Cambodia: Liệu Hun Manet có thân Mỹ hơn cha mình?
BANGKOK – Hun Manet, người được đào tạo tại Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point, có thể trở thành nhà lãnh đạo tiếp theo của Campuchia sau khi người cha thân Trung Quốc của ông, Thủ tướng Campuchia Hun Sen, gần đây đã xức dầu cho ông, thúc đẩy sự nghiên cứu về cách người thừa kế rõ ràng sẽ đối phó với Washington và Bắc Kinh.
Thủ tướng Campuchia Hun Sen, bên trái, cùng con trai Hun Manet, người được đào tạo ở West Point, người đang được chuẩn bị để tiếp quản. Ảnh: AFP / Tang Chhin Sothy
West Point-trained heir apparent has more exposure to US but tilting away from his father’s pro-China policy isn’t likely on the cards
Hun Sen, 69 tuổi, thường gay gắt khi chỉ trích Mỹ. Ông ủng hộ mối quan hệ kinh tế và chiến lược ngày càng sâu sắc của Trung Quốc với Campuchia, quốc gia giáp với Thái Lan, Lào và Việt Nam, đồng thời mở ra Biển Đông, nơi Mỹ và Bắc Kinh đang trong tình trạng căng thẳng.
Ear Sophal, phó hiệu trưởng Đại học bang Arizona và là giáo sư về phát triển toàn cầu, đồng tác giả cuốn sách Con rồng đói: Con đường của Trung Quốc, cho biết: “Campuchia đang ở quá sâu với Trung Quốc để có thể tái cân bằng nhanh chóng” nếu Hun Manet trở thành thủ tướng. Nhiệm vụ tài nguyên đang định hình lại thế giới.
“Mặc dù có trình độ học vấn tại West Point và bằng Thạc sĩ kinh tế của Đại học New York, và bằng Tiến sĩ kinh tế từ Bristol [Đại học ở Anh], và mặc dù tôi biết anh ấy không ác cảm với Mỹ ở mức độ cá nhân – đã có nhiều năm ở Mỹ, và đã đến thăm trong những năm kể từ đó – quyết định nghiêng về Trung Quốc là quyết định mà một mình ông ấy không thể thay đổi, ”Sophal nói trong một cuộc phỏng vấn.
Khi Hun Sen đến thăm Bắc Kinh vào năm 2020, ông đã đưa Manet đi cùng và giới thiệu ông với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Năm 1999, Hun Sen tự hào đứng cạnh con trai mình tại West Point, New York, trong lễ tốt nghiệp khi Manet trở thành người Campuchia đầu tiên lấy bằng tốt nghiệp của West Point.
Trong khi theo học trường đại học đồng giáo dục kéo dài 4 năm – nơi tự mô tả là “tổ chức phát triển nhà lãnh đạo ưu việt” – Manet đã sát cánh cùng các sĩ quan Quân đội Hoa Kỳ trong quá trình huấn luyện chiến tranh.
Hun Manet, con trai cả của Thủ tướng Hun Sen, tham dự một sự kiện thể thao ở Phnom Penh vào tháng 1 năm 2018. Ảnh: Các cơ quan
Sau West Point, Manet trở thành chỉ huy của Quân đội Hoàng gia Campuchia, đồng thời là Phó tổng tư lệnh Các lực lượng vũ trang, cùng với phó chỉ huy đơn vị vệ sĩ của cha mình và là người đứng đầu đơn vị chống khủng bố của Campuchia.
Tuy nhiên, vào tháng 6 năm 2021, Washington đã ngừng cho phép Campuchia gửi sinh viên đến West Point và các học viện quân sự khác của Mỹ trong bối cảnh quan hệ ngày càng xấu đi.
Người phát ngôn Arend Zwartjes của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Campuchia nói: “Sau khi Campuchia cắt giảm hợp tác trong một số lĩnh vực quân sự-quân sự truyền thống song phương, nước này đã mất tư cách tham gia chương trình học viện nghĩa vụ quân sự của Hoa Kỳ.
Học giả Sophal nói: “Trừ khi ông ấy [Manet] tự báo hiệu mối quan hệ hợp tác với Hoa Kỳ thông qua hành động chứ không chỉ bằng lời nói, Hoa Kỳ có khả năng duy trì quan hệ với Campuchia, hạ nhiệt quan hệ”.
Vào tháng 12, ủy ban trung ương của Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) đầy quyền lực của Hun Sen đã nhất trí tán thành Manet, 44 tuổi, là “ứng cử viên thủ tướng trong tương lai”.
CPP nắm giữ tất cả các ghế của quốc hội và cuộc tổng tuyển cử được lên kế hoạch vào năm 2023. Hun Sen có thể từ bỏ sang một bên vào thời điểm đó và cho phép con trai mình tiếp quản.
Ngoài ra, nếu Hun Sen tái tranh cử vào năm 2023, thì giờ đây ông ấy có thể củng cố Manet là người thừa kế rõ ràng cho các cuộc bầu cử vào năm 2028, hoặc nếu có bất kỳ điều gì bất ngờ xảy ra với Hun Sen trước đó.
Có lẽ để xoa dịu những nhận thức rằng ông đang ra lệnh thâu tóm quyền lực của triều đại, Hun Sen nói trong một bài phát biểu vào tháng 12: “Nếu Hun Manet mắc sai lầm, tôi sẽ không ủng hộ con trai mình làm thủ tướng, vì nó ảnh hưởng đến đảng.”
Hun Sen, bên trái, nói chuyện với Sar Kheng, người đàn ông quyền lực thứ hai ở Campuchia. Hai người được cho là có mâu thuẫn về một số vấn đề, bao gồm cả Hun Manet. Ảnh: AFP / Tang Chhin Sothy
Hun Sen cũng mời các quan chức cấp cao của CPP đề xuất các ứng cử viên khác, bao gồm một số con trai của họ.
“Ngay cả khi họ là con trai của [phó chủ tịch CPP] Sar Kheng, [phó thủ tướng kiêm bộ trưởng quốc phòng] Tea Banh hay các phó thủ tướng khác, hoặc con trai của [phó chủ tịch thứ nhất quốc hội] Cheam Yeap, hãy đề xuất các ứng cử viên của bạn, Hun Sen nói, theo Khmer Times ủng hộ chính phủ.
Để khiến các đối thủ bối rối, vào tháng 12, Hun Sen cũng tuyên bố sẽ giữ chức thủ tướng trong 10 năm nữa.
Lợi thế của Manet đến từ phong cách quản lý khắc nghiệt, theo mệnh lệnh của cha ông, phong cách điều hành gia tăng sau cuộc bầu cử vào năm 2018 dẫn đến chế độ độc đảng. Nhưng người con trai bị lu mờ bởi danh tiếng nhuốm máu của Hun Sen.
Hun Sen bị mất một mắt khi chiến đấu với tư cách là chỉ huy cấp trung trung thành của Khmer Đỏ ở Khu phía Đông của Campuchia trong cuộc nổi dậy chống Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam ở khu vực, sau đó đã cho phép lãnh đạo Khmer Đỏ Pol Pot cầm quyền giết người 1975-79.
Lo sợ mình có thể bị thanh trừng, Hun Sen và những người khác đã đào tẩu sang Việt Nam vào năm 1977, trong khi chính phủ của Pol Pot chủ trì cái chết của khoảng 1/4 người Campuchia bằng cách hành quyết, tra tấn và bỏ đói.
Năm 1979, Việt Nam xâm lược Campuchia, đuổi Pol Pot vào rừng và bắt đầu chiếm đóng 10 năm với Hun Sen là ngoại trưởng Campuchia và năm 1985 là thủ tướng.
“Cho rằng cha của anh ấy đã tiến hành cuộc chiến tranh chống lại Mỹ – trong khi anh ấy [Manet] được đào tạo trong chiến tranh bởi Mỹ – sự hiểu biết sâu sắc hơn của Manet về xã hội, văn hóa và chính trị Hoa Kỳ có thể cho phép anh ấy thể hiện nhiều sắc thái hơn trong việc cân bằng lợi ích của Campuchia giữa Mỹ và Trung Quốc Craig Etcheson nói.
Etcheson đã nghiên cứu các vấn đề Campuchia trong 40 năm và dành hơn một thập kỷ sống ở Campuchia. Ông là tác giả của bốn cuốn sách về đất nước, bao gồm Sau cánh đồng chết: Bài học từ cuộc diệt chủng ở Campuchia, và Công lý phi thường: Luật pháp, Chính trị và Tòa án Khmer Đỏ.
trước đây của Khmer Đỏ gần làng Trapeang Sva ở xã Trea, huyện Kandal Stung thuộc tỉnh
Kandal, ngay ngoại ô Phnom Penh.
Etcheson nói: “Tôi mong rằng các tùy viên quân sự Hoa Kỳ tại Phnom Penh sẽ cố gắng duy trì mối liên kết chặt chẽ với Hun Manet và các đại sứ Hoa Kỳ dành cho ông ấy sự quan tâm thích đáng.
Tuy nhiên, Washington có thể ở thế yếu khi cạnh tranh với Bắc Kinh để được Manet ưu ái.
Richard Garella, biên tập viên điều hành của tờ The Cambodia Daily vào những năm 1990, thư ký báo chí của lãnh đạo phe đối lập Sam Rainsy năm 1998-99 và tờ International do Mỹ tài trợ, cho biết: “Mỹ không thể thắng trong cuộc chiến đấu thầu chống lại Trung Quốc vì lòng trung thành của một chế độ độc tài. Cố vấn của Viện Cộng hòa trong năm 2003 tại Campuchia.
“Sẽ rất hợp lý nếu Hun Manet tranh cử một ghế trong quốc hội [quốc hội] trong thời gian sớm nhất có thể. Bằng cách đó, ông ấy có thể được bầu làm thủ tướng bất kỳ lúc nào thuận tiện, ”Garella nói.
Hun Sen hiện cầm quyền mà không có các nhà lãnh đạo đối lập từng cản trở ông.
Cựu thủ tướng, Hoàng thân Norodom Ranariddh, người khao khát trở lại chính trị, đã chết trong cảnh sống lưu vong ở tuổi 77 tại Pháp vào tháng 11.
Cũng trong tháng 11, Sam Rainsy tự lưu vong – người thường xuyên lên tiếng về những âm mưu bôi nhọ Hun Sen – đã mất liên minh với thủ lĩnh phe đối lập Kem Sokha trong một mối thù chính trị.
Sokha, người đứng đầu Đảng Cứu nguy Quốc gia Campuchia hiện đã bị giải thể, hiện đang bị xét xử ở Campuchia với tội danh phản quốc mà anh ta phủ nhận và nhiều người cho rằng bị che đậy.
Một số đối thủ khác của Hun Sen cũng đã bị bỏ tù, trốn ra nước ngoài, thu mình trong im lặng hoặc các đảng phái chính trị của họ bị giải thể.
Quan điểm chống Mỹ của thủ tướng bao gồm nỗ lực của ông vào năm 2017 để khiến một đứa cháu không rõ danh tính từ bỏ quốc tịch Mỹ của mình, sau khi được sinh ra ở Mỹ khi một trong sáu người con trưởng thành của Hun Sen học ở đó.
“Bây giờ tôi đang tìm cách từ bỏ quốc tịch Mỹ cho cháu tôi vì có thể Mỹ sẽ gây chiến với một số quốc gia và sẽ yêu cầu cháu tôi phải là lính Mỹ,” Thủ tướng viết trong một bài đăng trên Facebook, theo Associated Press.
By RICHARD S EHRLICH –FEBRUARY 11, 2022
***
Richard S Ehrlich là một phóng viên nước ngoài người Mỹ ở Bangkok đưa tin về châu Á từ năm 1978. Trích từ hai cuốn sách phi hư cấu mới của ông, Nghi lễ. Kẻ giết người. Các cuộc chiến. & Giới tính. – Tây Tạng, Ấn Độ, Nepal, Lào, Việt Nam, Afghanistan, Sri Lanka & New York, và các Bộ lạc, Kẻ buôn lậu & Người quái dị có sẵn tại https://asia-correspondent.tumblr.com.