Chiến thắng của Đảng Cấp Tiến , chào đón hy vọng dân chủ mới ở Thái Lan.
Đăng ngày 7 tháng 7 năm 2023 Bởi Savinka Putri Andin
Pita Limjaroenrat
Bối cảnh chính trị của Thái Lan đang tiến một bước tới một sự thay đổi mới sau cuộc tổng tuyển cử vào tháng 5/2023. Nhờ đó, Đảng Tiến lên phía trước chính thức chiếm vị trí đầu tiên trong cuộc kiểm phiếu với 14 triệu cử tri, đủ để có được 152 trong số 500 ghế quốc hội (BBC Indonesia, 2023). Mặc dù đã giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu, Move Forward vẫn còn thua xa trong việc có đủ phiếu bầu để đưa lãnh đạo của họ, Pita Limjaroenrat làm thủ tướng mới. Pita cần thu hút thêm ít nhất 376 phiếu bầu từ quốc hội được bầu. Sau thông báo bầu cử, Pita ngay lập tức đưa ra chiến lược vận động hành lang liên minh với các đảng khác. Được biết, bảy đảng khác, bao gồm Đảng Pheu Thai do gia đình Shinawatra lãnh đạo, đã đồng ý đoàn kết lực lượng của họ để hỗ trợ chính phủ mới và thoát khỏi sự thống trị của quân đội.
Ở phía bên kia, Thủ tướng Prayut Chan-o-cha đã chọn cách im lặng về chiến thắng áp đảo của đảng đối lập. Dưới thời Đảng Dân tộc Thống nhất Thái Lan (UTN), ông Prayut chỉ có thể thu thập được tổng cộng 36 phiếu, đây là một đòn giáng mạnh vào sự hiện diện của quân đội trong chính phủ Thái Lan (CNA, 2023). Hơn nữa, chiến thắng bầu cử chính thức đã đạt được bởi các nhóm ủng hộ dân chủ, những người phản đối mạnh mẽ chế độ hiện tại. Đây là một thảm họa lớn đối với quân đội khi liên minh tiến bộ đảm bảo các vị trí quan trọng trong chính phủ. Các thượng nghị sĩ ủng hộ quân đội kịch liệt từ chối việc bổ nhiệm Pita Limjaroenrat, làm thủ tướng do bị coi là chống chế độ quân chủ. Nền dân chủ của Thái Lan một lần nữa bị bao phủ trong một cơn ác mộng, câu hỏi vẫn là: liệu ứng cử viên Thủ tướng Pita có thể chịu được mối đe dọa của một cuộc đảo chính quân sự hay không?
Ủng hộ Dân chủ, Đảng Cấp Tiến được người dân Thái Lan yêu mến
Cuộc bầu cử Thái Lan năm 2023 được người dân địa phương coi là điều thiêng liêng vì nó được cho là mở đường cho nền dân chủ. Sự xuất hiện của Đảng Tiến lên giữa các đảng bầu cử đã tích cực ủng hộ một tầm nhìn tiến bộ và sứ mệnh xóa bỏ chế độ quân sự lâu đời ở Thái Lan.
Hình ảnh Pita Limjaroenrat với tư cách là người lãnh đạo đảng đã thu hút sự chú ý của mọi người. Pita trước đây đã thử vận may trong sự nghiệp chính trị của mình bằng cách tham gia Đảng Hướng tới Tương lai (FFP) trong cuộc bầu cử năm 2019. Trong thời gian đó, Pita đã được bầu làm một trong những thành viên của quốc hội, nhưng thật không may, đảng ủng hộ ông đã bị Tòa án Hiến pháp giải tán do bị cáo buộc có những bất thường trong bầu cử. Việc đơn phương giải thể FFP đã gây ra các cuộc phản đối và biểu tình lớn, đặc biệt là trong giới trẻ. Những người biểu tình tin rằng các cáo buộc chống lại FFP chỉ dựa trên lợi ích chính trị.
Cuộc đấu tranh của FFP không kết thúc ở đó; ngay sau đó, Move Forward Party được thành lập với Pita là người lãnh đạo, thể hiện các giá trị và sự hiểu biết tương tự. Mặc dù là một đảng tương đối non trẻ, Move Forward đã chiếm được cảm tình của những người ủng hộ trẻ tuổi, những người ban đầu ủng hộ FFP trước khi nó bị giải thể. Những tư tưởng chống quân phiệt của Move Forward được coi là đại diện cho nguyện vọng của những người dân bất mãn với chế độ Prayut lúc bấy giờ.
Ðiều này cũng phù hợp với tính cách của Pita, khi ông mạnh dạn đưa ra những chính sách gây tranh cãi nếu đắc cử, ông sẽ sửa đổi luật khi quân. Luật này quy định rằng bất kỳ hành vi xúc phạm nào đối với gia đình hoàng gia đều có thể bị coi là hành vi phạm tội, có thể bị phạt tối thiểu 15 năm tù. Đây là một thành kiến chống lại nền dân chủ và hạn chế quyền tự do ngôn luận của cá nhân và dẫn đến các chỉ trích từ xã hội. Lese majeste và bất cứ thứ gì động chạm đến chế độ quân chủ đều bị coi là điều cấm kỵ ở Thái Lan.
Do đó, gần như tất cả các chính trị gia đều né tránh vấn đề này bằng cách sử dụng nó cho lợi ích chính trị của họ, ngay cả một đảng lớn như Pheu Thai dưới sự lãnh đạo của gia đình Shinawatra cũng chọn cách nhắm mắt làm ngơ.
Bước đột phá của Move Forward trong lĩnh vực chính trị giống như một luồng gió mới hướng tới môi trường chính trị lành mạnh hơn ở Thái Lan. Đó là bởi vì các hình thức lạm quyền, chẳng hạn như tội khi quân, cần được xem xét lại liên quan đến các quyền và tự do của người dân.
Trong thời gian tranh cử, Pita vẫn cam kết thực hiện các cải cách chính trị về cơ bản sẽ xóa bỏ ảnh hưởng của quân đội trong chính phủ Thái Lan.
Trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg (2023), Pita hứa sẽ tập trung vào ba ưu tiên: phi quân sự hóa, phi độc quyền hóa và phi tập trung hóa. Cách tiếp cận đó cũng bao gồm việc bãi bỏ nghĩa vụ quân sự bắt buộc, tái cấu trúc quân đội, điều chỉnh các công ty độc quyền kinh doanh và nâng cao chất lượng giáo dục. Những cải cách cơ cấu này được cho là sẽ dẫn dắt Thái Lan hướng tới sự chuyển đổi toàn cầu. Những lời hứa và chương trình của Pita và Move Forward đã thu hút thành công sự ủng hộ từ một xã hội khao khát những ý tưởng về tự do và hiện đại hóa.
Chiến thắng của Pita Limjaroenrat có thể bị cản trở
Đảng Cấp Tiến đã chính thức giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, nhưng họ phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng từ phe quân sự. Âm mưu đảo chính vẫn phổ biến và dường như đã trở thành một nét văn hóa ở Thái Lan nhằm lật đổ quyền lực đối lập. Chính phủ dưới sự kiểm soát của quân đội có xu hướng bảo tồn đặc tính của chủ nghĩa độc đoán và cũng có mối quan hệ đặc biệt với gia đình hoàng gia có vai trò lớn.
Sự trỗi dậy của một thủ lĩnh mới từ phe đối lập khiến khả năng cao cuộc đảo chính năm 2006 và 2014 có thể lặp lại. Ví dụ, vào năm 2014, Thủ tướng Yingluck Shinawatra đã bị chính quyền quân sự giam giữ với lý do cáo buộc tham nhũng trong chế độ của bà. Cuộc đảo chính này cuối cùng đã khiến Yingluck từ chức, và bà được thay thế bởi một chính phủ do quân đội lãnh đạo dưới quyền của Tướng Prayut Chan-o-cha. Gia đình hoàng gia được biết là đã tham gia vào sự thành công của cuộc đảo chính năm 2014. Thông qua một tuyên bố chính thức từ Cung điện, việc bổ nhiệm Prayut làm Thủ tướng mới đã được nhà vua hoàn toàn tán thành. Như vậy, mối quan hệ chặt chẽ giữa quân đội và quân chủ, bảo vệ lẫn nhau là điều hiển nhiên.
Cả Pita và các liên minh đối lập khác có thể đã bị phe quân sự nhắm làm mục tiêu đảo chính tiếp theo. Cuộc nói chuyện ồn ào về việc sửa đổi luật khi quân đã khiến quân đội và hoàng gia tức giận hơn nữa. Pita được coi là quá nhìn xa trông rộng để thay đổi ảnh hưởng của những người bảo thủ trong quá trình hoạch định chính sách của bang. Ứng cử viên của Pita với tư cách là thủ tướng mới chắc chắn đang được tranh luận bởi các thượng nghị sĩ do quân đội chỉ định.
Gần đây, những nỗ lực công khai nhằm lật ngược kết quả bầu cử đã bị phát hiện. Ủy ban bầu cử Thái Lan đã bất ngờ khởi xướng cuộc điều tra về quyền sở hữu cổ phần của Pita trong công ty truyền thông ITV. Đó là sự thật nếu hiến pháp Thái Lan cấm các ứng cử viên quốc hội sở hữu cổ phần trong các công ty truyền thông. Tuy nhiên, Pita có thể bác bỏ cáo buộc này vì quyền sở hữu cổ phần được thừa kế từ cha anh ấy và công ty đã ngừng hoạt động kể từ tháng 3 năm 2007. đạt được vị trí thủ tướng. (NY Times, 2023).
Ít nhất, có một hy vọng mới cho quá trình dân chủ hóa Thái Lan.
Khả năng xảy ra một cuộc đảo chính có thể thấp thoáng nhưng Pita chắc chắn sẽ đối mặt với những rủi ro sắp tới và vẫn lạc quan về việc trở thành nhà lãnh đạo mới của Thái Lan. Không có gì ngạc nhiên nếu đột nhiên kết quả bầu cử bị cho là không hợp lệ và tiến hành bầu cử lại; mọi thứ đều có thể. Tuy nhiên, chính quyền quân sự vẫn nắm quyền tối cao trong cơ cấu chính phủ Thái Lan.
Nếu điều tồi tệ nhất xảy ra với sự sa sút của phe đối lập và Pita phải ra về tay trắng. Ít nhất, sự xuất hiện của Đảng Cấp Tiến và các nhóm ủng hộ dân chủ khác đã truyền cảm hứng thúc đẩy dân chủ trong một bộ phận đáng kể dân chúng, những người hết lòng ủng hộ họ trong các cuộc bầu cử. Do đó, một phong trào quyền lực nhân dân nảy sinh, sức mạnh của nó có thể vượt qua tính hợp pháp của quân đội và chế độ quân chủ. Các phong trào dân chủ tiếp theo của Move Forward cũng có thể truyền cảm hứng cho các nhóm ngầm ủng hộ tự do và quyền trong việc quản lý đất nước. Đây cũng là một hình thức đầu tư dài hạn để khơi dậy sự tiếp sức của những người kế nhiệm trong việc cải thiện hệ thống quản trị và nền dân chủ của Thái Lan trong tương lai.
Lê Văn dịch lại