Chiến đấu cơ Mỹ ‘bắn 208 lần vẫn trật mục tiêu’
Mối đe doạ không phải đến từ Liên Xô, và các phi công Mỹ cũng đã không hoàn thành nhiệm vụ. Vụ việc này về sau được biết đến với tên gọi Trận chiến Palmdale.
Đó là những gì đã xảy ra vào một sáng thứ Năm của hồi 60 năm trước – và mối nguy đó vẫn còn tồn tại 6 thập kỷ sau.
Điệp vụ vượt ngoài tầm kiểm soát
Vào lúc 11:34 thứ Năm 16/8/1956, một chiếc phi cơ đặc biệt cất cánh từ căn cứ hải quân ở California. Đó là một chiến đấu cơ Grumman F6F Hellcat, được sửa đổi thành máy bay không người lái.
Chiếc máy bay được sơn màu đỏ tươi để dùng làm mục tiêu giả định cho một cuộc diễn tập phóng tên lửa. Kế hoạch ban đầu là cho chiếc máy bay này bay chậm rãi trên bầu trời Thái Bình Dương trước khi nó bị bắn vỡ tung. Kế hoạch là vậy!
Thế nhưng thay vì bay theo hành trình đã định, chiếc máy bay ngưng nhận tín hiệu từ trạm điều khiển và bay lạc về phía đông nam, trực chỉ thành phố Los Angeles và tạo mối nguy chết người nếu rơi nhầm chỗ.
Image copyrightUS DEPARTMENT OF DEFENSECác sỹ quan hải quân ngay lập tức liên lạc với Căn cứ Không quân Oxnard ở gần đó, vốn là nơi đồn trú của lực lượng không quân có nhiệm vụ đề phòng các máy bay ném bom của Nga.
Hai chiến đấu cơ đã được điều động để đuổi theo chiếc máy bay không người lái, vốn đang tiến gần đến thành phố.
Hai chiếc phi cơ đuổi kịp khi chiếc Hellcat đi vào không phận của Los Angeles và tiến vào một vùng không có người ở.
Cơ hội đầu tiên đã đến. Hai chiếc F-89D Scorpion được trang bị tên lửa ‘Mighty Mouse’, loại tên lửa có thể dễ dàng tiêu diệt mục tiêu có kích cỡ như chiếc Hellcat nếu trúng đích.
Thế nhưng vấn đề là hai quả tên lửa không được phóng ra khi các phi công nhấn nút bắn tự động – và họ phải chuyển qua chế độ điều khiển bằng tay.
Tuy nhiên ngay thời điểm đó, chiếc máy bay không người lái lại đổi hướng một lần nữa và bay ngược về phía thành phố Los Angeles.
Tình hình trở nên cấp bách. 42 tên lửa được bắn đi nhưng không trúng đích. Chiếc phi cơ thứ hai tiếp tục bắn 42 quả tên lửa nữa nhưng cũng không trúng đích.
Chiếc Hellcat giờ đây đang tiến gần đến một thị trấn ngoại vi có tên gọi Newhall. Một loạt tên lửa khác được phóng đi, nhưng cũng trật mục tiêu.
Cuối cùng, trong lúc chiếc Hellcat rẽ sang hướng Palmdale, mỗi chiếc phi cơ bắn thêm một lượt 30 tên lửa nữa. Vẫn trượt.
Tổng cộng 208 tên lửa đã được phóng đi nhưng vô tác dụng.
Image copyrightUS DEPARTMENT OF DEFENSEHậu quả sau ‘cuộc chiến khó tin’
Chiếc máy bay không người lái tiếp tục bay tới khi hết nhiên liệu và rơi xuống cách Palmdale 8 dặm, cắt đứt nhiều dây điện trong lúc nó rơi xuống mặt đất.
Điều may mắn là không ai bị thương hay thiệt mạng. Tuy nhiên những quả tên lửa bắn từ hai chiến đấu cơ đã gây thiệt hại nghiêm trọng dưới mặt đất.
Hoả hoạn đã xảy trên gần 350 acre đất gần Newhall và hàng trăm lính cứu hoả đã được điều động để dập tắt đám cháy.
Các mảnh vỡ từ tên lửa đã bắn xuyên qua cửa kính và đi vào nhà người dân. Một thanh niên đang lái xe ở Palmdale thì bị một mảnh vỡ bắn xuyên qua kính trước; rất may là anh này đã thoát hiểm mà không hề hấn gì.
Một tờ báo miêu tả sự việc với giọng châm biếm là ‘một vụ oanh kích ngoài ý muốn’, trong khi Thời báo Los Angeles diễn tả hành trình của chiếc máy bay không người lái là ‘thiếu kiểm soát và nguy hiểm’.
Nhiều quả tên lửa đã rơi xuống mặt đất mà không phát nổ, nhưng chúng hoàn toàn có thể được kích hoạt bởi những chấn động nhỏ nhất.
Không quân Hoa Kỳ đã phải phát tờ rơi trong đó miêu tả về các loại tên lửa đến người dân trong khu vực để tránh những tai nạn gây chết người.
“Đó là một câu chuyện khó tin,” nhà nghiên cứu hàng không Peter Merlin, người tình cờ tìm thấy câu chuyện này 20 năm trước, nói.
Ông đã đọc qua các số báo cũ được in 60 năm trước và phát hiện ra câu chuyện về chiếc Hellcat đi lạc.
Đây không phải là lần đầu tiên một chiếc Hellcat không người lái được sử dụng.
Image copyrightGETTY“Chúng được dùng trong các cuộc thử bom hạt nhân, với nhiệm vụ chính là bay vào các đám mây hạt nhân để thu thập mẫu thử nghiệm,” Merlin giải thích.
Merlin tỏ ra thú vị trước số lượng các máy bay hoạt động ở California thời bấy giờ.
Ông đã tổng hợp được danh sách 700 các địa điểm máy bay rơi từ những năm 1930. Hầu hết trong số chúng là các máy bay quân sự hay máy bay thử nghiệm, ông nói.
Vào năm 1997, Merlin và Tony Moore, một người cùng tham gia nghiên cứu, đã tìm thấy địa điểm rơi của chiếc Hellcat.
Ông nói ông có thể nhìn thấy những dấu vết của vụ rơi máy bay trên các đường dây điện đã được sửa chữa.
Họ cũng tìm thấy trong đất những mảnh nhôm được sơn màu đỏ, với các ký hiệu từ chiếc máy bay mà họ đang tìm kiếm.
Công nghệ chiến tranh: Từ lý thuyết tới thực tiễn
Vì sao Không quân Hoa Kỳ không thể bắn rơi mục tiêu sau nhiều lần khai hoả?
Theo Doug Barrie, từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế tại London, việc này này nói thì dễ, làm mới khó.
“Hai phi cơ đang di chuyển theo ba hướng và bắn đi loại tên lửa không được điều khiển từ xa,” ông nói.
“Nó không phải là điều dễ làm và đã bắn trật một lần thì dễ trật tiếp những lần tiếp theo.”
Image copyrightLOS ANGELES PUBLIC LIBRARY COLLECTIONViệc bắn hàng loạt tên lửa vào đội hình máy bay ném bom của quân địch rất khác với việc nhắm bắn một mục tiêu bé, đơn lẻ – điều mà Không quân Hoa Kỳ đã nhận thấy vào ngày hôm đó.
Liệu một sự cố tương tự có thể xảy ra vào ngày nay?
Barrie cho biết điều này là có thể, nhưng thời nay chúng ta cũng có nhiều công cụ phòng tránh hơn.
Một ví dụ là các vũ khí và phương tiện điều khiển từ xa ngày nay được trang bị hệ thống tự huỷ nếu gặp sự cố.
“Và nếu đường nối dữ liệu bị mất trong một khoản thời gian nào đó, bạn cũng có một số sựa lựa chọn – ví dụ như các máy bay không người lái có thể chuyển sang chế độ chờ trong lúc tìm cách thiết lập lại đường kết nối dữ liệu,” Barrie nói.
“Nếu điều đó không xảy ra trong một khoản thời gian nhất định và chiếc máy bay còn đủ nhiên liệu, nó sẽ tìm cách quay về căn cứ.”
Điểm lại một số sự cố quân sự nổi tiếng
Vụ việc tại Palmdale không phải là sự cố duy nhất trong lịch sử quân sự.
Năm 2009, Không quân Hoa Kỳ đã bắn rơi một chiếc máy bay không người lái Reaper đi lạc ra khỏi không phận Afghanistan.
Một máy bay có người lái cũng có thể rơi ra khỏi tầm kiểm soát. Vào năm 1970, một chiếc Convair F-106 đã mất kiểm soát trên bầu trời thành phố Montana, khiến phi công phải nhấn nút thoát hiểm.
Điều đáng ngạc nhiên là chiếc máy bay sau đó đã tự ổn định trở lại và đáp xuống một cánh đồng ngập tuyết.
Nó bị hỏng hóc ít đến nỗi đã quay lại làm nhiệm vụ ngay sau khi được tu sửa. Nó được đặt biệt hiệu là ‘máy bay ném bom cánh đồng ngô’.
Image copyrightUS DEPARTMENT OF DEFENSETuy nhiên một vụ tai nạn có hậu quả thảm khốc đã xảy ra vào năm 1989, khi một phi công Liên Xô bấm nút thoát hiểm khỏi một chiếc MiG-23 bị hỏng động cơ.
Chiếc máy bay khi đó đang ở trong không phận của Ba Lan và tiếp tục bay ở chế độ tự động về phía Tây. Nó bay sang Đông và sau đó là Tây Đức.
Các phi công Mỹ đã được điều động từ một căn cứ quân sự ở Hà Lan và được yêu cầu bắn hạ chiếc MiG trên bầu trời Biển Bắc.
Thế nhưng chiếc máy bay này đã hết nhiên liệu trước đó và rơi xuống một ngôi nhà, khiến một thanh niên người Bỉ thiệt mạng.
“Công nghệ có thể bắt gặp lỗi kỹ thuật,” Barrie nói. Và nó sẽ luôn như vậy.
Tuy nhiên theo Merlin, những lỗi kỹ thuật này đã luôn là một phần của lịch sử ngành hàng không.
“Nơi tôi ở chứa đựng rất nhiều lịch sử của ngành hàng không – những phương tiện thử nghiệm, máy bay X, các công trình nghiên cứu tàu du hành vũ trụ và nhiều thứ khác,” ông nói.
“Nó yêu cầu một quy trình nghiên cứu đầy thách thức, và những địa điểm rơi máy bay đại diện cho những thử thách đó.”
Rất may mắn là Trận chiến Palmdale không gây ra thương vong nào.
Nhưng nó cũng thật kỳ lạ. Đó là một trận chiến giữa con người và một cỗ máy từ 60 năm trước, ngay trên bầu trời thành phố Los Angeles của Hoa Kỳ.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.