Biển Đông là một quả bom hẹn giờ đang chờ phát nổ.
Chỉ là vấn đề thời gian trước khi Bắc Kinh phản ứng mạnh mẽ hơn trước thái độ ngày càng quyết đoán của Manila trên vùng biển tranh chấp
Bởi RICHARD JAVAD HEYDARIAN – NGÀY 18 THÁNG 10 NĂM 2023
Một tàu Cảnh sát biển Trung Quốc được nhìn thấy đang tiếp cận một tàu Cảnh sát biển Philippines đang hộ tống sứ mệnh tiếp tế cho quân đội Philippines đóng tại một tàu chiến mắc cạn ở Biển Đông, ngày 8 tháng 9 năm 2023. Ảnh: Twitter Screengrab / Reuters
Phó Đô đốc Alberto Carlos, Tư lệnh Bộ Tư lệnh phía Tây của Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP), cho biết: “Những cuộc diễn tập [nguy hiểm] này gây ra những rủi ro đáng kể đối với an toàn hàng hải, ngăn ngừa va chạm và nguy hiểm đến tính mạng con người trên biển”. căng thẳng ở Biển Đông.
“Trung Quốc phải ngay lập tức dừng những hành động không an toàn này và hành xử một cách chuyên nghiệp bằng cách tuân thủ luật pháp quốc tế”, quan chức quân sự hàng đầu của Philippines cho biết sau những cáo buộc rằng một tàu hải quân Trung Quốc đã theo dõi một tàu hải quân Philippines và cố gắng vượt qua đường đi của nó gần đảo Thị Tứ. trong chuỗi đảo Trường Sa đang tranh chấp.
Theo chính quyền Philippines, vụ việc xảy ra vào ngày 13 tháng 10 trong bối cảnh cuộc đối đầu giữa tàu BRP Benguet của Hải quân Philippines (PN) và một tàu của Hải quân-Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLAN) có tên là Tàu 621. Tàu chiến Trung Quốc được cho là đã cố gắng vượt qua tàu Philippines. cúi đầu ở khoảng cách tương đối gần 320 mét để ngăn cản nhiệm vụ tiếp tế.
Kể từ những năm 1970, Philippines đã tiếp tục thực hiện quyền kiểm soát đối với Đảo Thị Tứ có vị trí chiến lược bằng cách xây dựng các cơ sở quân sự và đồn trú thường trực một cộng đồng dân sự, bao gồm cả thị trưởng thường trú, trên thực thể tranh chấp.
Tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Philippines, Tướng Romeo Brawner, cũng nhanh chóng lên tiếng về những căng thẳng mới nhất trên biển, cảnh báo Trung Quốc chống lại “các hành động nguy hiểm và hành động hung hăng đối với các tàu Philippines”, mà ông cho rằng có thể gây rủi ro cho “sinh mạng của người dân hàng hải”. nhân sự của cả hai bên.”
Đây không phải là một sự cố cá biệt: Philippines và Trung Quốc đã vướng vào một cuộc đối đầu ngoại giao và hải quân kéo dài nhiều tháng ở Biển Đông. Manila, hiện đang nhận được sự ủng hộ ngày càng tăng từ các đồng minh và các cường quốc có cùng quan điểm, bao gồm cả đồng minh hiệp ước Mỹ, đang có cách tiếp cận cứng rắn hơn nhiều đối với các tranh chấp, báo hiệu cho Trung Quốc về thực tế địa chính trị mới ở vùng biển tranh chấp.
Đồng thời, Philippines phải đối mặt với nhiều “quả bom nổ chậm” khi căng thẳng song phương lên đến đỉnh điểm vì một loạt vấn đề, bao gồm vấn đề sở hữu Bãi cạn Second Thomas, Bãi Cỏ Rong, cũng như quyền tiếp cận mới được tăng cường của Mỹ đối với các căn cứ của Philippines. gần Đài Loan. Không rõ Philippines có thể đẩy giới hạn đi bao xa mà không gây ra phản ứng hung hăng của Trung Quốc.
Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines công bố video hai tàu Cảnh sát biển Trung Quốc cố gắng chặn một tàu tiếp tế của Philippines ở Biển Đông. Hình ảnh: Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines
Tạm lắng trước cơn bão
Cho đến gần đây, Trung Quốc vẫn nắm giữ một tình thế cực kỳ thuận lợi ở Biển Đông. Cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte không chỉ đe dọa cắt đứt hợp tác quốc phòng với phương Tây mà còn cảnh báo việc Philippines khẳng định quyền chủ quyền ở vùng biển tranh chấp.
Đầu tiên là quyết định của Duterte “gác bỏ” chiến thắng lịch sử của Philippines trong phán quyết trọng tài tại tòa trọng tài ở The Hague, tòa án ra phán quyết chống lại các tuyên bố chủ quyền rộng rãi của Trung Quốc ở Biển Đông. Nhiều lần, tổng thống Philippines khi đó đã đưa ra những tuyên bố đáng nghi ngờ, lập luận một cách mơ hồ rằng nếu Philippines thúc đẩy các yêu sách pháp lý của mình thì nước này sẽ có nguy cơ xảy ra chiến tranh với Trung Quốc.
“Câu trả lời của [Xi] với tôi [là], ‘chúng tôi là bạn, chúng tôi không muốn cãi nhau với bạn, chúng tôi muốn duy trì sự hiện diện của mối quan hệ nồng ấm, nhưng nếu bạn ép buộc vấn đề, chúng tôi sẽ đi đến chiến tranh. ‘”, Duterte tuyên bố sau một trong những cuộc gặp với nhà lãnh đạo Trung Quốc. Bắc Kinh chưa bao giờ xác nhận cũng như phủ nhận tính xác thực trong các tuyên bố của Duterte.
Nhà lãnh đạo Philippines tiếp nối điều này bằng cách đưa ra một quan điểm mang tính định mệnh sâu sắc, cảnh báo rằng việc chống lại Trung Quốc, bao gồm cả vấn đề đảo Thị Tứ, tương đương với việc “chuẩn bị cho các nhiệm vụ tự sát”. Khi một tàu dân quân bị nghi là của Trung Quốc đâm vào và sau đó đánh chìm một tàu cá Philippines, Duterte đã mâu thuẫn với các quan chức quốc phòng của mình khi coi đó là một “tai nạn hàng hải nhỏ”.
Khi Ferdinand Marcos Jr nổi lên như người kế nhiệm có khả năng nhất của Duterte, đứng đầu trong hầu hết các cuộc khảo sát trước bầu cử trước cuộc bầu cử năm ngoái, Trung Quốc tỏ ra lạc quan về việc tiếp tục chính sách đối ngoại phục tùng của Manila khi đó. Rốt cuộc, Marcos Jr, với tư cách là ứng cử viên tổng thống, đã nhiều lần đặt câu hỏi về lợi ích của liên minh giữa Philippines với Mỹ và nhấn mạnh tính trung tâm của đối thoại với Trung Quốc.
Tuy nhiên, chỉ mới nhậm chức được một năm, chính quyền Marcos Jr đã chuyển hướng về vấn đề Biển Đông. Điều này xuất phát từ nhận thức rằng chính sách đối ngoại thân thiện với Trung Quốc của Duterte chỉ làm suy yếu vị thế của đất nước, với việc Trung Quốc từ chối đưa ra bất kỳ nhượng bộ có ý nghĩa nào mặc dù đã có hơn 6 năm đối thoại cấp cao liên tục.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chỉ đường cho Tổng thống Philippines lúc bấy giờ là Rodrigo Duterte. Ảnh: Asia Times Files/AFP
Theo đó, tân tổng thống Philippines không chỉ có lập trường không khoan nhượng hơn trong các tranh chấp trên biển mà còn hoan nghênh việc mở rộng hợp tác quốc phòng với Mỹ và các đồng minh. Đáng chú ý nhất, Philippines đã mở rộng các giới hạn của Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường (EDCA) bằng cách cấp cho Lầu Năm Góc quyền tiếp cận mới với một loạt căn cứ có vị trí chiến lược đối diện với cả Biển Đông và Đài Loan.
Tuy nhiên, cùng lúc đó, quốc gia Đông Nam Á này cũng áp dụng chính sách ngoại giao công khai hung hăng, liên tục vạch trần hành vi được cho là cưỡng bức của Trung Quốc tại vùng biển tranh chấp.
Như người phát ngôn Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines Jay Tarriela đã lập luận: “Dưới thời chính phủ [Duterte] trước đây, bất kỳ vấn đề nào liên quan đến Trung Quốc chỉ được công chúng chú ý nếu chúng đặc biệt nghiêm trọng”, nhưng dưới thời Marcos Jr, có “cam kết minh bạch và… giải quyết”. để bảo vệ chủ quyền đất nước”.
Trong giới cơ quan an ninh hàng hải Philippines, hiện có sự đồng thuận về sự cần thiết phải đấu tranh với Trung Quốc thông qua ngoại giao chủ động cũng như mở rộng các hoạt động hải quân và thực thi pháp luật. Do đó, Manila đã cố gắng củng cố vị thế chiến lược của mình bằng cách phớt lờ những cảnh báo từ Bắc Kinh trong khi tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ và các đồng minh.
Lựa chọn khó khăn
Cả hai bên đều phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn trong thời gian sắp tới. Đầu tiên, Philippines phải đối mặt với khoảnh khắc của sự thật ở Bãi cạn Thomas thứ hai, nơi lực lượng thủy quân lục chiến của Philippines đang đóng quân một cách nguy hiểm trên một con tàu đổ nát mắc cạn. Trong khi đó, Philippines cũng sắp hết thời gian để phát triển các nguồn năng lượng thay thế và do đó cần thiết lập quyền kiểm soát của mình đối với Bãi Cỏ Rong đang tranh chấp, nơi bị nghi ngờ có trữ lượng lớn hydrocarbon.
Trung Quốc đã quấy rối các hoạt động thăm dò năng lượng của Philippines tại Bãi Cỏ Rong trong khi ngăn chặn các nhiệm vụ tiếp tế của Philippines tới Bãi cạn Second Thomas. Trung Quốc cũng cảnh báo sẽ can thiệp trực tiếp nếu Manila xây dựng công trình mới trên bãi cạn tranh chấp.
Bằng cách tận dụng mối quan hệ quốc phòng ngày càng sâu sắc với phương Tây, Manila, hiện được trang bị và triển khai các tàu hiện đại hơn bao giờ hết, hy vọng sẽ phá vỡ chiến lược bao vây của Bắc Kinh trong vùng biển tranh chấp.
Tàu Philippines mắc cạn ở Rạn san hô Second Thomas đã trở thành điểm nóng nhất ở Biển Đông. Hình ảnh: Twitter
Tuy nhiên, cũng gây tranh cãi không kém là quyết định của Philippines cho phép lực lượng Mỹ tiếp cận các cơ sở quân sự ở các tỉnh cực bắc giáp Đài Loan, do đó ảnh hưởng trực tiếp đến bất kỳ kế hoạch hành động động lực nào của Trung Quốc trong tương lai.
Kết quả cuối cùng là một “mối liên kết Đài Loan-Biển Đông” phức tạp, đồng thời củng cố vị thế chiến lược của Philippines cũng như làm tăng nguy cơ trả đũa tiềm tàng của Trung Quốc.
Trong tương lai, một lựa chọn cho Manila có thể là hạn chế sự hiện diện quân sự của Mỹ ở biên giới phía bắc với Đài Loan để đổi lấy sự công nhận ngầm của Trung Quốc đối với đặc quyền của quốc gia Đông Nam Á này trong việc củng cố vị trí của mình ở Bãi cạn Second Thomas và có thể là theo một hợp đồng dịch vụ với Philippines. một công ty Trung Quốc, phát triển nguồn tài nguyên hydrocarbon ở Bãi Cỏ Rong.
Tuy nhiên, hiện tại, điều rõ ràng là cả hai bên đang thử thách tình hình với khẩu vị rủi ro ngày càng tăng, nắm giữ và xây dựng vị thế của mình với hy vọng đạt được sự thỏa hiệp tốt nhất có thể trước một cuộc đối đầu vũ trang thảm khốc.
Theo dõi Richard Javad Heydarian trên X, trước đây là Twitter, tại @Richeydarian
https://asiatimes.com [Lê Văn dịch lại]