Chỉ số Tự do kinh tế 2018: Việt Nam thua cả Lào và Campuchia

Báo cáo “Chỉ số tự do kinh tế 2018” (Index of Economic Freedom) được Quỹ Heritage ở Washington (Mỹ) công bố hôm 02/02 (giờ địa phương). Báo cáo đánh giá chung rằng kinh tế thế giới phát triển ở mức độ tự do vừa phải và năm 2017 là năm thứ sáu liên tiếp chỉ số tự do kinh tế bình quân thế giới tiếp tục tăng. Điểm bình quân đạt 61,1/100, mức cao nhất trong lịch sử xếp hạng và cao hơn 3 điểm so với lần công bố chỉ số đầu tiên vào năm 1995.

Báo cáo “Chỉ số tự do kinh tế 2018” xếp hạng 180 nền kinh tế, trong đó 102 nền kinh tế đã cải thiện chỉ số tự do kinh tế, 75 nền kinh tế giảm chỉ số này và 3 nền kinh tế giữ nguyên chỉ số. Có 6 nền kinh tế được xếp hạng “tự do” (từ 80 điểm trở lên) và 90 nền kinh tế thuộc hạng “cơ bản tự do” (70 – 79,9 điểm) hoặc hạng “tự do vừa phải” (60 – 69,9 điểm).

Như vậy có 96 nền kinh tế đã tạo môi trường thể chế thuận lợi cho các cá nhân và doanh nghiệp tư nhân. Dù vậy, vẫn còn 63 nền kinh tế được đánh giá là “cơ bản không tự do” (50 – 59,9 điểm) và 21 nền kinh tế thuộc hạng tự do kinh tế “bị áp chế” (dưới 50 điểm).

Báo cáo ghi nhận ở các nền kinh tế thuộc hạng “tự do” và “cơ bản tự do”, thu nhập bình quân đầu người cao hơn hai lần so với bình quân các nước và cao hơn năm lần so với các nền kinh tế thuộc hạng “bị áp chế”.

10 nền kinh tế thuộc top 10 lần lượt là Hong Kong, Singapore, New Zealand, Thụy Sĩ, Úc, Ireland, Estonia, Anh, Canada và Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). 10 nền kinh tế đứng cuối bảng gồm CHDCND Triều Tiên, Venezuela, Cuba, Congo, Eritrea, Guinea Xích đạo, Zimbabwe, Bolivia, Algeria và Djibouti.

Theo xếp hạng Chỉ số Tự do kinh tế 2018, Việt Nam xếp hạng 141/180 về mức độ tự do kinh tế trên thế giới và thứ 35 trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm 2018, thua Lào (53,6 điểm, hạng 34), Myanmar (53,9 điểm, hạng 33) và Campuchia (58,7, điểm hạng 22). Mặc dù tăng 0.7 điểm nhưng mức xếp hạng này được coi là dưới trung bình và trong nhóm nước phần lớn không có tự do kinh tế (mostly unfree).

Theo Chỉ số Tự do kinh tế 2018, yếu tố giúp điểm số của Việt Nam tăng lên là mức độ trung thực của chính phủ, hiệu lực của cải cách pháp lý và tình hình tài khóa được cải thiện. Tuy nhiên tự do thương mại, quyền sở hữu đất đai và tự do lao động vẫn bị đánh giá thấp.

Các khía cạnh được đánh giá bao gồm luật pháp, quy mô chính phủ, hiệu quả chính sách quản lý và thị trường.

Hệ thống hành pháp vẫn chịu nhiều sự kiểm soát của Đảng. Theo đánh giá của tổ chức này, hiện tại quyền sở hữu đất đai chủ yếu vẫn nằm trong tay nhà nước. Tình trạng tham nhũng phổ biến trong các doanh nghiệp nhà nước và những quan chức tham nhũng thường được miễn trừ các hình phạt hoặc chịu án phạt thấp. Mức độ trung thực của chính phủ tuy có cải thiện (đạt 30,4 điểm – tăng 5,8 điểm so với năm trước) nhưng vẫn thấp so với mức trung bình của thế giới (khoảng 45 điểm).

Chính sách tài khóa tăng 6,2 điểm nhưng vẫn kém xa mức trung bình trên thế giới. Chi tiêu chính phủ trong vài năm qua chiếm 29,4% GDP và thâm hụt ngân sách khoảng 6,4% GDP, nợ công tương đương 62,4% GDP. Gánh nặng thuế được cải thiện ở mức thấp (tăng 0,1 điểm). Thuế thu nhập cá nhân cao nhất là 35%, thuế thu nhập doanh nghiệp là 22%, mức thuế trung bình tính chung cả nền kinh tế là 17,9% thu nhập nội địa.

(Tinh Hoa)