Bắc Triều Tiên, Nga và Trung Quốc: Quan hệ đối tác.
Đế quốc ba bên đang phát triển.
Bruce W. Bennett – Ngày 13 tháng 9 năm 2023
(Tập đoàn RAND là một tổ chức nghiên cứu phát triển các giải pháp cho những thách thức về chính sách công nhằm giúp các cộng đồng trên toàn thế giới trở nên an toàn hơn, khỏe mạnh hơn và thịnh vượng hơn. RAND là tổ chức phi lợi nhuận, phi đảng phái và cam kết vì lợi ích công cộng.)
Chúng ta được chào đón bởi những câu chuyện về mối quan hệ đối tác đang phát triển giữa Nga, Trung Quốc và Triều Tiên. Phần lớn thế giới đã cô lập Nga vì hành động xâm lược Ukraine. Việc Moscow liên tục nhắm vào dân thường rõ ràng vi phạm đối với luật nhânđạo quốc tế chỉ làm trầm trọng thêm sự cô lập này. Vì cạn kiệt đạn dược và các tiếp liệuquân sự khác, Nga đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ các quốc gia vi phạm nhân quyền giống như Triều Tiên và Trung Quốc.
Các phái đoàn cao cấp của Nga và Trung Quốc gần đây đã gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên KimJong Un nhân cuộc duyệt binh kỷ niệm 70 năm ngưng bắn Chiến tranh Triều Tiên năm 1953. Kim Jong Un mong đợi sớm viếng thăm Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Vladivostok.
Chúng ta cũng nghe nói về việc Triều Tiên vận chuyển đạn pháo và các tiếp liệu quân sựkhác cho Nga, về việc Trung Quốc cung cấp công nghệ và trang bị cho Nga, và về việc Ngađề xuất các cuộc tập trận chung với Triều Tiên và Trung Quốc.
Quan hệ đối tác đế quốc đang phát triển.
Các liên minh và đối tác mà Mỹ tham gia đều tập trung vào các mục tiêu phòng thủ. Đó không phải là trường hợp phát động quan hệ đối tác ba bên mới. Putin của Nga đang tìm cách chinh phục Ukraine và biến nước này thành “một phần của Đế quốc Nga phục hồi ”.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình muốn thống trị khu vực nếu không nói là cả thế giới vào năm 2049. Còn Kim Jong Un của Triều Tiên muốn thống nhất Triều Tiên dưới sự lãnh đạo của Triều Tiên. Tóm lại, ba nước này đều có mộng Đế quốc.
Trung Quốc và Triều Tiên vẫn chưa phát động các cuộc chiến tranh lớn để hoàn thành mục tiêu của mình. Nhưng cả hai đều có các chiến dịch thông tin tích cực và Trung Quốc đã có các biện pháp kinh tế mạnh mẽ để mở rộng ảnh hưởng trên toàn thế giới. Sáng kiến Vành đai và Con đường thể hiện những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm đảm bảo đòn bẩy kinh tế. Mức độ thương mại mà Trung Quốc đã thiết lập với Hàn Quốc, Úc và nhiều quốc gia khác là một ví dụ khác về đường hướng đó.
Bản chất ảnh hưởng của Trung Quốc trở nên rõ ràng khi Bắc Kinh ép buộc kinh tế 123 lần từnăm 2010 đến năm 2022, bao gồm cả nỗ lực nhằm tăng cường sức mạnh cho Australia để chấm dứt việc truy tìm nguồn gốc của Covid-19 và thúc đẩy Hàn Quốc ngừng phối trí Hệ thống phòng thủ khu vực Nhà Ga tầm cao.
Nga ngày càng hung hãn hơn, một phần vì sự sụp đổ của Liên Xô đã là một đòn tâm lý lớnđối với người Nga . Sự sụp đổ đó đã khiến nước Nga từ một siêu cường trở thành một quốc gia suy yếu hơn nhiều. Sau khi tìm cách lấy lại quyền lực của mình, Putin đã chiếm giữ nhiềuvùng của Ukraine vào năm 2014 và giám sát cuộc chiến ủy nhiệm ở Ukraine trong nhiều năm.
Putin sau đó dường như đã mất kiên nhẫn và phát động một cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine năm ngoái. Các lực lượng của Nga lúc đầu đã đạt được những tiến bộ lớn, một phần vì sự tàn bạo tuyệt đối và một phần vì các phản ứng của phương Tây đã bị dập tắt trước những đe dọa leo thang hạt nhân của Nga. Nhưng trước sự ngạc nhiên của nhiều người, lực lượng Ukraine cuối cùng đã có thể ngăn chặn nhiều cuộc tấn công của Nga và đẩy lùi chúng một cách đáng kể. Những thất bại này bắt nguồn từ việc lập kế hoạch hậu cần và quân sự yếu kém của Nga, khả năng sẵn sàng chiến đấu thấp và những thiếu sót khác khiến nhiều người ngạc nhiên, dường như bao gồm cả Putin.
Cuộc xung đột ở Ukraine là một thách thức đáng kể đối với Mỹ cũng như các đồng minh và đối tác của Mỹ. Nếu lực lượng của Putin không bị chặn lại, ông có thể nỗ lực tiến xa hơn nữa để bành trướng Đế quốc Nga của mình. Nhưng thất bại rõ ràng của Nga ở Ukraine có thể dẫn đến sự sụp đổ của Vladimir Putin, và ông có thể sẵn sàng leo thang xung đột một cách đáng kể để tránh hậu quả như vậy.
Hiện ông đang cố gắng khắc phục những thất bại của mình, hoặc ít nhất là ngăn chặn những thất bại lớn hơn, bằng cách tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc và Triều Tiên.
Những rủi ro của quan hệ đối tác đế quốc ba bên.
Có ít nhất bốn rủi ro chính mà mối quan hệ đối tác đế quốc ba bên đang phát triển này xảy ra. Sự hỗ trợ đáng kể của Triều Tiên và Trung Quốc dành cho Nga có thể kéo dài cuộc chiến ở Ukraine và làm tăng đáng kể thiệt hại và chi phí chiến tranh.
Đầu tiên là sự hỗ trợ đáng kể của Triều Tiên và Trung Quốc dành cho Nga có thể kéo dài cuộc chiến ở Ukraine và làm tăng đáng kể thiệt hại cũng như chi phí chiến tranh. Các cuộc tấn công có chủ ý của Nga vào dân thường và cơ sở hạ tầng dân sự là tội ác chiến tranh với phí tổn nhân đạo không thể chấp nhận được và cần phải chấm dứt. Hơn nữa, các nước phương Tây cần hỗ trợ nền độc lập của Ukraine càng lâu thì họ sẽ bị ảnh hưởng kinh tế và cạn kiệt các thiết bị quân sự của mình gửi đến Ukraine.
Thứ hai, Trung Quốc và Triều Tiên có thể làm nhiều việc hơn ngoài việc gửi thiết bị và vật tư tới Ukraine. Họ cũng có thể cử một số quân nhân và thậm chí cả chuyên gia kỹ thuật đến. Làm như vậy sẽ biến Ukraine thành phòng thí nghiệm để Nga-Trung-Triều kiểm tra, cải tiến và thí nghiệm các loại vũ khí và chiến thuật khác nhau trong chiến tranh hiện tại. Điều này không khác gì những gì đã xảy ra với Nội chiến Tây Ban Nha trước Thế chiến thứ hai. Kết quả có thể sẽ là khả năng quân sự của cả ba nước được cải thiện, khiến họ trở nên nguy hiểm hơn trong các cuộc xung đột trong tương lai.
Thứ ba, bởi vì cả ba thành viên của mối quan hệ đối tác đế quốc ba bên này đều tìm cách kiểm soát lãnh thổ bên ngoài biên giới hiện tại của họ, nên đến một lúc nào đó, họ có thể quyết định phát động chiến tranh cùng một lúc. Bằng cách tấn công cùng lúc, họ sẽ gây áp lực tối đa lên lực lượng quân sự của đối thủ, giống như các cường quốc của phe Trục đã làm vào đầu Thế chiến thứ hai. Quan tâm về khả năng xảy ra nhiều cuộc chiến tranh, trong nhiều thập kỷ vừa qua, Hoa Kỳ đã điều chỉnh lực lượng quân sự của mình để có thể đáp ứng đồng thời hai cuộc chiến tranh lớn . Dưới thời chính quyền George W. Bush, yêu cầu này đã được điều chỉnh thành chiến thắng ở chiến trường này và giữ vững ở chiến trường khác.. Nhưng Mỹ đã không duy trì được những khả năng như vậy trong nhiều năm.
Viễn cảnh tiến hành đồng thời ba cuộc chiến lớn dường như vượt xa khả năng quân sự hiệntại của Mỹ, đặc biệt là khi nguồn cung cấp thiết bị và vật tư quân sự đang cạn kiệt.
Cuối cùng, vì cả ba đối tác này đều sở hữu vũ khí hạt nhân nên bất kỳ cuộc chiến tranh lớnnào mà họ phát động đều có khả năng đáng kể liên quan đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Mặc dù việc tích lũy hạt nhân thông thường là một phần quan trọng trong kế hoạch quân sự của Hoa Kỳ vào những năm 1980 nhưng nó đã không được theo đuổi một cách nghiêm túc kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Nếu Hoa Kỳ không chuẩn bị cho hình thức chiến tranh này thì khả năng rất cao là một cuộc trao đổi hạt nhân có thể dẫn đến thảm họa hạt nhân toàn cầu.
Hoa Kỳ và các đồng minh có thể phản ứng thế nào?
Không dễ dàng để chống lại mối quan hệ đối tác Nga-Trung-Triều đang phát triển. Suy cho cùng, các cuộc tấn công quân sự nhằm vào nguồn cung cấp thiết bị quân sự của Triều Tiên và Trung Quốc trên đường tới Nga có thể làm leo thang cuộc chiến vốn đã rất nghiêm trọng này.
Tuy nhiên, vẫn có những lựa chọn cần xem xét và các bước cần thực hiện.
Bước đầu tiên là Hoa Kỳ và các đồng minh phải nỗ lực để hiểu rõ hơn về tương lai của chiến tranh, bao gồm cả những bất ổn to lớn trong đó. Những quốc gia này sẽ không chuẩn bị đúng cách hoặc ngăn chặn một cuộc chiến trong tương lai trừ khi họ có thể mô tả đặc điểm của nó trước tiên.
Thách thức thật rõ ràng. Có bao nhiêu chuyên gia dự đoán chính xác cuộc chiến ở Ukraine, khi Nga ngừng tiến và Ukraine phản công đáng kể? Có bao nhiêu người đoán trước được các loại vũ khí được sử dụng, bao gồm cả các loại vũ khí mới như máy bay không người lái tự sát? Có bao nhiêu lỗ hổng chính được phát hiện? Ai đã nhìn thấy rõ vai trò của cái bóng hạt nhân Nga trong việc hạn chế sự hỗ trợ từ bên ngoài, đặc biệt là từ rất sớm? Nhiều người có nghĩ rằng cuộc xung đột sẽ kéo dài lâu như vậy không? Tất cả những yếu tố này
đều cần thiết để xác định các yêu cầu quân sự và chúng cần được hiểu rõ.Trong khi các nghiên cứu đang được tiến hành và các bài học đang được rút ra, mức độ nỗ lực lớn hơn là hợp lý đặc biệt là liên quan đến sự tích lũy hạt nhân thông thường .
Hoa Kỳ cần tiếp tục phát triển năng lực quân sự mới để có thể đối phó với Nga, Trung Quốc và Triều Tiên với giá mà Mỹ có thể mua được.
Thứ hai, Mỹ cần tiếp tục phát triển các năng lực quân sự mới để có thể đối phó với Nga,Trung Quốc và Triều Tiên với mức giá mà Mỹ có thể chi trả. Sáng kiến “tài liệu sao chép” mới được công bố là một ví dụ về khả năng khai thác các thế mạnh văn hóa quân sự của Mỹ như công nghệ cao, cũng như việc sử dụng sáng kiến mạnh mẽ của quân nhân Mỹ. Lưu ý rằng những khả năng như vậy không chỉ là công nghệ mới. Chúng cũng bao gồm chiến lược, chiến thuật và nghệ thuật điều hành cần thiết để đối phó với các mối đe dọa tiềm ẩn.
Thứ ba, Hoa Kỳ nên xem xét việc phát triển các yêu cầu về lực lượng quân sự mới nhằm ứng phó với các mối đe dọa đang gia tăng. Washington phải xác định lực lượng Mỹ cần thiết để đối phó với bất kỳ cuộc chiến nào do quan hệ đối tác Nga-Trung-Triều bắt đầu. Tất nhiên, Hoa Kỳ đã miễn cưỡng đưa ra những yêu cầu như vậy vì thừa nhận rằng việc đó sẽ tốn kém rất nhiều. Nhưng như Ukraine đã học được, trong khi khó có thể trang trải được ngân sách quốc phòng có đầy đủ trước chiến tranh, thì chi phí của ngân sách quốc phòng không đủ có thể cao hơn nhiều nếu nó không ngăn cản được đối thủ khi bắt đầu chiến tranh. Và cái giá mà Ukraine phải trả không nghĩa gì so với những gì thế giới có thể phải trả nếu một cuộc chiến trong tương lai liên quan đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Hoa Kỳ không thể cho phép khả năng quân sự không đủ để đưa nước này vào một cuộc chiến như vậy.
Thứ tư, Hoa Kỳ và các đồng minh có thể phát triển các chiến dịch kinh tế và thông tin để chống lại nguồn cung cấp của Triều Tiên và Trung Quốc gửi tới Ukraine. Bất kỳ công ty Triều Tiên nào có liên quan và các tổ chức tài chính hỗ trợ đều phải chịu các biện pháp trừng phạt kinh tế. Ngoài ra cần phải gây áp lực quốc tế đáng kể lên Trung Quốc và Triều Tiên để làm gián đoạn việc vận chuyển đạn pháo và các vật dụng khác. Có một số bằng chứng cho thấy việc vạch trần và cảnh báo Triều Tiên về việc vận chuyển đạn pháo tới Nga đã giảm thiểu số lượng mà Bình Nhưỡng đã gửi từ trước cho đến nay . Bình Nhưỡng có thể đáp trả áp lực quốc tế nếu có bằng chứng cho thấy đạn pháo của Triều Tiên đã được sử dụng nhằm mục đích giết hại dân thường ở Ukraine khiến Triều Tiên trở thành kẻ đồng lõa với tội ác chiến tranh của Nga.
Ngoài ra, nếu pháo binh của Triều Tiên cuối cùng bắn vào Ukraine, nếu kết quả xấu, điều này sẽ tạo ra hình ảnh xấu hổ lớn trong nước của chế độ Kim một khi thông tin rò rỉ ra ngoài. Không có nhiều thông tin về chất lượng pháo binh của Triều Tiên ngoài màn trình diễn ở đảo Yeonpyeong năm 2010.Trong trường hợp đó, có khả năng Triều Tiên đã cố gắng bắn 300 đến 400 quả đạn pháo và tên lửa vào đảo. Nhưng chỉ có 170 quả được nhìn thấy trên không và chỉ có 80 quả rơi xuống hòn đảo lớn, 20 trong số đó được coi là vô dụng.
Chất lượng có thể đã được cải thiện kể từ đó, nhưng nếu không, hiệu suất cực kỳ kém đó sẽ trở thành trọng tâm phổ biến trong hoạt động thông tin. Điều quan trọng là phải phổ biến tin rộng rãi cho công chúng về các thất bại của pháo binh Triều Tiên, làm tăng khả năng thông tin rò rỉ vào Triều Tiên. Những câu chuyện như vậy cũng có thể khiến binh lính Nga khẳng định họ không muốn sử dụng đạn pháo và tên lửa của Triều Tiên.
Thứ năm, Hoa Kỳ và Hàn Quốc có thể nói lên tính ưu việt của Triều Tiên, khai thác sự hiện diện của bất kỳ nhân viên Triều Tiên nào ở Ukraine để gửi thông điệp trở lại cho giới tinh hoa Triều Tiên. Những nhân sự như vậy gần như chắc chắn sẽ đến từ những gia đình ưu tú, vì Triều Tiên chỉ muốn cử những nhân sự đáng tin cậy, không giống tình trạng nhược điểm xấu xa.Những nhân viên đó cũng có xu hướng xem bất kỳ bộ phim K-pop và K-drama nào mà họ có thể mua được, điều này cho thấy lợi ích của việc phân tán ổ dĩa USB ở những khu vực mà nhân viên Triều Tiên hoạt động.Trong khi một số nhân viên an ninh Triều Tiên có thể cố gắng tập trung và tiêu hủy tài liệu này, những người khác có thể thích nó. Nếu ông Kim tiếp tục gửi pháo tới Nga, Mỹ cũng có thể đe dọa cung cấp những ổ dĩa USB như vậy cho Bình Nhưỡng . Kim Jong Un coi những vật liệu đó là một căn bệnh ung thư ác tính có thể khiến chế độ của ông sụp đổ, vì vậy cách tiếp cận không chính thống này có thể khiến ông phải tạm dừng.
Mặc dù về nhiều mặt, Nga, Trung Quốc và Triều Tiên dường như là những đồng minh tự nhiên, nhưng vẫn có những rạn nứt trong mối quan hệ cần khai thác. Cuối cùng, trong khi về nhiều mặt, Nga, Trung Quốc và Triều Tiên dường như là những đồng minh tự nhiên, nhưng vẫn có những rạn nứt trong mối quan hệ của họ cần được khai thác. Ví dụ, Trung Quốc gần đây đã phát hành một bản đồ bao gồm một số lãnh thổ của Nga như một phần của Trung Quốc. Các cường quốc phương Tây nên tập trung sự chú ý toàn cầu vào vấn đề này và thường xuyên yêu cầu Trung Quốc giải thích. Ngoài ra, Nga có thể thấy Triều Tiên muốn đổi lấy đạn pháo của mình nhiều hơn những gì
Nga sẵn sàng cung cấp. Sau các cuộc đàm phán khó khăn, nếu pháo binh của Triều Tiên tỏ ra kém chất lượng hoặc nếu bất kỳ công nghệ nào do Nga cung cấp cho Triều Tiên không hoạt động, thì điều này sẽ tạo cơ hội cho các hoạt động thông tin phát tán. Cuối cùng, âm mưu thống trị khu vực và toàn cầu của Trung Quốc sẽ bao gồm cả sự thống trị của Nga. Nếu Trung Quốc cung cấp cho Nga thiết bị và vật tư, nước này có thể sẽ yêu cầu ghi nhận và thanh toán cho sự đóng góp đó. Quả thực, nhiều quân nhân Trung Quốc có thể sẽ nhận thấy rằng họ là đối tác cấp cao trong mối quan hệ này và họ sẽ yêu cầu được đối xử tương xứng như vậy. Những nỗ lực của Mỹ và đồng minh nhằm mô tả chính xác các mục tiêu và yêu cầu của Trung Quốc có thể làm suy yếu mối quan hệ Trung-Nga. Điểm mấu chốt là mối quan hệ hợp tác này có thể mong manh hơn những gì xuất hiện lần đầu. Không có hành động nào trong số này là viên đạn bạc để chống lại quan hệ đối tác Đế quốc ba bên. Nhưng Hoa Kỳ cùng các đồng minh và đối tác của mình cần phải xem xét mối đe dọa đang phát triển một cách nghiêm túc và nỗ lực chống lại nó từng bước một.
Bruce W. Bennett là nhà nghiên cứu quốc phòng/quốc tế cấp cao tại tổ chức phi lợi nhuận,phi đảng phái RAND Corporation. Ông làm việc chủ yếu về các chủ đề nghiên cứu như chiến lược, lập kế hoạch lực lượng và chống phổ biến vũ khí hạt nhân trong Trung tâm Chính sách Quốc phòng và An ninh Quốc tế RAND.
Hoàng Đình Khuê lược dịch.