Khí đốt: Nga chơi trò mèo vờn chuột với Ukraina?
Naftogaz phải thanh toán 2,3 tỷ euro trước khi Nga chuyển khí đốt tới Ukraina – AFP /SERGEI SUPINSKY
Trái với chờ đợi, hôm 02/06/2014 tập đoàn dầu khí Gazprom của Nga đã thông báo cho Ukraina thêm thời hạn 6 ngày để thanh toán khoản nợ 2,3 tỷ euro và đòi Naftogaz phải trả tiền trước khi khí đốt của Nga được chuyển tới Ukraina. Khủng hoảng khí đốt giữa Nga và Ukraina vẫn chưa có hồi kết. Matxcơva đang chơi trò mèo vờn chuột với Kiev để phạt Ukraina muốn ngả vào vòng tay của Liên Hiệp Châu Âu và thoát khỏi vòng ảnh hưởng của Nga.
Nga đòi Ukraina phải thanh toán toàn bộ hóa đơn khí đốt lên tới tổng cộng là 3 tỷ rưỡi đô la và trả tiền trước một phần cho khối lượng khí đốt sắp mua vào trong tháng 6 năm nay. Ngoài ra, kể từ khi chính quyền của Tổng thống thân Nga, Viktor Ianoukovitch bị lật đổ vào tháng 2/2014, Gazprom đã tăng giá bán khí đốt cho Ukraina lên gần gấp đôi.
Vào tuần trước, Gazprom, cánh tay nối dài của Matxcơva, đã dọa ngưng cấp khí đốt cho Ukraina kể từ ngày 03/06/2014. Đấy chính là hạn chót để Ukraina phải «thanh toán toàn bộ hóa đơn của tháng Tư». Nhưng vào giờ chót, tập đoàn dầu khí của Nga đã bất ngờ gia hạn thêm 6 ngày cho Ukraina để hoàn thành nhiệm vụ đó. Về phía chính quyền Kiev thì vào cuối tuần trước cũng đã thể thiện thái độ «biết điều» thanh toán cho Gazprom 786 triệu đô la.
Tuy nhiên, Tổng thống tân cử Ukraina Petro Porochenko đã bác bỏ tối hậu thư của Gazprom và đang đòi Nga xét lại giá khí đốt bán cho Ukraina. Hiện tại, Ukraina phải mua vào khí đốt của Nga với giá 485 đô la/ 1000 mét khối, tức cao hơn đến 30 % so với cái giá mà Gazprom cấp khí đốt cho các nước trong Liên Hiệp Châu Âu.
Trên thực tế, cuộc đọ sức giữa Nga với Ukraina vẫn chưa tới hồi kết đặc biệt là khi Matxcơva sử dụng khí đốt như một loại vũ khí để khuynh đảo các nhà cầm quyền tại Kiev. Trước mắt, Gazprom vẫn một mực đòi Ukraina phải thanh toán toàn bộ hóa đơn của tháng Tư và một phần của tháng Năm.
Hiềm một nỗi là Gazprom và đối tác Ukraina là Naftogaz bất đồng sâu rộng về giá khí đốt mà tập đoàn Nga cung cấp cho Ukraina. Kể từ đầu tháng 4/2014, Nga bán cho Ukraina khí đốt với cái giá 485 đô la một ngàn mét khối thay vì 268 đô la như trước đó. Hành động này nhằm trừng phạt Kiev muốn xích lại gần với Liên Hiệp Châu Âu mà bỏ rơi dự án gia nhập Liên minh Kinh tế Á Âu bao gồm Nga, Bélarus và Khazakhstan.
Ngoài ra tập đoàn dầu khí của Nga còn đòi Naftogaz phải nộp tiền trước rồi mới giao hàng sau. Cả hai điều kiện đó đều vượt quá khả năng tài chính của Ukraina, đang bị đe dọa mất khả năng thanh toán.
Vào lúc Ukraina đang trải qua một cuộc khủng hoảng chưa từng thấy và đang bên bờ vực thẳm kinh tế thì Kiev lại phải mua vào khí đốt của Nga đắt hơn cả so với cái giá mà Gazprom bán cho châu Âu. Chính vì vậy mà tổng thống tân cử Ukraina, Porochenko đặt điều kiện ngược lại với phía Nga : Kiev sẵn sàng thanh toán hóa đơn của hai tháng 4 và 5/2014 cho Gazprom với điều kiện tập đoàn dầu khí này phải xét lại chính sách giá cả khi cung cấp năng lượng cho Ukraina.
Trong cương vị trọng tài, Bruxelles ủng hộ đòi hỏi này của Kiev. Liên Hiệp Châu Âu đứng ra can thiệp bởi lẽ Ukraina là cửa ngõ để khí đốt của Nga chảy được đến thị trường châu Âu. 15 % khí đốt của Liên Hiệp Châu Âu phải đi qua ngả Ukraina. Mọi người còn nhớ là vào năm 2009 khi Nga ngưng cung cấp khí đốt cho Ukraina, thị trường năng lượng của Liên Hiệp Châu Âu đã bị ảnh hưởng trực tiếp.