Campuchia: Cái kết cục của Rainsy-Sokha?
Gần một thập kỷ luôn là một cuộc hôn nhân cần thiết có vẻ sắp kết thúc khi các nhà lãnh đạo đối lập lôi kéo của Campuchia đụng độ vào cuối tuần qua.
Vào ngày 28 tháng 11, Kem Sokha đã công khai đả kích đồng minh đối lập của mình, Sam Rainsy, lần đầu tiên công khai kể từ khi Đảng Cứu nguy Dân tộc Campuchia (CNRP) bị buộc phải giải tán vào tháng 11 năm 2017.
Rainsy và Sokha đã hợp nhất hai đảng tương ứng của họ vào năm 2012 để thành lập CNRP, mà trong cuộc tổng tuyển cử năm sau gần như đã đánh bại Đảng Nhân dân Campuchia (CPP), đảng cầm quyền từ năm 1979.
Sau khi giành được nhiều cơ sở hơn nữa tại cuộc bầu cử cấp xã vào tháng 6 năm 2017, Tòa án Tối cao đã cưỡng buộc giải tán CNRP vài tháng sau đó vì những cáo buộc giả mạo âm mưu một cuộc đảo chính do Mỹ hậu thuẫn. Sokha, người tiếp quản chức chủ tịch đảng vào đầu năm 2017 từ Rainsy, đã bị bắt vì tội phản quốc vào năm đó. Anh ta vẫn đang chờ ngày ra tòa.
Nhưng CNRP chưa bao giờ là một gia đình ổn định ngay cả trước khi có lệnh cấm cưỡng bức. Nó được phân chia giữa các quan chức đến từ đảng cùng tên của Rainsy (SRP) và Đảng Nhân quyền của Sokha (HRP).
Những khe nứt này chỉ mở rộng sau lệnh cấm của nó, khiến nhiều chính trị gia của đảng tham gia cùng Rainsy phải sống lưu vong. Những người ở lại đã bị chính phủ ngày càng độc tài do Thủ tướng Hun Sen cầm đầu, sách nhiễu hoặc bỏ tù.
Nguyên nhân của sự rạn nứt công khai gần đây dường như là do sự hồi sinh của Đảng Candlelight, người kế nhiệm của Rainsy’s SRP đã tổ chức một đại hội đặc biệt vào ngày hôm trước.
Bằng cách sửa đổi các điều luật của nó và thiết lập một cơ cấu đảng mới, các chuyên gia cho biết Đảng Ánh nến, có lẽ với sự phù hộ của Rainsy, sẽ cố gắng cạnh tranh trong cuộc bầu cử hội đồng xã vào tháng 6 tới, nơi nó có thể chống lại gần sáu đảng mới do các cựu chính trị gia CNRP thành lập gần đây. .
Sau nhiều năm không hành động – không cạnh tranh trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018 – gần đây nó đã bắt đầu các hoạt động chính trị ở một số tỉnh và mở các văn phòng mới trên khắp đất nước.
Vào tháng 8, chủ tịch của Đảng Candlelight, Teav Vannol, đã công khai tách nó khỏi Rainsy, vì bất kỳ liên kết trực tiếp nào có thể dẫn đến việc giải thể đảng. Nhưng Sokha không nhìn nhận như vậy.
“Rõ ràng là Sam Rainsy và các đồng nghiệp của ông đã rời bỏ các nguyên tắc ban đầu và tinh thần đoàn kết của chúng tôi bằng cách tạo ra nhiều phong trào chính trị khác và tự mình đảm nhận các vị trí mới, đặc biệt là gần đây. Họ đã trở lại công khai ủng hộ bữa tiệc Candlelight cũ của họ, ”Sokha viết trên trang Facebook của mình vào ngày 28 tháng 11, theo bản dịch của các phương tiện truyền thông địa phương.
“Các hành động chứng minh rằng Sam Rainsy và Kem Sokha không đoàn kết như một người bởi vì tất cả các hoạt động này không có sự hỗ trợ từ tôi và cũng không phải là vị trí của tôi,” anh nói thêm, đề cập đến khẩu hiệu “một người” mà Sam Rainsy đã sử dụng từ năm 2012 .
Rainsy cố dội một gáo nước lạnh lên vết rạn nứt. “Tuyên bố của Kem Sokha là kết quả của những lời đe dọa từ Hun Sen, kẻ đe dọa sự đoàn kết giữa các nhà dân chủ Campuchia và kẻ đang bắt giữ Kem Sokha làm con tin,” ông tweet vào ngày 29 tháng 11.
Tuy nhiên, đó có thể không phải là trường hợp. Ngay cả trước những bình luận của Sokha vào cuối tuần, các đồng minh có chủ đích của anh ta đã bắt đầu thông báo cho giới truyền thông những lời chỉ trích về hoạt động của Đảng Ánh nến.
Tuần trước, Muth Chantha, cựu chánh văn phòng của ông, nói với Khmer Times rằng bất chấp sự thay đổi tên của Đảng Ánh nến, nó “vẫn thuộc về Sam Rainsy và ông ấy vẫn đứng sau nó”.
Former Cambodia National Rescue Party leader Sam Rainsy, left, speaks as party president Kem Sokha listens in front of the National Assembly building during a rally to mark Human Rights Day in Phnom Penh on December 10, 2014. Photo: AFP/ Tang Chhin Sothy
Một bữa tiệc trong khủng hoảng,
Sau khi hợp nhất để thành lập CNRP vào năm 2012, SRP vẫn hoạt động vì đã giành được 11 ghế trong Thượng viện tại cuộc bầu cử thượng viện năm đó.
Vào năm 2018, nó đổi tên thành Đảng Ánh nến để tránh liên kết công khai với cựu lãnh đạo lưu vong của mình, người đã bị cấm tham gia chính trị và hiện đã thu thập một loạt các tiền án tội phạm có động cơ chính trị. Luật về các đảng phái chính trị thay đổi vào năm 2018 cũng cấm sử dụng tên của mọi người trong các chức danh của đảng phái chính trị.
Vào đầu tháng 11 năm nay, nhà phân tích chính trị Seng Sary dự đoán rằng bằng cách tổ chức đại hội, sự trở lại của Đảng Ánh nến sẽ báo trước giai đoạn cuối cùng trong quá trình phân rã của CNRP.
Trong khi Rainsy và Sokha đồng ý về nhiều vấn đề chính trị, bao gồm cả vấn đề chống phân biệt chủng tộc ở Việt Nam, thì họ lại cai trị một đảng chia rẽ. Hai phe của CNRP đã quyên góp từ những người ủng hộ họ ở nước ngoài. Các chức vụ trong Đảng bị chồng chéo lên nhau. Số liệu của mỗi phe được đồn thổi với báo chí.
Ngay từ tháng 10 năm 2016, Hoàng tử Sisowath Thomico, một quan chức nổi tiếng của CNRP, đã đe dọa sẽ thoái đảng nếu không có những cải cách đối với cách thức hoạt động của đảng này. “Vấn đề chính là sự phân chia. Đằng sau sự thống nhất của Kem Sokha và Sam Rainsy, mọi thứ khác đang bị chia rẽ và điều này là không thể chấp nhận được, ”ông nói.
Rainsy đã bỏ trốn vào cuộc sống tự do vào cuối năm 2015 để tránh bị đe dọa bắt giữ, mà chính quyền sau đó đã biến thành một nơi lưu đày chính thức khi họ cấm anh ta trở lại đất nước một năm sau đó. Ông đã chuyển giao chức chủ tịch đảng vào đầu năm 2017 để tránh nguy cơ giải tán.
Một số đảng viên cáo buộc Rainsy hèn nhát vì đã bỏ đi và không quay lại, so với Sokha, người ở lại. Sokha đã được ra tù vào năm 2018 và bị quản thúc tại gia vào cuối năm 2019 với điều kiện anh ta không thảo luận về chính trị, điều mà những phát ngôn mới nhất của anh ta dường như vi phạm.
Tuy nhiên, anh đã được phép tự do tham quan đất nước và gặp gỡ các đại sứ nước ngoài.
Và sau đó là những tranh chấp trong gia đình. Vào năm 2016, con gái của Sokha là Kem Monovithya, người cũng là Phó tổng giám đốc phụ trách các vấn đề công của CNRP, bắt đầu công khai đả kích Rainsy.
Tuần này, sau những lời chỉ trích của cha cô ấy về Rainsy, cô ấy thậm chí còn chặt chẽ hơn. “Sam Rainsy là một đối tác tự ái, lạm dụng, châm chọc, bệnh xã hội đối với Kem Sokha,” cô nói với Voice of Democracy, một cửa hàng địa phương.,
Người ta cũng tin rằng gia đình riêng của Rainsy, đặc biệt là Tioulong Saumura, vợ ông và một cựu nghị sĩ CNRP, đã nghi ngờ ý định của Sokha từ lâu.
Kek Galabru, chủ tịch của nhóm nhân quyền Licadho, đã nói với đại sứ quán Hoa Kỳ vào tháng 3 năm 2007 rằng cô ấy đã thảo luận về vấn đề Rainsy và Sokha gia nhập lực lượng và trong khi cả hai dường như sẵn sàng đoàn kết, Saumura dường như không chuẩn bị sẵn sàng. tham vọng cá nhân sang một bên.
“Saumura… luôn cảnh giác với tham vọng của Kem Sokha. Cô ấy dường như không tin tưởng [Sokha], tin rằng anh ta có thể bị CPP trực tiếp và / hoặc gián tiếp thúc đẩy như một công cụ chống lại Rainsy, ”một bức điện tín bị rò rỉ của Mỹ cho biết.
Một lần nữa, đây là nỗi sợ hãi của một số đồng minh của Rainsy, họ nói riêng. Phiên tòa xét xử Sokha vì tội phản quốc đã liên tục bị hoãn trong nhiều năm và hầu hết các nhà phân tích tin rằng Hun Sen có ý định sử dụng anh ta như một kẻ bịp bợm.
Hoặc Sokha đang bị áp lực phải rời bỏ chính trị vì điều tốt đẹp để đổi lấy sự khoan hồng, điều này sẽ phá hủy CNRP, hoặc anh ta đang bị áp lực để trở lại với tư cách là người đứng đầu CNRP đã được tái lập sẽ ngầm cam kết không làm chao đảo con thuyền chính trị, một tình huống điều này sẽ loại trừ Rainsy và các chính trị gia lưu vong khác khỏi đảng.
Cho đến nay, Sokha dường như vẫn chưa nhận lời, kể cả sau khi anh gặp riêng Hun Sen tại một đám tang vào năm ngoái..
Former Cambodian opposition leader Kem Sokha, right, talks with Prime Minister Hun Sen at a ceremony mourning Hun Sen’s mother-in-law in Phnom Penh. Photo: AFP / Fresh News
Đối lập tách rời.
Một lời giải thích khác là Hun Sen đã bằng lòng với việc chỉ cần giam giữ Sokha và để CNRP tự xé lẻ. Chính phủ của ông đã hai lần ngăn cản Rainsy và những người theo ông trở về nước, mặc dù nhân vật đối lập nói rằng ông sẵn sàng bị bắt nếu làm vậy.
Trong khi đó, Hun Sen có thể đã biết rằng phong trào đối lập sẽ trở nên tuyệt vọng hơn khi cuộc bầu cử xã năm 2022 và cuộc tổng tuyển cử năm 2023 đang đến gần. Một mặt, không ai mong đợi đó là những cuộc bầu cử tự do và công bằng. Tuy nhiên, mặt khác, việc không cạnh tranh sẽ khiến phong trào chống đối tự im lặng trong ít nhất 5 năm nữa.
Cho đến nay, sáu đảng chính trị đã được thành lập bởi các cựu thành viên CNRP. Như thường lệ trong chính trường Campuchia, một số người bị cáo buộc đã thực hiện đấu thầu của Hun Sen, được tạo ra để phân chia phiếu bầu của phe đối lập. Những người khác bị cáo buộc là dự án phù phiếm cho các chính trị gia tự cao tự đại.
Tại cuộc tổng tuyển cử năm 2018, khi CPP giành được tất cả 125 ghế trong quốc hội, các cử tri đã bỏ phiếu hư hỏng nhiều hơn là bỏ phiếu cho đảng Funcinpec đứng thứ hai. Khoảng 19 đảng đối lập đã cạnh tranh trong cuộc bầu cử đó, trong đó có 12 đảng mới và chỉ năm đảng giành được hơn 1% số phiếu phổ thông.
Tại cuộc bầu cử cấp xã vào tháng 6 tới và có lẽ là cuộc tổng tuyển cử vào năm 2023, có khả năng sẽ có số lượng đảng phái chính trị lớn hơn nữa.
Đảng Cải cách Campuchia được thành lập vào tháng 5 bởi các đồng minh của Sokha là Ou Chanrath và Pol Ham. Nó và các đảng nhỏ khác đã vận động trong những tháng gần đây để cố gắng đoàn kết các lực lượng đối lập, mặc dù không thành công. Sokha trước đó đã yêu cầu các đảng viên CNRP mới không sử dụng tên của anh ấy.
Tuy nhiên, có những ý kiến cho rằng những người bạn thuộc phe phái của Sokha đang cố gắng đánh cắp chương trình, điều này có thể giải thích tại sao Đảng Ánh nến liên kết với Rainsy hiện đang mong muốn lấy lại vị trí, củng cố thêm hố sâu Rainsy-Sokha..
Người phát ngôn mới được bổ nhiệm của nó, Thạch Setha, cũng là phó chủ tịch đầu tiên của đảng, là một người ủng hộ Rainsy. Ông là người đồng sáng lập Đảng Dân tộc Khmer, đảng đầu tiên của Rainsy được thành lập vào năm 1995, nhưng phải đổi tên thành SRP hai năm sau đó vì áp lực của chính phủ.
Vào đầu tháng 11, Đảng Ánh nến cũng chào mừng trở lại cựu thượng nghị sĩ SRP Hong Sok Hour, người đã ra tù vào năm 2017 sau nhiều năm ngồi sau song sắt vì “kích động”.
“Đảng Ánh nến là ngôi nhà trước đây của chúng tôi”, Som Sovanna, cựu lãnh đạo CNRP của xã Lolork Sar ở thành phố Pursat, nói với truyền thông địa phương trong tháng này, một dấu hiệu cho thấy chính trị đối lập có thể đang trở lại thời kỳ tiền CNRP.
Có một yếu tố khác đối với tất cả những điều này. Rainsy hiện 72 tuổi. Sokha 68 tuổi. Mu Sochua, một lãnh đạo phe đối lập lâu năm khác và là phó chủ tịch CNRP, 67 tuổi. Hun Sen, hiện đang đối mặt với những câu hỏi hóc búa về kế hoạch kế vị của chính mình, 69 tuổi.
Nếu, để dập tắt tình trạng mất đoàn kết, phe đối lập sẽ từ bỏ cuộc bầu cử sắp tới trong hai năm tới và chờ đợi cuộc tổng tuyển cử sau đó, vào năm 2028, khi đó Rainsy sẽ là một công dân tháng 10. Hầu hết các đại biểu đối lập hiện tại khác sẽ gần đến tuổi tự nhiên để nghỉ hưu chính trị.
Đối với những nhân vật này, những người đã lãnh đạo phong trào chống đối của Campuchia từ giữa những năm 1990, thời gian đang chống lại họ. Và sự đổ vỡ của CNRP có thể là cái giá phải trả. Một kỷ nguyên chính trị dường như sắp kết thúc một cách tự nhiên.
Kết thúc của tất cả những điều đó.
Ngày 28 tháng 11 sẽ đi vào lịch sử Campuchia như một ngày xác định chính trị. Sokha không chỉ xuất hiện để chỉ ra sự rời bỏ Rainsy, một quan hệ đối tác đã định hình lại nền chính trị kể từ đầu những năm 2010.
Cùng ngày, thông tin cho biết cựu đồng thủ tướng Norodom Ranariddh đã qua đời tại Pháp ở tuổi 77. Bộ trưởng Bộ Thông tin Khieu Kanharith đã thông báo trên trang Facebook của mình.
Từ những năm 1990 cho đến cuối những năm 2000, chính trị Campuchia được xác định bởi mối quan hệ cá nhân và chính trị giữa Hun Sen, Rainsy và Ranariddh..
The late Prince Norodom Ranariddh, leader of the royalist FUNCINPEC party, speaks to media after a meeting at the National Assembly building in Phnom Penh on November 27, 2017. Photo: AFP / Tang Chhin Sothy
Ranariddh, con trai cả của Quốc vương Norodom Sihanouk, đã lãnh đạo đảng bảo hoàng Funcinpec giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử quan trọng năm 1993 do Liên hợp quốc giám sát.
Nhưng Hun Sen, người đã làm thủ tướng từ năm 1985 dưới thời chính phủ xã hội chủ nghĩa do Việt Nam hậu thuẫn, và CPP của ông ta đã gây ồn ào đến mức họ được phép chia sẻ quyền lực.
Năm 1997, Hun Sen phế truất Ranariddh làm đồng thủ tướng trong một “cuộc đảo chính” đẫm máu, giết chết hàng chục người và buộc Ranariddh phải bước vào một trong nhiều thời kỳ sống lưu vong của mình.
Bất chấp cuộc đảo chính, Ranariddh, người nổi tiếng với khát quyền và tham vọng chính trị cả tin, sau đó đã đồng ý cho đảng Funcinpec của mình tái gia nhập hai chính phủ liên minh với Hun Sen.
Rainsy, một thành viên lâu năm của Funcinpec, được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính vào năm 1993 nhưng bị cách chức và bị khai trừ khỏi đảng đó vào năm sau. Vào thời điểm đó, nhiều người nghi ngờ rằng Rainsy là kẻ thách thức quyền lãnh đạo đối với Ranariddh trong Funcinpec, và có lẽ thậm chí còn nhận được tình cảm lớn hơn từ Vua Sihanouk, cha của Ranariddh.
Rainsy và Ranariddh, cả hai đều là công dân Pháp, đã cắt đứt quan hệ chính trị vào đầu những năm 1980 bằng cách chống lại chính phủ do Hà Nội hậu thuẫn, mà Hun Sen đã giúp lên nắm quyền vào năm 1979, sau khi đào tẩu, trở lại với lực lượng Việt Nam để lật đổ chế độ diệt chủng Khmer. Chế độ Rouge.
Sự suy thoái chính trị của Ranariddh được củng cố vào năm 2006 khi, với sự giúp đỡ của Rainsy, đảng cầm quyền đã bỏ phiếu tại quốc hội để sửa đổi các quy tắc có nghĩa là chỉ cần đa số đơn giản để thành lập chính phủ, thay vì đa số 2/3.
Sau đó, Hun Sen không còn cần đến Funcinpec hay Ranariddh nữa, vì CPP của ông có thể thành lập chính phủ mà không cần đối tác liên minh. Nhiều người nghi ngờ rằng Rainsy đứng về phía Hun Sen trong dịp đó để trả thù Ranariddh, người thường tham gia tổng tuyển cử với lời hứa về một liên minh với Rainsy chỉ sau đó sẽ thành lập và gia nhập liên minh với Hun Sen.
Rainsy sau đó nói với nhà báo Sebastian Strangio: “Tôi muốn thoát khỏi Funcinpec… CPP đã sử dụng Ranariddh để tạo ra vấn đề cho tôi… Họ có một số ảnh hưởng bởi vì họ sử dụng 2/3 đa số; vì vậy tôi đã nói, đến địa ngục với đa số hai phần ba. ”
Tất cả những gì bây giờ là lịch sử. Và, nó cũng đang bắt đầu xuất hiện, là thử nghiệm chính trị của chính CNRP.
By DAVID HUTTNOVEMBER 30, 2021
Lê Văn dịch lại.
https://asiatimes.com/2021/11/cambodia-the-end-of-the-rainsy-sokha-affair/