Quan hệ Mỹ-Trung lại căng thẳng thêm
Trung Cộng cho bay thử nghiệm máy bay quân sự vận tải hàng hóa tại Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, ngày 25/05/2014 – REUTERS/ China Daily
Thanh Phương
Vốn đã căng thẳng do vấn đề Biển Đông, quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh tiếp tục nóng thêm do báo cáo của Lầu năm góc khẳng định Trung Quốc vẫn công bố ngân sách quân sự thấp hơn thực tế.
Trong bản báo thường niên trình Quốc hội Hoa Kỳ, được công bố ngày 05/06/2014, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết ngân sách quân sự của Trung Quốc năm 2013 được công bố chính thức là 119,5 tỷ đôla, nhưng trên thực tế, ngân sách này vượt hơn 145 tỷ đôla, tức là cao hơn 20%.
Ngay lập tức, Bắc Kinh phản pháo. Theo Tân Hoa Xã, hôm qua, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã cực lực bác bỏ báo cáo nói trên của Lầu Năm Góc, khẳng định báo cáo này chỉ đưa ra «những cáo buộc vô căn cứ» nhằm thổi phồng «mối đe dọa quân sự Trung Quốc». Về phần Bộ Ngoại giao Trung Quốc, phát ngôn viên Hồng Lỗi xem báo cáo của Lầu Năm Góc là «suy đoán tùy tiện và hoàn toàn có dụng tâm riêng». Cho tới nay, Bắc Kinh vẫn xem báo cáo thường niên của Bộ Quốc phòng Mỹ về chi tiêu quân sự của Trung Quốc như là hành động can thiệp vào công việc nội bộ của nước này.
Phản ứng nói trên được đưa ra sau khi Trung Quốc vừa gởi công hàm phản đối những bình luận của Hoa Kỳ về ngày kỷ niệm 25 năm vụ thảm sát phong trào Mùa Xuân Bắc Kinh trên quảng trường Thiên An Môn, vinh danh những người đã bị sát hại trong các cuộc biểu tình đòi dân chủ.
Vào cuối tuần trước, các lãnh đạo quân sự của hai nước cũng đã chỉ trích nhau gay gắt với những lời lẽ hết sức nặng nề tại Diễn đàn Shangri-La, Singapore. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã lên án Trung Quốc có những hành động «đơn phương, gây mất ổn định» nhằm xác quyết chủ quyền của nước này trên Biển Đông. Ông Hagel cảnh cáo rằng Hoa Kỳ sẽ không để yên «nếu trật tự thế giới bị đe dọa». Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc, tướng Vương Quán Trung liền đáp trả, cáo buộc Mỹ và Nhật «liên kết nhau để khiêu khích, thách thức Trung Quốc».
Cho tới nay, Washington vẫn chủ trương không đứng về bên nào trong các tranh chấp về chủ quyền trên Biển Đông và vẫn kêu gọi các nước có liên quan giải quyết bất đồng một cách hòa bình. Thế nhưng hành động của Bắc Kinh đặt giàn khoan trên Biển Đông, dẫn đến những vụ đụng độ giữa tàu Việt Nam với tàu Trung Quốc, buộc Mỹ phải tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc và như vậy gián tiếp đứng về phía Việt Nam.
Nhưng hiện giờ Hoa Kỳ không thể hỗ trợ hơn nữa cho Việt Nam do quan hệ giữa hai nước còn bị cản trở bởi vấn đề nhân quyền và cũng một phần do Hà Nội chưa thể thoát ra khỏi vòng kềm tỏa của chế độ Bắc Kinh. Có nên từ bỏ mối quan hệ «4 tốt, 16 chữ vàng» với Trung Quốc để tăng cường quan hệ với Mỹ? Đó là bài toán đang đặt ra cho giới lãnh đạo Việt Nam.