Tin Biển Đông – 16/11/2018
Mike Pence: ‘Biển Đông không thuộc về ai’
Phó Tổng thống Mỹ hôm 16/11 nói Biển Đông không thuộc về một quốc gia nào, trong tuyên bố có thể khiến Trung Quốc phật ý.
Nhiều quốc gia đang ‘cưỡng lại’ Trung Quốc?
Mỹ sẵn sàng ‘tái đàm phán’ với Bắc Hàn
Ông Mike Pence nói: “Biển Nam Trung Hoa (South China Sea) không thuộc về một quốc gia nào.”
“Quý vị có thể chắc chắn Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đi thuyền và bay đến bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép và lợi ích quốc gia chúng tôi đòi hỏi.”
Bình luận mới nhất của ông Pence theo sau diễn văn tháng 10 khi ông tố cáo Trung Quốc có nỗ lực “thâm hiểm” phá hoại Hoa Kỳ.
Ông Pence hôm 16/1 phát biểu ở Singapore, nơi ông tham dự hội nghị thượng đỉnh của Asean.
Trước đó, trong một diễn văn đọc tại hội nghị Đông Á ở Singapore hôm 15/11, ông Pence nhắc lại:
“Việc Trung Quốc quân sự hóa và mở rộng lãnh thổ ở Biển Nam Trung Hoa là phi pháp và nguy hiểm”
Các hoạt động xây dựng của Trung Quốc, trong đó có bồi đắp các đảo nhân tạo, khiến các nước láng giềng lo ngại, đặc biệt là vì phần lớn các công trình này là căn cứ quân sự.
Trung Quốc liên tục bảo vệ quyết định xây đắp của mình và nói rằng họ có quyền xây dựng trên những gì mà họ coi rõ ràng là lãnh thổ của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng nói thêm họ xây dựng nhiều cơ sở công cộng như các trạm dự báo thời tiết và cảng tránh bão.
Trong thời gian gần đây, Trung Quốc tiến hành nhiều cuộc tập trận ở Biển Đông, nơi có tranh chấp chủ quyền với Việt Nam, Philippiness, Malaysia, Brunei.
Việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo và các căn cứ quân sự ở Biển Đông, nơi có lưu lượng thương mại trị giá khoảng 3 ngàn tỷ USD hàng năm, đã làm dấy lên lo ngại rằng nước này đang tìm cách hạn chế tự do đi lại và mở rộng ảnh hưởng chiến lược ở vùng biển này.
Hoa Kỳ đã tiến hành “tuần tra tự do hàng hải” ở Biển Đông, gây căng thẳng với Trung Quốc.
Cũng trong tuần này, tin cho hay Hoa Kỳ quyết định cắt giảm quân đóng tại châu Phi để chuyển sang các khu vực Washington cho là có “sự đe dọa” từ Trung Quốc và Nga.
Chừng 700 quân trong lực lượng chống khủng bố của Mỹ sẽ bị di dời khỏi châu Phi trong mấy năm tới, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho biết.
Hiện Hoa Kỳ có 7200 quân đóng ở trên 10 căn cứ tại châu Phi, gồm Nigeria và Libya.
Theo BBC News hôm 16/11/2018, đây là động thái của chính quyền Trump, thực hiện Chiến lược Quốc phòng mới, nói về thời đại “Cạnh tranh các đại cường” (Great Power competition) với Moscow và Bắc Kinh.
https://www.bbc.com/vietnamese/world-46213395
Phó tổng thống Mỹ bay qua
đảo nhân tạo TQ bồi đắp ở Trường Sa
Chuyên cơ của ông Pence bay cách đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp phi pháp ở Trường Sa khoảng 30 km khi thực hiện hành trình tới Singapore.
Trên đường từ Nhật Bản sang Singapore để dự hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), chuyên cơ chở Phó tổng thống Mỹ Mike Pence đã bay qua Biển Đông và chỉ cách các đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam khoảng 30 km. Thông tin được ông Pence tiết lộ trong cuộc phỏng vấn hôm 13/11 với tờ Washington Post.
Phó tổng thống Mỹ nói rằng chuyến bay của ông là “một kiểu chiến dịch tự do hàng hải, hàng không của Mỹ”. “Chúng tôi sẽ không bị đe dọa và sẽ không nhượng bộ. Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện quyền tự do hàng hải”, Phó tổng thống Mỹ khẳng định.
Thông tin được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang có lập trường ngày càng cứng rắn hơn với các hành động quân sự hóa trái phép của Trung Quốc trên Biển Đông. Ông Pence hồi tháng 10 từng cảnh báo Mỹ sẽ không lùi bước trước những động thái được coi là đe dọa từ phía Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời chỉ trích việc Bắc Kinh đưa tàu chiến áp sát tàu khu trục của Washington thực hiện nhiệm vụ tuần tra tự do hàng hải ở vùng biển này.
Sau đối thoại an ninh Mỹ – Trung được tổ chức tại Washington, Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 12/11 lần đầu tiên công khai thúc giục Trung Quốc rút tên lửa tại đảo nhân tạo Bắc Kinh bồi đắp phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Mỹ tái khẳng định rằng mọi quốc gia cần tránh giải quyết tranh chấp bằng những hành vi áp đặt hay đe dọa.
Đề cập tới chính sách Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Nhà Trắng, Phó tổng thống Mỹ cho biết chuyến đi của ông tới khu vực “nhằm cho thấy Washington không có ý định nhường lại ảnh hưởng hay quyền kiểm soát” cho Bắc Kinh.
Trong cuộc gặp trước đó tại Tokyo, Pence và Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã thảo luận nhiều vấn đề, trong đó có hành động ngày càng quyết liệt của Trung Quốc ở Biển Đông và trong khu vực. “Chủ nghĩa độc đoán và gây hấn không có chỗ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”, Pence nhấn mạnh.
Phó tổng thống Pence dẫn đầu phái đoàn Mỹ dự EAS lần thứ 13 giữa các thành viên ASEAN và đối tác diễn ra tại Singapore trong hai ngày 14/11 và 15/11. Ông Pence dự kiến nêu thẳng thắn vấn đề Biển Đông với lãnh đạo các nước trong hội nghị hôm nay và thúc đẩy để đảm bảo có một bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) mang tính ràng buộc.
Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền với 90% diện tích Biển Đông bằng cách vẽ ra “đường 9 đoạn” phi pháp và tiến hành hoạt động bồi đắp, quân sự hóa đảo nhân tạo ở Trường Sa. Mỹ chỉ trích hành động này, đồng thời thường xuyên duy trì các hoạt động tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế.
Việt Nam luôn khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông phù hợp với luật pháp quốc tế. Việt Nam đề nghị các nước có đóng góp tích cực và thiết thực vào việc duy trì hoà bình, ổn định, tôn trọng và thực hiện các nghĩa vụ pháp lý quốc tế liên quan, thượng tôn pháp luật trên các vùng biển và đại dương.
Tranh chấp Biển Đông ngày càng phức tạp
Đó là một trong những quan ngại mà các chuyên gia đưa ra trong khuôn khổ Hội thảo Quốc tế lần thứ 10 về Biển Đông mang chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực” vừa diễn ra tại Đà Nẵng.
Tàu cá của ngư dân Việt Nam từng bị tàu “lạ” đâm chìm trên Biển Đông đã đánh dấu cho những xung đột tranh chấp đang diễn biến phức tạp.
Chiều ngày 9.11, Hội thảo Quốc tế lần thứ 10 về Biển Đông với chủ đề “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực” do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS), và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) đã chính thức bế mạc sau 2 ngày làm việc với nhiều nội dung quan trọng. Đã có 36 bài phát biểu được trình bày, cùng với hơn 200 lượt thảo luận, trao đổi xoay quanh các vấn đề về an ninh và phát triển tại khu vực.
Tranh chấp Biển Đông thay đổi phức tạp, nhiều tầng lớp
Trong phiên Khai mạc diễn ra ngày 8.11, hơn 300 đại biểu đã thảo luận bốn chủ đề lớn gồm: Biển Đông: Trung tâm của khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương; Biển Đông Tiêu điểm: 10 năm nhìn lại; Lập trường và yêu sách của các bên: Tiếp nối và điều chỉnh; Các nước lớn: can dự hay không can dự.
Nhận định tầm quan trọng của Biển Đông trong chiến lược cạnh tranh địa chính trị, các nước tổng kết những thay đổi trên thực địa của khu vực Biển Đông và điều chỉnh chính sách liên quan trong 10 năm qua. Nhất là trong bối cảnh địa chính trị rộng lớn của khu vực Ấn Độ Dương – Châu Á – Thái Bình Dương, các học giả đã nhất trí về vị trí địa chính trị chiến lược của khu vực Biển Đông. Họ cho rằng Biển Đông là điểm khởi đầu của những thay đổi lớn lao ở khu vực do nằm ở nơi giao kết giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương và là điểm trung chuyển từ lục địa Á-Âu ra đến đại dương.
Trên cơ sở đó, các học giả cho rằng Ấn Độ đang tập trung vào chính sách cân bằng, ngăn chặn chiến lược, Nhật Bản quan tâm tới ý tưởng kết nối trên biển, ASEAN ủng hộ khái niệm Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thúc đẩy các nước nhỏ gắn kết với nhau, với vai trò trung tâm của ASEAN. Australia muốn thông qua chính sách Ấn Độ – Thái Bình Dương để tăng cường vị trí tại khu vực. Theo các học giả dự đoán, việc xây dựng khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương sẽ nhận được sự ủng hộ rộng rãi hơn nữa trong tương lai. Các cơ chế của ASEAN như Cấp cao Đông Á (EAS) hay Diễn đàn an ninh khu vực (ARF) có thể đóng vai trò chủ chốt trong ý tưởng Ấn Độ – Thái Bình Dương, EAS có thể ưu tiên tới hợp tác trong lĩnh vực kinh tế.
Tuy nhiên, tổng kết, đánh giá về tình hình tại Biển Đông trong 10 năm qua, các học giả nhất trí cho rằng tranh chấp Biển Đông sau 10 năm đã thay đổi về lượng và chất, ngày càng trở nên phức tạp và chứa đựng nhiều tầng nấc. Và Biển Đông là khu vực cạnh tranh địa chiến lược và địa chính trị giữa hai siêu cường Mỹ-Trung Quốc. Đồng thời thu hút sự quan tâm của nhiều cường quốc trong và ngoài khu vực như Úc, Ấn Độ, Nhật Bản. Tranh chấp Biển Đông có quan hệ mật thiết với tranh chấp ở các khu vực biển lân cận khác, như Biển Hoa Đông, do đó tác động mạnh mẽ tới hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng chung tại khu vực.
Về chính sách của các nước đối với vấn đề Biển Đông trong 10 năm qua, các học giả đánh giá các nước giữa mức duy trì lập trường và có một số điều chỉnh nhất định, đặc biệt là sau phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016.
Cảnh báo nguy cơ xung đột từ thiết bị không người lái
Trong ngày làm việc thứ 2, các đại biểu đã thảo luận về các chủ đề liên quan đến việc Xây dựng các lực lượng trên Biển Đông; Xây dựng lòng tin, Ngoại giao phòng ngừa và giải quyết tranh chấp; Các nhân tố mới có thể tạo bất ổn trên Biển Đông; và Trật tự và bất ổn trên Biển Đông: Tổng kết quá khứ và định hình tương lai.
Tại phiên thảo luận, nhiều học giả cho rằng việc các nước gia tăng xây dựng lực lượng và quân sự hóa Biển Đông là nguy cơ bất ổn lớn nhất hiện nay và đang diễn ra nhanh chóng, không chỉ bởi sự gia tăng hiện diện các lực lượng trên mặt biển, mà cả dưới đáy biển và trên không. Nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại việc mở rộng triển khai các cơ sở lưỡng dụng dưới danh nghĩa các công trình dân sự, như đài khí tượng ở Biển Đông. Các chuyên gia pháp lý tại Hội thảo nhấn mạnh các quy định của luật pháp quốc tế về giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, nghiêm cấm việc đe dọa hoặc sử dụng vũ lực trong luật pháp quốc tế.
Đặc biệt, việc các phương tiện không người lái được sử dụng ngày càng nhiều trên Biển Đông đang làm dấy lên các tranh cãi pháp lý mới. Việc thiếu vắng các chuẩn mực quốc tế trong việc sử dụng các thiết bị công nghệ này sẽ làm gia tăng nguy cơ gây xung đột trong thời gian tới. Bên cạnh đó, cạnh tranh tài nguyên biển, như nguồn cá và khai thác tài nguyên dầu khí là một nhân tố gây bất ổn và ảnh hưởng tới trật tự trong khu vực.
Để giải quyết các vấn đề xung đột, các chuyên gia cho rằng các bên tranh chấp cần xem lại yêu sách của mình, từ bỏ các yêu sách thái quá, không phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về luật biển năm 1982. Từ đó thu hẹp tranh chấp, tiến tới từng bước giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình. Các học giả ghi nhận trong thời gian qua các bên đã nỗ lực đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Tuy nhiên cảnh báo tiến trình đàm phán COC sẽ mất nhiều thời gian. Nhiều đại biểu từ các nước ngoài khu vực mong muốn ASEAN và Trung Quốc tăng cường minh bạch tiến trình đàm phán, tôn trọng lợi ích hợp pháp của các nước ngoài khu vực.
Bên cạnh COC, nhiều học giả cho rằng các nước ASEAN cũng có thể chủ động đề xuất các sáng kiến xây dựng các quy tắc ứng xử khác ở Biển Đông, như quy tắc ứng xử phòng chống va chạm không mong muốn ở trên không, hoặc chuẩn mực xử lý vấn đề rác thải nhựa ra biển. Trước việc một số nước có cách diễn giải khác nhau về UNCLOS 1982, không nhất trí và tuân thủ Phán quyết của Tòa trọng tài, một số học giả gợi ý ASEAN chủ trì việc mời các nước lớn đối thoại để thống nhất cách giải thích và áp dụng UNCLOS tại Biển Đông, như các quy định liên quan đến quyền tự do hàng hải.
Phát biểu trong Phiên bế mạc, PGS.TS. Nguyễn Vũ Tùng – Giám đốc Học viện Ngoại giao đã đánh giá cao những chia sẻ đóng góp tích cực từ các diễn giả và đại biểu tham dự Hội thảo. Sau 10 năm tổ chức, Hội thảo đã chứng tỏ tầm quan trọng, thể hiện tính lan tỏa trong tăng cường nhận thức vấn đề Biển Đông. Ngoài đa số các điểm đã đạt được đồng thuận, việc còn tồn tại những khác biệt trong đánh giá càng cho thấy yêu cầu tiếp tục chuỗi Hội thảo quốc tế trong những năm tới.
“Sau 10 năm, các học giả đã có thể thảo luận với niềm tin lớn hơn về một hệ thống dựa trên nền tảng luật pháp nhiều khía cạnh pháp lý đã trở nên rõ ràng hơn, các học giả có nhận thức chung rằng luật pháp quốc tế cần phải được tôn trọng và thực thi đầy đủ nhằm duy trì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực Biển Đông”.
http://biendong.net/bi-n-nong/24766-tranh-chap-bien-dong-ngay-cang-phuc-tap.html
Phó TT Mỹ kêu gọi
đẩy nhanh bộ quy tắc ứng xử Biển Đông
Phó tổng thống Mỹ Mike Pence kêu gọi Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đẩy nhanh bộ quy tắc ứng xử Biển Đông. Nhưng thỏa thuận từng có vẻ như sắp đạt được này giờ lại phải đối mặt với 3 năm đàm phán gay gắt.
Trong một bình luận hôm 16/11 với Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, ông Pence nói các nước trong khu vực “phải có quyền thăm dò và khai thác tài nguyên của riêng mình và tự do đi lại trong vùng biển của chính mình”.
Tuy nhiên, điều này khó thực hiện vì Trung Quốc đã bao vây bốn đối thủ Đông Nam Á qua việc nhanh chóng mở rộng cơ sở hạ tầng, trong đó có một số dành cho quân sự, trên những hòn đảo nhân tạo mà Bắc Kinh đã bồi đắp. Việc hoàn thành bộ quy tắc cũng mất nhiều thời gian hơn dự kiến vì sự phức tạp tranh chấp chủ quyền.
Hồi cuối năm ngoái, Trung Quốc và các nước Đông Nam Á tranh chấp chủ quyền trên vùng biển giàu tài nguyên tự tin rằng trong năm nay họ có thể thông qua bộ quy tắc, vốn được giải thích là để tránh các sự cố, giảm khả năng xảy ra xung đột, chẳng hạn như các cuộc đụng độ hải quân chết người giữa Trung Quốc và Việt Nam ở Biển Đông năm 1974 và 1988.
Nhưng các cuộc đàm phán ban đầu giữa Trung Quốc và ASEAN cho thấy những vấn đề khó khăn về chủ quyền, thăm dò tài nguyên và giải quyết tranh chấp, đều là những vấn đề không thể giải quyết sớm được, theo lời các chuyên gia. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hôm 13/11 nói ông dự kiến kết quả sẽ có được vào năm 2021.
Ông Gregory Poling, Giám đốc Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Hoa Kỳ, nhận định: “Các bên không thể sớm thỏa thuận về nhiều điểm, thậm chí còn chưa bắt đầu thảo luận những vấn đề khó khăn nhất như phạm vi địa lý, chi tiết về việc chia sẻ tài nguyên hoặc cơ chế giải quyết tranh chấp”.
Vùng biển đông đúc
Trung Quốc tranh chấp với Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam về chủ quyền đối với thủy lộ rộng 3,5 triệu km vuông ở phía nam Hồng Kông. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền hầu như toàn bộ Biển Đông, trong khi hàng triệu ngư dân vẫn chia sẻ vùng biển này cùng với các tàu vận tải và cảnh sát biển của các quốc gia có tuyên bố chủ quyền.
“Hoa Kỳ khuyến khích ASEAN thúc đẩy bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa và mang tính ràng buộc trên Biển Đông”, Phó Tổng thống Pence nói hôm 16/11.
Thỏa thuận khó khăn
Bắc Kinh và ASEAN năm ngoái đồng ý bắt đầu đàm phán và vào tháng 8 năm nay đã thông qua một dự thảo đàm phán.
Trong ba năm làm việc, theo hình dung của Thủ tướng Trung Quốc, thì Trung Quốc và ASEAN được kỳ vọng sẽ thương lượng gay gắt về cách để giải quyết bất kỳ sự cố nào bằng pháp lý hay chính trị. Việc thăm dò dầu khí ở những khu vực biển có tranh chấp cũng sẽ được đề cập đến trong chương trình nghị sự.
Vào năm 2014, các tàu Việt Nam và Trung Quốc đã đâm nhau sau khi Trung Quốc đưa một giàn khoan dầu vào khu vực biển phía đông của Việt Nam.
“Những vấn đề liên quan đến chủ quyền sẽ xuất hiện, và bất cứ khi nào chúng xuất hiện, các nhà đàm phán sẽ lại phải quay trở lại quốc gia của họ để tham vấn và như vậy, tất cả điều này sẽ mất rất nhiều thời gian”, ông Oh Ei Sun, giảng viên về nghiên cứu quốc tế tại Đại học Nanyang Singapore, nói.
Điểm khó khăn nhất có thể là làm thế nào để áp dụng rộng rãi bộ quy tắc. Việc thừa nhận tranh chấp của một quốc gia hàm ý đó có thể không phải là chủ sở hữu hợp pháp, vốn chống lại chính sách đối ngoại chính thức.
“Trước đây, vấn đề luôn luôn là về phạm vi của quy tắc ứng xử, nó sẽ được áp dụng ở đâu”, nhà nghiên cứu Termsak Chalermpalanupap của Viện ISEAS Yusof Ishak ở Singapore nói.
Trong khi đó, Phó Tổng thống Pence hôm 16/11 nói: “Biển Đông ‘không thuộc về bất kỳ quốc gia nào’”. Washington không phải là một bên trong tranh chấp, nhưng ông Pence nói Hoa Kỳ sẽ “tiếp tục đi lại và bay ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép và vì nhu cầu lợi ích quốc gia của chúng tôi”.
Hạn chót của Trung Quốc?
ASEAN và Trung Quốc thỉnh thoảng vẫn nói về quy tắc ứng xử Biển Đông kể từ khi ASEAN ủng hộ ý tưởng này vào năm 1996. Một số nhà phân tích nói Trung Quốc đã dừng quá trình này, nhưng đã quay trở lại vào năm 2016, sau khi thua kiện ở tòa án trọng tài quốc tế về tuyên bố chủ quyền trên khoảng 90% Biển Đông.
Trung Quốc đã “chèn thêm nhiều ‘chiến lược thuốc độc’” vào dự thảo văn bản đàm phán, dù biết rằng chúng không thể chấp nhận được đối với các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền, nhà nghiên cứu Poling nói. Việt Nam và Indonesia cũng nằm trong những nước “không bắt đầu”, ông Poling nói thêm.
Để phê chuẩn một bộ quy tắc ứng xử, “tất cả các bên sẽ cần phải thể hiện rất nhiều sáng tạo và ý chí chính trị”, theo bài bình luận ngày 11/10 của Viện Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á.
Ý tưởng của Thủ tướng Lý về việc hoàn thành bộ quy tắc vào năm 2021 có thể là cách của Trung Quốc nói với ASEAN rằng nước này cam kết theo lịch trình đó, ông Alexander Huang, giáo sư về nghiên cứu chiến lược tại Đại học Tamkang ở Đài Loan nói.
“Đối với tôi, tôi chú ý nhiều hơn đến chuyện xác định một ngày kết thúc hoặc hạn chót để ký bộ quy tắc ứng xử cho chính họ”, ông Huang nói thêm.
https://www.voatiengviet.com/a/pho-tt-my-keu-goi-day-nhanh-bo-quy-tac-ung-xu-bien-dong/4661551.html