Biển Đông: Hảỉ quân TC và Malaysia tăng cường hợp tác – Hiệu ứng domino ở Biển Đông? – Washington: ĐNÁ không rời xa Mỹ ngả theo TC – Sau Phi, Malaysia xích gần TC
Nhân chuyến công du TC của Thủ tướng Malaysia Najib Rzak, Bắc Kinh và Kuala Lumpur đã ký một văn kiện chính thức vào ngày 01/11/2016, quyết định cho Hải Quân hai bên hợp tác với nhau nhiều hơn tại khu vực Biển Đông.
Hợp tác Hải Quân TC-Malaysia trên Biển Đông được ghi trong một bản thỏa thuận ghi nhớ về hợp tác quốc phòng. Khi được hỏi về vấn đề này, thứ trưởng Ngoại Giao TC Lưu Chấn Dân xác nhận rằng hai nước “không đề cập đến các chi tiết của hợp tác quốc phòng nói chung, mà chủ yếu tập trung vào hợp tác hải quân”.
Đối với Lưu Chấn Dân, TC và Malaysia là hai quốc gia ven biển Biển Đông, cho nên “cần phải tăng cường hợp tác hải quân để đảm bảo hòa bình và ổn định” ở Biển Đông và “tăng cường sự tin cậy lẫn nhau”. Theo quan chức này, thỏa thuận quốc phòng song phương giữa Bắc Kinh và Kuala Lumpur đánh dấu một bước ngoặt lớn trong quan hệ song phương giữa hai nước.
Thủ tướng Malaysia là lãnh đạo thứ hai của một quốc gia có tranh chấp Biển Đông với TC đến thăm Bắc Kinh trong vỏn vẹn hai tuần, và cũng như tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, ông Najib Razak đã có thái độ nhẹ nhàng hẳn khi đề cập đến tranh chấp Biển Đông với láng giềng phương Bắc.
Ngay từ tháng 10, ông Najib cho biết là Malaysia sẽ không thỏa hiệp về yêu sách Biển Đông của mình, nhưng xác định là muốn giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại và đàm phán hòa binh, một điều rất hợp ý TC.
Chuyến công du Bắc Kinh của thủ tướng Malaysia vẫn tiếp tục, và ngày mai ông sẽ được chủ tịch TC Tập Cận Bình tiếp kiến.
Trong một bài xã luận đăng trên tờ China Daily (TC) ngày 02/11, Thủ tướng Najib bất ngờ lên tiếng đả kích phương Tây khi cho rằng “Những nước lớn nên đối xử công bằng với những nước nhỏ.” Theo Najib, “Những cựu đế quốc thực dân không nên lên lớp những quốc gia mà họ từng đô hộ về cách giải quyết các vấn đề nội bộ”. – Theo RFI
***
Đầu tiên là Philipines, nay đến lượt Malaysia đang bị kéo vào quỹ đạo của TC, đó là nhận định của tờ nhật báo Mỹ The Wall Street Journal trong một bài báo đăng trên mạng ngày 01/11/2016, với hàng tựa “Các quân cờ domino ở Biển Đông”.
“Hiệu ứng domino”, đó là cụm từ mà báo chí phương Tây thường sử dụng trong thời kỳ chiến tranh lạnh, nhất là để nói về nguy cơ các nước Đông Nam Á lần lượt rơi vào tay Cộng sản khiến Hoa Kỳ phải can thiệp vào Việt Nam.
Theo nhận định của The Wall Street Journal, tuy hiện nay khó có khả năng là hiệu ứng domino xảy ra ở vùng này, nhưng Hoa Kỳ và các đồng minh của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương đang rất lo ngại sau khi Philippines bất ngờ “xoay trục” sang TC, một hành động rất có thể là mở màn cho một đợt thay đổi liên minh bên trong ASEAN.
Thủ tướng Malaysia Najib Razak là lãnh đạo mới nhất của Đông Nam Á được TC trải thảm đỏ đón tiếp ở Bắc Kinh. Trước chuyến đi này, Najib đã loan báo rằng quan hệ kinh tế Malaysia-TC, vốn đã rất mạnh (với 56 tỷ đôla trao đổi mậu dịch năm ngoái), sẽ được tăng cường hơn nữa.
Theo The Wall Street Journal, đầu tư của TC vào “con đường tơ lụa hàng hải” qua eo biển Malacca có thể sẽ được gia tăng nhân chuyến viếng thăm của thủ tướng Rajib. Một công ty của TC đã trúng thầu dự án 13 tỷ đôla xây dựng một tuyến đường xe lửa từ bờ biển phía Đông đến Kuala Lumpur.
Yếu tố gây quan ngại nhất, theo tờ The Wall Street Journal, là quyết định của Malaysia mua ít nhất là 4 chiếc, thậm chí mua đến 10 chiếc tàu chiến do TC chế tạo. Hợp đồng mua vũ khí này không hẳn là đồng nghĩa với một sự chuyển hướng chiến lược, nhưng hợp đồng quan trọng đầu tiên của Kuala Lumpur mua thiết bị quốc phòng của TC có giá trị biểu tượng đặc biệt trong vấn đề Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh khẳng định chủ quyền trên các vùng lãnh thổ mà Malaysia đang nắm giữ và các tàu cá cũng như tàu tuần duyên TC thường xuyên xâm nhập vào vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia.
Theo The Wall Street Journal, bối cảnh hiện nay không lấy gì là khả quan, vì gần đây Malaysia đã loan báo rằng ngân sách quốc phòng sẽ cắt giảm mạnh các chi tiêu cho lực lượng không quân và hải quân, làm hạn chế khả năng phòng thủ mà Malaysia rất cần vì đây là một quốc gia nằm chia Biển Đông thành hai phần. Kế hoạch thành lập một đơn vị đổ bộ cũng đã bị hũy bỏ, khiến Malaysia không thể hợp tác với lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ. Trong bối cảnh như vậy, không dễ gì mà tìm được nguồn tài chính để mua tàu chiến của TC.
Theo nhận định của tờ nhật báo Mỹ, về mặt chiến lược thì đối với Hoa Kỳ, Malaysia không quan trọng bằng Philippines, nhất là quần đảo Philippines có vị trí như là tiền đồn ở Biển Đông. Tuy vậy, Malaysia cũng nằm ở vùng phía Nam của Biển Đông, kéo dài từ Vịnh Thái Lan đến phía đông đảo Borneo.
Malaysia có các mối quan hệ quân sự lâu năm với Hoa Kỳ, nhưng có quan hệ trực tiếp và mang tính lịch sử quan trọng hơn với Úc, thông qua các hiệp định phòng thủ giữa hai nước. Úc tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống phòng không của Malaysia và vẫn tiến hành các chuyến bay tuần tra bên trên Biển Đông từ bán đảo Malaysia.
Theo The Wall Street Journal, ít có nguy cơ thủ tướng Najib tuyên bố cắt đứt hoàn với các đồng minh nói trên, giống như tổng thống Philippines Duterte đã làm trong chuyến đi thăm TC. Najib cũng không có tư tưởng căm ghét Mỹ giống như Duterte. Theo chính sách cân bằng quan hệ ngoại giao, thủ tướng Najib đã đưa Malasyia gia nhập hiệp định tự do mậu dịch Đối tác xuyên Thái Bình Dương (do Hoa Kỳ khởi xướng). Thế nhưng các cuộc điều tra tư pháp của Mỹ, khởi động từ tháng 7 năm nay, nhắm vào quỹ phát triển 1MDB, đang làm lung lay vị thế của cá nhân Najib.
Vừa vất vả đối đầu với phe đối lập trong nước, vừa cần đến đầu tư của TC để bù đắp các khoản thiếu hụt trong ngân sách Nhà nước, chiếc la bàn ngoại giao của thủ tướng Najib đã hướng về phương Bắc đến TC, nguồn cung cấp tài chính rất hào phóng mà không gây khó dễ gì cả. Như vậy, Najib đã quay trở lại với di sản của bố ông, người đã bình thường hóa bang giao với TC vào năm 1974.
Theo The Wall Street Journal, rất có thể là Malaysia sẽ dần dần rút ra khỏi các cuộc tập trận hoặc những hoạt động có thể bị Bắc Kinh xem là “mang tính gây hấn”. Kuala Lumpur cũng có thể sẽ có thái độ thận trọng hơn trong hồ sơ Biển Đông, giành ưu tiên cho đàm phán song phương.
Tờ nhật báo Mỹ cũng nêu trường hợp của Thái Lan, cũng là đồng minh ký kết hiệp ước quốc phòng với Hoa Kỳ giống như Philippines, nhưng tình hình chính trị ở nước này đang rất là vô định và hợp đồng mua tàu ngầm của TC cũng đang được xem xét.
Còn về phần Singapore, tuy không phải là đồng minh, nhưng nước này là đối tác quốc phòng phụ thuộc nhiều nhất vào Mỹ. Nếu Philippines dưới quyền lãnh đạo của Duterte tiếp tục đường lối “lập dị” như hiện nay, Singapore, một đảo quốc trung tâm tài chính khác thường, có thể sẽ trở thành một quốc gia “bình thường” mới.
Theo The Wall Street Journal, chuyến viếng thăm TC của thủ tướng Najib có thể sẽ là điểm tận cùng (của xu thế “xoay trục” sang TC). Thông tin trong tuần này về việc Úc và Indonesia đang thảo luận dự án tuần tra chung trên Biển Đông cho thấy là bên ngoài khuôn khổ liên minh truyền thống với Mỹ, các quốc gia trong vùng hoàn toàn có thể liên kết với nhau. Nếu như thế chúng ta có thể bớt lo ngại về hiệu ứng domino ở vùng Biển Đông. – Theo RFI
***
Sau các hoạt động ngoại giao liên tiếp của Philippines và Malaysia được giới quan sát đánh giá là nhằm xích lại gần với TC, hôm qua, 01/11/2016, Washington đã lên tiếng phủ nhận đó là những động thái rời xa Mỹ để ngả theo TC của các nước Đông Nam Á.
Chính quyền Obama vẫn coi Hiệp Hội các nước Đông Nam Á ASEAN là trọng tâm trong chính sách “xoay trục” của Mỹ sang châu Á –Thái Bình Dương. Thế nhưng gần đây, một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ trong khu vực là Philippines, dưới sự lãnh đạo của tổng thống Rodrigo Duterte liên tiếp tỏ thái độ bất cần Mỹ. Đặc biệt trong chuyến công du TC tháng trước, tổng thống Philippines còn tuyên bố “chia tay với Mỹ” và tỏ ý muốn quân Mỹ rút khỏi Philippines.
Sau Duterte, đến lượt lãnh đạo Malaysia tới Bắc Kinh ký kết một loạt thỏa thuận hợp tác kinh tế, quốc phòng với TC, vào lúc quan hệ giữa Kuala Lumpur và Washington đang có dấu hiệu căng thẳng. Trước đó, quan hệ giữa Mỹ và đồng minh Thái Lan cũng đã có những rạn nứt.
Được hỏi về các diễn biến nói trên tại khu vực Đông Nam Á, hôm qua, phát ngôn viên Ngoại Giao Mỹ John Kirby đã giải thích rằng chính sách xoay trục của Mỹ về châu Á –Thái Bình Dương không liên quan gì đến TC. Ông John Kirby nói tiếp: “Về ý kiến cho rằng nhiều người (ở châu Á) đang quay lưng lại với Mỹ để ngả theo TC, thì không thể khẳng định qua những hiện tượng được”.
Bình luận về mối quan hệ gần gũi với TC của một số nước trong vùng Đông Nam Á gần đây, quan chức ngoại giao Mỹ đánh giá đó là những động thái tích cực nhằm “giảm căng thẳng trong vùng như trong khu vực Biển Đông”.
Trong vấn đề tranh chấp chủ quyền Biển Đông giữa TC và nhiều nước, chủ yếu là các nước ASEAN, từ nhiều năm qua, dù không tỏ rõ nhưng Mỹ vẫn thiên về bênh vực các nước Đông Nam Á. Mục tiêu của Washington là tạo đối trọng về quân sự và kinh tế với TC.
Tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ -ASEAN hồi tháng 9 vừa qua tại Lào, tổng thống Obama đã nhắc lại rằng lợi ích của Mỹ đối với Châu Á-Thái Bình Dương không phải là “sự thất thường thoảng qua”, mà đó là “sự phản ảnh các lợi ích quốc gia căn bản” về lâu dài. – Theo RFI
***
Malaysia hôm 2/11 ký thỏa thuận mua 4 tàu hải quân của TC cũng như cam kết sẽ cùng với Bắc Kinh xử lý song phương tranh chấp biển Đông.
Đây có thể được coi là nỗ lực mới nhất của Bắc Kinh nhằm chống lại ảnh hưởng của Hoa Kỳ trong khu vực, sau khi Tổng thống Philippines tuyên bố “ly khai” Hoa Kỳ khi tới thăm TC, theo Reuters.
Sau cuộc gặp giữa Thủ tướng TC Lý Khắc Cường và người đồng nhiệm Malaysia Najib Razak, truyền thông Malaysia đưa tin, hai chiếc tàu sẽ được đóng ở TC và hai cái còn lại sẽ được đóng ở Malaysia.
Đây là thỏa thuận quốc phòng lớn đầu tiên của Malaysia với Bắc Kinh, trong bối cảnh gia tăng căng thẳng trên biển Đông.
Theo thông tin Najib loan báo với hãng tin Bernama của nhà nước Malaysia, 14 thỏa thuận trị giá hơn 34 tỷ đôla đã được ký trong chuyến công du kéo dài một tuần của Najib tới quốc gia đông dân nhất trên thế giới.
Ngoài Philippines, Việt Nam và TC, Malaysia cũng là một quốc gia tuyên bố chủ quyền trên vùng biển được coi là giàu tài nguyên này.
Hãng tin Reuters cho rằng chuyến công du của Najib một lần nữa lại có thể gây trở ngại cho chính sách của Mỹ về Đông Nam Á.
Trong một bài phân tích hôm 31/10, Hoàn cầu Thời báo của TC dẫn lời các chuyên gia nói rằng việc các quốc gia Đông Nam Á xích lại gần hơn với TC không những làm giảm căng thẳng tranh chấp ở biển Đông mà còn gia tăng sự cạnh tranh [về ảnh hưởng] giữa liên minh Mỹ – Nhật và TC. – Theo VOA