90% nền kinh tế Mỹ. Ngược lại, ngành dịch vụ Trung Quốc không xuất khẩu nhiều như sản xuất hàng hóa.
Vì vậy, nỗi ám ảnh của Tổng thống với thâm hụt thương mại không phải lúc nào cũng phổ biến, với những chỉ trích phê phán động thái của chính quyền như là chủ nghĩa bảo hộ.

Chủ nghĩa bảo hộ là gì?

Chủ nghĩa bảo hộ là hình thức tìm cách sử dụng các hạn chế như thuế quan để thúc đẩy ngành công nghiệp của nước bạn, và bảo vệ nó khỏi cạnh tranh của nước ngoài.
Lấy ví dụ thuế nhôm và thép của Tổng thống Trump.
Hồi đầu tháng Ba, trước động thái mới nhất của ông chống lại Trung Quốc, Tổng thống công bố mức thuế 25% lên tất cả mặt hàng thép nhập khẩu và 10% với nhôm.
Chính quyền Trump tuyên bố Mỹ dựa quá nhiều vào các quốc gia khác về kim loại, và rằng nước này không thể sản xuất đủ vũ khí hoặc xe cộ bằng chính ngành công nghiệp của mình nếu một cuộc chiến tranh nổ ra.
Các chỉ trích chỉ ra rằng Mỹ nhập phần lớn thép từ Canada và EU – các đồng minh trung thành của Mỹ.
Các nước dẫn đầu về xuất khẩu thép vào Mỹ thang 1/2018
Image caption Các nước dẫn đầu về xuất khẩu thép vào Mỹ tháng 1/2018
Về lý thuyết, việc đánh thuế thép và nhôm nước ngoài có nghĩa là các công ty Mỹ sẽ mua thép nội địa thay thế.
Quan điểm rằng nó sẽ thúc đẩy ngành công nghiệp nhôm và thép của Mỹ, vì sẽ có thêm nhiều công ty muốn mua hàng hóa của họ.
Giá thép và nhôm sẽ tăng ở Mỹ vì sẽ có ít hơn sản phẩm này từ nước ngoài – do đó nhu cầu lớn hơn về thép nội địa sẽ đẩy giá lên, tăng lợi nhuận cho các nhà sản xuất thép.

Nhưng nó có hiệu quả không?

Phần nào.
Các nhà sản xuất thép của Mỹ có thể tăng giá – nhu cầu sẽ thúc đẩy thuê mới và lợi nhuận lớn hơn.
Nhưng các công ty Mỹ mà cần vật liệu thô, như các nhà sản xuất ô tô và máy bay, sẽ thấy chi phí của họ tăng lên.
Điều đó có nghĩa là họ có thể phải tăng giá thành phẩm của họ. Điều đó sẽ làm tổn hại người tiêu dùng.
Vì vậy, giá xe có thể tăng lên ở Mỹ. Như giá cho các tiện ích, vé máy bay và thậm chí cả bia có thể tăng – giá làm ra một chiếc lon có thể tăng lên.
Số người làm việc trong ngành công nghiệp thép của Mỹ giảm gần 50.000 trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2016 Bản quyền hình ảnhGetty Images
Image caption Số người làm việc trong ngành công nghiệp thép của Mỹ giảm gần 50.000 trong từ 2000 đến 2016

Thuế quan có thể ảnh hưởng như thế nào đến tôi?

Chúng có thể ảnh hưởng đến mọi người trên khắp thế giới – đặc biệt là kể từ khi Trung Quốc trả đũa.
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã đánh thuế các sản phẩm nông nghiệp và công nghiệp của Mỹ, từ đậu nành, thịt lợn và bông đến máy bay, ô tô và ống thép.
Về lý thuyết, Trung Quốc cũng có thể đánh thuế các công ty công nghệ của Mỹ như Apple. Điều đó sẽ ảnh hưởng đến gã khổng lồ công nghệ, và nó có thể buộc phải tăng giá để bù đắp.
Một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể gây tổn hại người tiêu dùng trên toàn thế giới bằng cách làm cho mọi công ty hoạt động khó khăn hơn, buộc các công ty phải tăng cao hơn lên khách hàng của họ.

Tự do thương mại sẽ tốt hơn?

Điều đó phụ thuộc vào người mà bạn hỏi.
Tự do thương mại trái ngược với chủ nghĩa bảo hộ – nó có nghĩa là giảm ít thuế quan nhất có thể, mang lại tự do cho mọi người mua sản phẩm rẻ hơn và tốt hơn từ bất cứ nơi nào trên thế giới.
Điều này rất tốt cho các công ty cố gắng cắt giảm chi phí, và nó giúp đẩy giá xuống và thúc đẩy nền kinh tế thế giới.
Ô tô, điện thoại thông minh, thực phẩm, hoa – tự do thương mại đã mang đến những sản phẩm giá cả phải chăng từ khắp nơi trên thế giới đến nhà của bạn.
Nhưng đồng thời, điều đó có nghĩa là các công ty ít có khả năng mua sản phẩm địa phương. Tại sao phải mua sản phẩm nội địa trong khi bạn có thể có nhiều lựa chọn hơn, giá rẻ hơn, từ một quốc gia khác?
Điều này có nghĩa là mất việc làm ở các nước giàu hơn, và tăng trưởng không đồng đều – trong khi tự do thương mại làm cho một số người giàu hơn, nó làm cho những người khác nghèo hơn.
Làm ra lon bia có thể trở nên đắt đỏ hơn - và chi phí đó có thể được đẩy lên người tiêu dùng Bản quyền hình ảnhReuters
Image caption Làm ra lon bia có thể trở nên đắt đỏ hơn – và chi phí đó có thể được đẩy lên người tiêu dùng

Tất cả sẽ kết thúc như thế nào?

Các sử gia chỉ ra rằng thuế quan thường dẫn tới chi phí cao hơn cho người tiêu dùng, trong khi các nhà kinh tế nói chung chống lại các kế hoạch.
Đảng Cộng hòa cũng áp đảo chống lại ông Trump về thuế quan – họ là những người ủng hộ tự do thương mại
Quyết định của ông Trump lên Trung Quốc có thể dẫn đến những tác động bất lợi cho người tiêu dùng ở Mỹ và Trung Quốc, cũng như trên thế giới.
Một cuộc đối đầu kinh tế giữa các nền kinh tế lớn nhất thế giới đều không tốt cho bất cứ ai.
Xem thêm bài về thương mại Mỹ – Trung: