Đọc báo Pháp – 15/01/2018
”Chiến tranh tâm lý” của Bắc Kinh chống Đài Loan
Nguy cơ chiến tranh hạt nhân thế giới gia tăng, Tunisia kỷ niệm 7 năm cách mạng Hoa Nhài, trong không khí xã hội căng thẳng, là một số chủ đề thời sự quốc tế lớn của báo chí Pháp hôm nay. Trước hết xin giới thiệu bài « Bắc Kinh siết chặt gọng kìm xung quanh Đài Loan ». Phân tích của Le Figaro cho thấy áp lực của Trung Quốc lên hòn đảo – đang có xu hướng đòi độc lập – đã gia tăng gấp bội trong năm qua, viễn cảnh chiến tranh lơ lửng.
Đe dọa mới nhất của Trung Quốc nhắm vào Đài Bắc là việc ngày 04/01/2018, Bắc Kinh đơn phương cho mở bốn hành lang bay, trong đó có tuyến bay M503, nằm sát vùng « Thông báo bay » (FIR – Flight information region) của hòn đảo. Tổng thống Đài Loan lên án « thái độ vô trách nhiệm », « không chỉ đe dọa an toàn hàng không, mà còn gây tổn hại cho tình thế nguyên trạng trong khu vực ».
Đài Bắc nhìn nhận hành động này của Trung Quốc như một nỗ lực « gây áp lực chính trị », chiến đấu cơ của Trung Quốc có thể sử dụng các hành lang này, để xâm nhập vào không phận Đài Loan. Cho đến nay, kêu gọi Cơ Quan Hàng Không Dân Dụng Quốc Tế (ICAO) can thiệp từ phía Đài Bắc không có kết quả, bởi đứng đầu cơ quan quốc tế nói trên là một công dân Trung Quốc.
Le Figaro dẫn lại báo chí Đài Loan, tổng kết trong năm vừa qua, Trung Quốc đã gia tăng các cuộc tập trận không quân gần các khu vực chiến lược, sát với Đài Loan, gấp đôi so với năm 2015. Người phát ngôn Quân Đội Trung Quốc gọi các hoạt động này là nhằm « bao vây hòn đảo ».
Căng thẳng giữa hai eo biển Đài Loan tăng thêm một nấc với việc, đầu tháng 12/2017, tổng thống Mỹ thông qua ngân sách quốc phòng, dự kiến tái lập các chuyến viếng thăm hải quân giữa Hoa Kỳ và Đài Loan. Bắc Kinh bắn tiếng sẽ tấn công Đài Loan, ngày nào mà chiến hạm Mỹ cập cảng Cao Hùng (Kaohsiung), một cảng lớn phía nam hòn đảo.
Khát vọng độc lập với Trung Quốc ở Đài Loan đang gia tăng. Theo một thăm dò dư luận hồi cuối năm ngoái, chỉ có 14% dân Đài Loan còn nghĩ Đài Loan cùng với Hoa Lục là một quốc gia. Cách đây 20 năm, tỉ lệ này là 50%.
Đài Loan : Biểu tượng chế độ Tưởng Giới Thạch sắp bị xóa bỏ
« Không chinh phục được trái tim người dân Đài Loan, Bắc Kinh gia tăng gấp bội các nỗ lực quân sự ». Theo các thông tin nội bộ của Quân Đội Trung Quốc mới rò rỉ gần đây, được nhà nghiên cứu Ian Easton, chuyên gia think-tank Project 2049 dẫn lại, các đầu tư quân sự của Trung Quốc – kể từ khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền – chủ yếu nhắm vào cuộc chiến tương lai xâm lược Đài Loan. Trung Quốc có thể dành tới một phần ba ngân sách quân sự cho mục tiêu này. Một số tài liệu nêu ra thời điểm 2020. Tuy nhiên, một số chuyên gia lại nghi ngờ tính xác thực của thời hạn này.
Chuyên gia Pháp : Nguy cơ chiến tranh hạt nhân gia tăng
Cuối tuần trước, tổng thống Mỹ ra « tối hậu thư » đe dọa đơn phương phá bỏ thỏa thuận hạt nhân với Iran, Washington đồng thời dự kiến tháng Hai tới công bố các điều chỉnh theo hướng mở rộng khả năng sử dụng vũ khí vốn được coi là « răn đe chiến lược » này. Le Monde có bài tổng hợp : « Vũ khí hạt nhân : Paris lo ngại nguy cơ gia tăng ». Tổng giám đốc quan hệ quốc tế và chiến lược của bộ Quân Lực Pháp, ông Philippe Errea – người mà theo Le Monde đôi khi được xếp vào nhóm « diều hâu » – có bài phát biểu trước Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI), hôm 09/01.
Đọc thêm : Hiệp ước cấm vũ khí nguyên tử : Ảo tưởng hay động lực phi hạt nhân hóa
Nhà ngoại giao Pháp đặc biệt nhấn mạnh đến nguy cơ căng thẳng leo thang vượt khỏi vòng kiểm soát, có thể dẫn một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân tìm cách tấn công phủ đầu (thay vì chỉ để tự vệ theo thuyết « răn đe hạt nhân »), hoặc một vụ tên lửa hạt nhân rời khỏi bệ phóng do bất cẩn, sẽ châm ngòi nổ chiến tranh.
Theo chuyên gia Pháp, đe dọa chiến tranh hạt nhân có thể đến từ 5 quốc gia : Iran, Bắc Triều Tiên, Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc. Đối với Paris, cũng như các nước châu Âu, Iran không vi phạm thỏa thuận hạt nhân nói riêng, nhưng chương trình tên lửa đạn đạo của Teheran có thể là một nguy cơ về trung hạn. Thỏa thuận hạt nhân Iran, cho dù không bị chính quyền Trump phá bỏ, chỉ có tuổi đời 10 năm.
Về phần Bắc Triều Tiên, nhà ngoại giao Pháp nhấn mạnh là : « Sẽ là sai lầm khi cho rằng, đối với Bình Nhưỡng, vũ khí hạt nhân mà nước này đang hoàn thiện, chỉ mang tính răn đe, để chống lại các đe dọa từ bên ngoài ». Theo ông Philippe Errea, đã có những dấu hiệu cho thấy chính quyền Bắc Triều Tiên đang bắt đầu gắn liền chương trình « tên lửa đạn đạo » với mục tiêu thống nhất bán đảo Triều Tiên bằng vũ lực.
Bên cạnh nước Nga, với chương trình vũ khí hạt nhân chiến thuật bị đánh giá là « mờ ám », Trung Quốc bị điểm mặt là « quốc gia duy nhất » trong số 5 thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An, đang gia tăng số lượng dự trữ nhiên liệu phóng xạ.
Thế Vận Triều Tiên : « Ngoại giao thể thao »
khó giúp ngăn ngừa xung đột
Về căng thẳng trên báo đảo Triều Tiên tạm lắng dịu trước thềm Thế Vận Hội mùa đông tại Hàn Quốc, với việc Bắc Triều Tiên quyết định cử đoàn tham gia, tờ Libération đặt câu hỏi với nhà sử học về thể thao và chính trị Patrick Clastres, giáo sư đại học Lausanne (Thụy Sĩ). Bài viết mang tựa đề « Thế Vận Triều Tiên : Chính trị thực dụng có trọng lượng hơn chính sách ngoại giao của Ủy Ban Thế Vận (CIO) ».
Nhà nghiên cứu hết sức hoài nghi về viễn cảnh quan hệ liên Triều trong thời gian tới sẽ được cải thiện, sau các cử chỉ hòa dịu của Bình Nhưỡng và Seoul. Phân tích các quan hệ phức tạp giữa các nỗ lực của giới thể thao Olympic từ một thế kỷ qua với lĩnh vực chính trị quốc tế, chuyên gia Thụy Sĩ rút ra nhận xét : cho dù có một số ví dụ tích cực trong chuyện này, như việc giúp Tây Đức và Đông Đức xích lại gần nhau trong những năm 1950-1960, tác động ngoại giao của thể thao rất hạn chế. Khẩu hiệu « đình chiến » trong thời gian Olympic vẫn chỉ là một giấc mơ của nhân loại. Đóng vai trò quyết định trong chuyện này vẫn là các quốc gia.
Chuyên gia về lịch sử thể thao và chính trị này cũng lưu ý công chúng cần thận trọng trước việc thể thao vốn có thể được sử dụng cho « các mục tiêu cao quý », cũng như cho « các chế độ xấu xa nhất ». Khác với rất nhiều cuộc tranh tài về điện ảnh, hay văn học, nơi các nghệ sĩ hay tác giả không tham dự với lá quốc kỳ trong tay, giới thể thao hiện chưa làm được điều này.
Kỉ niệm 7 năm Cách mạng Tunisia : Căng thẳng tạm lắng
Hồ sơ Tunisia, nhân dịp đúng 7 năm ngày Cách mạng Hoa Nhài (Chủ nhật 14/01), mở đầu phong trào phản kháng vì dân chủ, thường được gọi là « Mùa xuân Ả Rập » được nhiều báo Pháp chú ý. Dịp kỷ niệm diễn ra trong « không khí căng thẳng » là nhận định của Les Echos. Ít ngày trước dịp kỉ niệm năm nay, nhiều cuộc biểu tình dữ dội phản đối chính quyền bùng phát.
Tình hình tạm lắng lại hôm Chủ nhật vừa qua, tối hôm trước, tổng thống Essebsi đã thông báo một loạt các biện pháp hỗ trợ 120.000 gia đình thuộc diện đặc biệt khó khăn, với tổng số tiền 23,5 triệu euro, và các hứa hẹn giúp đỡ nơi ở cho những người nghèo khó nhất. Nước Tunisia hậu cách mạng vẫn đang phải đối mặt với cùng các thách thức như thời điểm chế độc độc tài Ben Ali sụp đổ. Cụ thể là nạn nghèo đói, thất nghiệp và tham nhũng, cho dù các quyền tự do đã được cải thiện.
Cải cách hành chính và kinh tế : Điều Cách mạng Tunisia chưa làm được
Libération cũng theo sát hồ sơ Tunisia, với phóng sự « Tunisia : Biểu tình phản kháng mất đà, nhưng ‘‘nỗi phẫn nộ’’ vẫn còn nguyên ». Libération phỏng vấn chuyên gia về thế giới Ả Rập, ông Gilbert Achcar, khẳng định các phong trào phản kháng tại Tunisia hiện nay theo cùng một lô-gic với phong trào Cách mạng lật đổ chế độ Ben Ali trước đây. Đó là khát vọng đòi dân chủ và tình cảm phẫn nộ xã hội trước thực trạng đời sống bị bần cùng hóa.
Chuyên gia Achcar cho rằng cuộc Cách mạng 2011 chỉ mới loại trừ « phần nổi của tảng băng chìm », đó là chế độ gia đình trị Ben Ali. Chính quyền hiện nay, với một tổng thống 91 tuổi, xuất thân từ chế độ cũ, đang áp dụng cùng một phương pháp điều hành như chế độ cũ. Theo ông, cuộc cách mạng mùa xuân Ả Rập không phải là một sự kiện thoáng qua, mà « là một quá trình dài, với các cao trào và thoái trào… ». Tunisia cũng như khu vực này không thể nào có được ổn định, chừng nào các « chính sách kinh tế – xã hội » vĩ mô không được sửa đổi. Chuyên gia Pháp cũng liên hệ tình hình tại Tunisia với phong trào biểu tình chống chính quyền vừa bùng lên tại Iran.
Le Monde có bài phân tích « Tunisia, khủng hoảng kinh tế và xã hội kéo dài », nhận định là một trong các cản trở lớn với kinh tế quốc gia Bắc Phi này là « gánh nặng hành chính ». Việc cải cách hệ thống hành chính là một điều nan giải bởi chính quyền Tunisia do liên minh hai đảng vốn có lập trường đối lập nhau điều hành. Liên minh giữa đảng Nidaa Tounes – gọi là phe cải cách, với đảng Ennahda – phe Hồi Giáo, đã cho phép đất nước « tiến lên trong quá trình dân chủ hóa », nhưng ngược lại, các cải cách về định chế kinh tế là rất khó khăn, do quan điểm của hai đảng quá xa cách.
Tunisia : Trường hợp « bất thường » của thế giới Ả Rập
Le Monde có cuộc phỏng vấn ông Safwan Marsi, chuyên gia về tiến trình chuyển đổi dân chủ Tunisia, thuộc đại học Columbia (Hoa Kỳ), một người có quan điểm lạc quan về các thay đổi hiện nay tại Tunisia hậu cách mạng. Tác giả cuốn « Tunisia, một trường hợp bất thường trong thế giới Ả Rập » đưa ra các phân tích trái ngược với nhận định của chuyên gia trên Libération. Theo ông, một thành quả không thể phủ nhận được của Cách mạng, là quyền tự do ngôn luận, một trong các quyền tự do cơ bản nhất, đã được cải thiện rõ rệt.
Đọc thêm : Nobel Hòa bình: Đoàn kết và đối thoại, bí quyết thành công của Tunisia
Ông cảnh báo dân chúng Tunisia đôi khi quên rằng « cuộc chuyển đổi dân chủ đòi hỏi phải có thời gian ». Điều đặc biệt đáng chú ý là Tunisia đã thành công được, điều mà các quốc gia Ả Rập khác không làm được. Tác giả cuốn « Tunisia, một trường hợp bất thường trong thế giới Ả Rập » nhấn mạnh đến sự chuyển biến của đảng Hồi Giáo Ennahda, hiện đã chấp nhận tham gia cuộc chơi dân chủ. Cho dù « khó dự đoán được tương lai », nhưng đây là một tiến bộ rất quan trọng.
Ả Rập Xê Út : Thái tử Salman
quyến rũ nữ giới để dọn đường đến ngôi báu
Mỗi quốc gia phải tự tìm ra con đường hiện đại hóa và dân chủ hóa cho mình, và điều này luôn là chuyện không hề đơn giản. Theo dõi các động thái mới đây của chính quyền Ả Rập Xê Út, xã luận Libération nhận xét : Ryad hiện nay có trong tay nhiều thế mạnh để hiện đại hóa, như tài nguyên khoáng sản và dân cư rất trẻ, thế nhưng cuộc cải cách mở cửa của thái tử Salman rất có thể đổ vỡ.
Libération chú ý đến cuộc triển lãm xe hơi đầu tiên tại Ả Rập Xê Út dành cho phụ nữ, mở cửa hôm thứ Năm tuần trước. Hôm tiếp theo, lần đầu tiên phụ nữ Ả Rập Xê Út được phép đi xem đấu bóng đá. Bằng cách ban nhiều quyền tự do hơn cho nữ giới, thái tử Ả Rập Xê Út hy vọng động viên được thế hệ trẻ, vốn bị các phe nhóm Hồi Giáo siêu bảo thủ Wahhabit khống chế.
Tuy nhiên, theo Libération, nỗ lực cải cách hiện nay của thái tử được tiến hành dưới sự bảo trợ của vua cha, một khi ông mất đi, điều tồi tệ nhất có thể xảy ra.
Chống nạn ấu dâm : Nỗ lực lập tổ chức quốc tế
nhân chuyến giáo hoàng đi Nam Mỹ
Trong lĩnh vực xã hội, Libération chú ý đến chuyến tông du của giáo hoàng Phanxicô tới Nam Mỹ. Libération cho biết, trước dịp này, khoảng 30 hiệp hội quốc tế tập hợp tại Santiago, thủ đô Chili, để chuẩn bị thành lập một tổ chức phi chính phủ quy mô toàn cầu đầu tiên, chống nạn ấu dâm trong môi trường Công Giáo.
Hoạt động này được coi là để gây áp lực với người đứng đầu đạo Công Giáo, vốn có thái độ, được đánh giá là « mâu thuẫn » trước tệ nạn lạm dụng tình dục trẻ em dai dẳng trong giới chức Công Giáo. Giáo hoàng Phanxicô hứa hẹn sẽ phải đối mặt với nhiều biểu tình tại Chili và Peru.
Mỹ: Người chuyển tài liệu mật cho Wikileaks ra ứng cử thượng nghị sĩ
Cũng Libération cho hay tin mới về cựu quân nhân Mỹ Chelsea Manning, nổi tiếng với vụ án chuyển tài liệu 700.000 tài liệu mật cho Wikileaks, và bị phạt án tù 35 năm hồi 2013. Trước khi rời chức vụ, tổng thống Obama đã ân xá cho quân nhân này. Theo Washington Post cuối tuần trước, cựu quân nhân Chelsea Manning, 30 tuổi, đã chuyển đổi giới tính thành phụ nữ khi ở trong tù, có thể ra ứng cử thượng nghị sĩ, dưới màu cờ đảng Dân Chủ, tại tiểu bang Maryland.
Chelsea Manning được nhiều người bảo vệ nhân quyền coi là « anh hùng », nhưng bị tổng thống Trump cho là kẻ « phản bội ».
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180115-chien-tranh-tam-ly-cua-bac-kinh-chong-dai-loan
Tin đọc nhanh
(Reuters) – Việt Nam : Nhà hoạt động Nguyễn Văn Oai bị y án 5 năm tù, 4 năm quản chế
Trong phiên tòa phúc thẩm xét xử nhà hoạt động Nguyễn Văn Oai, 36 tuổi, Tòa Án Nhân Dân tỉnh Nghệ An ngày 15/01/2018 đã y án 5 năm tù và 4 năm quản chế. Tháng 9/2017 ông Oai đã bị kết án 5 năm tù và 4 năm quản chế về tội vi phạm luật quản chế và đã kháng án.
(AFP) – Pháp và Việt Nam hợp tác chống tham nhũng
Cơ Quan Chống Tham Nhũng của Pháp AFA ngày 15/01/2018 cho biết đã ký kết với Việt Nam một thỏa thuận hợp tác song phương trong lĩnh vực phòng chống và bài trừ tham nhũng. Trong khuôn khổ thỏa thuận này, AFA và Cơ quan kiểm toán Việt Nam trao đổi thông tin và kinh nghiệm trong lĩnh vực liên quan.
(AFP) – Nổ bom tại Bagdad, khoảng 30 người Irak thiệt mạng
Thủ tướng Irak ngày 15/01/2018 kêu gọi bài trừ “tận gốc rễ các ổ khủng bố” sau vụ đánh bom kép sáng nay tại thủ đô Bagdad. Đây là lần thứ nhì trong ba ngày qua, Irak bị tấn công. Tối thứ Bảy 13/01/2018, một vụ khủng bố tự sát xảy ra ở phía bắc thủ đô Bagdad, 5 người chết.
(Reuters) – Ngân Hàng Trung Ương Đức nhập nhân dân tệ vào quỹ dự trữ ngoại tệ
Tuyên bố trên được đưa ra vào sáng ngày 15/01/2018. Tuy nhiên trước mắt, Ngân Hàng Trung Ương Đức không sử dụng đồng nhân dân tệ như một phương tiện để thực hiện các khoản đầu tư. Từ tháng 6/2017 BundersBank đã bắt đầu đổi khoảng 500 triệu euro và đô la sang nhân dân tệ. Đây là một dấu hiệu cho thấy đồng tiền của Trung Quốc đang củng cố vị thế trên trường quốc tế.
(UPI) – Iran trả tự do cho hơn 400 người biểu tình
Truyền thông Iran ngày 14/01/2017 thông báo: Teheran trả tự do cho 440 người biểu tình trong đợt nổi dậy hồi đầu năm. Một thẩm phán của tòa án Teheran, nhắc lại đợt bạo động bùng lên trong những ngày cuối năm 2017, đầu 2018, làm 25 người thiệt mạng tại Iran.
(AFP) – Nga chỉ trích dự luật chống tin đồn thất thiệt của Pháp
Ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov ngày 15/01/2018 chỉ trích dự án luật chống tin giả mà tổng thống Pháp Emmanuel Macron chủ trương. Ông Macron và phong trào Tiến Bước ! từng là nạn nhân của truyền thông nhà nước Nga thời kỳ vận động tranh cử tổng thống 2017. Lý do được ngoại trưởng Lavrov đưa ra : dự luật cúa Pháp sẽ « cản trở sinh hoạt cạnh tranh » trong giới truyền thông.
(AFP) – Máy bay Thổ Nhĩ Kỳ gặp nạn lúc hạ cánh nhưng hành khách an toàn
Chiều ngày 13/01/2018, chiếc Boeing 737 của công ty hàng không giá rẻ Pegasus Airlines (Thổ Nhĩ Kỳ) bị trượt ra khỏi đường băng ở phi trường Trabzon (đông bắc) và lao đến bờ vực sát biển. May mắn, toàn thể 162 hành khách và 6 nhân viên phi hành đều bình vô sự. Theo lời khai của hai phi công, một trong hai động cơ tự tăng tốc ngoài tầm kiểm sóat, máy bay bị chệch hướng.
(AFP) –Núi lửa Mayon phun trào, 12.000 dân Philippines sơ tán
Khói càng lúc càng dày đặc, nham thạch trào ra từ núi lửa Mayon, trên đảo Luçon, miền Trung Philippines càng lúc càng nhiều trong 24 giờ qua. Chính quyền địa phương ra lệnh cho 12.000 dân cư trong khu vực 7 cây số vuông chung quanh ngọn núi di tản. Có nguy cơ lớp nham thạch sẽ tràn xuống các ngôi làng ở phía dưới chân núi nhanh hơn, và lan rộng hơn.