Ếch & Báo – Dòng nhạc phản kháng của giới trẻ Việt Nam
Trịnh Bình An
19-10-2017
Ếch và Báo là tên của hai rapper có tên Young H và B Ray. Cả hai đều chưa tới 30 và đang sống tại Việt Nam. Những ngày cuối năm 2015, người ta nghe được bài nhạc Rap vang lên từ soundcloud.com, bài “Ông Can“. Ngay lập tức Ếch và Báo nổi tiếng!
Họ nói ông CAn đang thi hành công vụ… chứ không phải là gây án mạng.
Theo ông CAn thì đời mày sáng lạng… còn mày không theo thì đời mày gián đoạn.
Ông CAn nói mà mày không nghe… thì chân không què mày cũng phải gánh nạn.
Nên dân ở đây tất cả thật sự là họ yêu ông CAn như là yêu… tánh mạng.
Ông CAn ở khắp cả mọi nơi…Ông có thể nghe và thấy hết được mọi chuyện.
Ông luôn có mặt trong tất cả những cuộc chơi … từng con người được nổi tiếng.
Và ông đứng sau tất cả những cuộc giao dịch, mỗi chuyến hàng, mỗi khi cần bàn bạc “công chuyện”.
Một tay ông CAn khiến cho cả nhà phải chết…khiến vàng bạc bỗng mất hết… mà không cần nhờ tới Luyện (*)
(*) Lê Văn Luyện – một thanh niên 18 tuổi – đã gây án mạng tại tiệm vàng Ngọc Bích ngày 24/8/2011. Luyện chém đứt tay bé gái chỉ mới 8 tuổi và giết chết vợ chồng chủ tiệm cùng con nhỏ 18 tháng tuổi.
Không khó thấy lý do tại sao bài hát này được ưa thích.
Thứ nhất, “Ông Can” ở đây, không ai khác chính là lực lượng công an của chế độ Cộng Sản Việt Nam. Cách mô tả nghe khôi hài nhưng rất chính xác. Chữ dùng được khéo léo sắp đặt vần điệu theo thể loại nhạc Rap, tạo nên tiết điệu mạnh mẽ đặc biệt của loại nhạc này.
Thứ hai, trong bài có chen những câu chế diễu “Cha Già Dân Tộc”:
Ai yêu ông CAn hơn các em nhi đồng…
Đi ngang qua ông CAn không biết có… bị cái gì hông?
Câu trên phỏng theo câu “Ai yêu bác Hồ Chí Minh hơn các em nhi đồng”. Còn câu dưới nhắc tới “sự nghiệp” dâm ô của họ Hồ với rất nhiều phụ nữ và trẻ em gái.
Ca khúc “Xin Hỏi Anh Là Ai?” năm 2011 của Việt Khang đã được coi là bài hát vạch mặt những gã “côn an” tàn bạo của chế độ. Bài hát theo giai điệu ca khúc thông thường nên chữ dùng không thể vượt qua giới hạn âm thanh tiếng Việt. Dĩ nhiên điều này không làm bài hát giảm giá trị và xúc động.
Nhưng tới “Ông Can” thì giới hạn chữ và dấu không còn là rào cản. Thể loại Rap chỉ cần những chữ cuối câu vần với nhau, còn nhạc điệu hoàn toàn tự do; điều này giúp tác giả thoải mái thể hiện.
Có thể nói “Ông Can” là một bản văn vạch trần sự thật về công an cộng sản một cách nghệ thuật và khôi hài.
Khôi hài là một trong những tính chất quan trọng trong nhạc Rap. Một bản nhạc Rap thành công thường làm ta mỉm cười với những ví von ngộ nghĩnh. Ví dụ ca khúc “Bố Em Là Cán Bộ“, cũng của Ếch & Báo.
Bố Em Là Cán Bộ
Cửa nhà em sao anh vô… khi mà bố của em là cán bộ.
Anh dùng phong bì để gửi em thư tình… bố em dùng để bỏ vào tiền đô.
Tường nhà em xây cao có cây sắt… nên giữa hai ta luôn có rào cản.
Ông nội anh ngày xưa theo quân gian… nên anh đâu có thể nào vào đảng.
Và nếu một khi mà ba em đã phán… điều lính tới bắt anh đâu thể phản kháng,
Nhà anh còn mẹ già và em ngoan… nên thân không thể dính thêm bản án.
Nhạc của anh toàn báng bổ … còn bố của em là cán bộ.
Nhà anh nghèo nhất khu phố… vì ông cha ngày xưa là phụ hồ.
Tiền bố em thì thu vô xe… trong nhà chứa không đủ chỗ.
Vàng đem cất cho đủ số… dùng để bịt miệng gửi về cho Thủ Đô.
Lấy cái phong bì thư tình để bỏ tiền đút lót thì đúng là cười… ra nước mắt!
Xin mời nghe thêm một bài hát khác của Ếch& Báo: “Ông Lớn Về Làng“. Được coi là bản Rap nhiều người ưa thích nhất năm 2016. Được viết như đang kể câu chuyện dân gian, trong đó có tên quan lớn khệnh khạng và đám dân làng ngơ ngáo.
Ông Lớn Về Làng
Có chiếc thuyền đánh cá… bị cướp bởi chiếc “tàu lạ”.
Từ ở ngoài khơi xa… thuyền trưởng gọi điện về nhà.
Báo lên cho quan thì ngại… báo lên ông CAn bị la.
Ai cũng ừ cho qua… nhưng mà đéo có ai làm gì cả!
Ồ wao, dân làng thích ngồi ngó rồi xôn xao… về một đôi nam nữ ngồi hôn nhau.
Nên đã quên đi hết về hòn đảo… cũng là đất của mình nơi cắt rốn và chôn nhau.
Ô wao, ông ăn dầu ăn mỏ nên ông no… dân đen khổ ăn cỏ quan trên cho.
Dân làng nhỏ ông bỏ ông không lo… ông chỉ một suy nghĩ làm cho bụng ông thêm to.
Bài hát mô tả trọn vẹn thảm cảnh các tầu đánh cá của ngư dân Việt Nam thường xuyên bị tàu Trung Cộng tấn công, nhưng quan chức cộng sản chỉ phản ứng qua quýt còn đại đa số người dân thì thờ ơ.
Ông kéo theo hai xe vàng… Ông nói ông nhỏ cũng được chia ở trên bàn.
Ông nói không khó để bịt miệng được dân làng… ông muốn đổi đảo với số vàng ông mang sang.
Dù ở ngoài khơi xa ông đã đóng chiến hào… còn trong ao làng ông đưa lính đến đào.
Đồ ăn ông lớn cho hoá chất với màu… ông nói như thế để phát triển chiều cao.
Mạng mình là mạng bỏ, làng của mình là làng nhỏ.
Bức tranh mang thờ mà làng có, là của ông cho… có sao và vàng đỏ!
Thảm trải một hàng đỏ… ngày ông tới tui chuẩn bị từ lâu.
Từ các bô lão, phú hộ, cho đến ông CAn, cùng nhau ra bến để đón… ông đến thăm làng từ Tàu!
“Ông Lớn Về Làng” đã đưa sự phê phán lên tới đám quan chức cộng sản, chế diễu lá cờ cộng sản, và không ngừng ở đó, chỉ thẳng ra CSVN không ai khác mà chính là bọn tay sai Tàu Cộng.
Kéo liền theo nỗi nhục bị Trung Cộng ngang nhiên uy hiếp là hiểm họa cá chết trắng biển.
Sự kiện cá chết hàng loạt tại vùng biển Vũng Áng do nhà máy thép Formosa xả chất thải đã dấy lên làn sóng phẫn nộ trong dân chúng. Nhiều ca khúc được sáng tác vào thời gian này. Ếch & Báo có bài “Cá Thép“.
Tao chỉ mong bữa ăn có dĩa cá… còn sắt thép thì để tụi mày ăn.
Đem chất thải tụi mày về thoa da… nhớ đem luôn xác tổ tiên dưới Bạch Đằng.
Biết bao năm làng tao đã chịu khổ… giờ chỉ mong được vươn mình tỏa sáng.
Thấy cá chết tụi nó cũng không màng… dân làng mong câu trả lời được thỏa đáng.
Nước đầu nguồn thì mày chặn… cá thì mày cho chết trắng.
Lấy cái gì làng tao ăn… hay ăn thịt mày hả mấy thằng chó cắn.
Chịu cay đắng ông cha tao ăn bom… đâu phải bây giờ để dân tao ăn thép.
Vùng biển là của làng tao… tại sao đi vào tụi tao phải xin phép.
“Tao” là ai? “Tụi mày” là ai?
Ở đây, chữ “Tôi” và “Anh” như trong bài “Xin hỏi anh là ai? Sao bắt tôi tôi làm điều gì sai?”được hai nhạc sĩ trẻ thẳng tay quăng sọt rác. Không lịch sự nữa, với bọn quỷ dữ phải gọi đích danh là “tụi mày”!
***
Ếch và Báo không là những rapper duy nhất dùng nhạc Rap bày tỏ sự nhức nhối, đau xót của người trẻ Việt Nam trước xã hội bất công, thối nát mà họ đang phải sống.
“Hai Thế Giới” của rapper Wowy và Karik mô tả sự phân cách giàu nghèo đến cùng cực trong khi đám lãnh đạo vẫn ra rả hô hào tiến lên xã hội “công bằng – dân chủ – văn minh”.
Anh lớn lên từ đường phố… chỗ xe hơi không có đường vô,
Chỗ công nhân ăn mày bằng xô … mỗi khi mưa xuống hứng nước bằng tô.
Chỗ em gọi là căn hộ… còn chỗ anh họ gọi là ổ.
Thế giới anh xài tiền Việt… còn thế giới em xài tiền Đô.
Đơn giản anh không thừa tiền… không giàu có giống như đại gia.
Không thể quen sáu bảy người cùng lúc… và xem họ như món hàng đại trà.
Vì anh không nhiều của cải… anh không có nhiều gia tài.
Anh không đủ sức cho em tiền xài… như thằng công tử phố núi Gia Lai (*)
(*) Tập đoàn Hoàng Anh Pleiku – Hoàng Anh Gia Lai nổi tiếng về các đồn điền cao su.
“Đôi Khi” (rapper Karik, Nah và Boo thể hiện) là câu chuyện xót xa, tủi nhục của những cô gái Việt thời đại Sản, còn đau đớn hơn thân phận nàng Kiều dưới chế độ phong kiến.
“Đôi Khi”
Hằng đêm… khi thành phố vừa lên đèn.
Em lại lê bước ra những chỗ đứng… thường ngày như một thói quen.
Lao mình vào những khách sạn… tự biến mình thành món hàng.
Ra về cầm tiền trong tay… nhưng chưa một lần em được thanh thản.
Đôi chân cứ chạy… rồi lại dừng… dừng rồi lại chạy.
Tìm hoài một chỗ nương tựa cho đôi vai gầy… nhưng sao vẫn không thấy.
Hoàn cảnh cứ đưa rồi lại đẩy… ai muốn đẩy thì em đưa.
Tất cả chỉ vì chén cơm ba bữa… em không có quyền chọn lựa!
“Việt Nam Lạ Lắm” của Sendol mô tả lãnh đạo cộng sản như một đầu rắn gian giảo.
Nước không thể lớn khi nước như rắn… mà chỉ là rắn mất đầu.
Vì đầu của rắn không lo cho thân… trong khi cá nhân rất ngầu.
Đầu rắn suy tính nuốt trọn thức ăn… rồi đổ hậu quả đằng đuôi.
Chẳng thông qua thân… vì đầu cho rằng thân không có mắt khác gì thằng đui.
Cầm đầu có quyền quyết định… nếu không nghe phải lột da.
Chơi trò bịt mắt… thân phải im lặng… cấm làm cho đầu nhột ha.
Chúng ta nhỏ bé yếu ớt ít ỏi… nên đành nuông chiều “rắn lạ”.
Thân nghĩ nó to nó khỏe đến thế… thì mình có cửa thắng a?
Đầu rắn suy tính nuốt trọn thức ăn… rồi đổ hậu quả đằng đuôi.
Chẳng thông qua thân… vì đầu cho rằng thân không có mắt khác gì thằng đui.
Cầm đầu có quyền quyết định… nếu không nghe phải lột da.
Chơi trò bịt mắt… thân phải im lặng… cấm làm cho đầu nhột ha.
Chúng ta nhỏ bé yếu ớt ít ỏi… nên đành nuông chiều “rắn lạ”.
Thân nghĩ nó to nó khỏe đến thế… thì mình có cửa thắng a?
“Thiên Đường Kỳ Cục” cũng của Sendol với lời tâm sự của tác giả:
“Vẫn châm biếm những gì cảm thấy đang hiện hữu không tốt trong xã hội bây giờ, cũng như để nhắc nhở mọi người và chính mình.”
Có một anh tự là Việt… chơi thân với một ông tên Trung.
Được chở che, nên biết ơn… đóng bốn chữ vàng treo lên khung.
“Mấy đứa nhỏ” bèn thắc mắc… Anh nói: “Ơ mấy thằng này khùng!
Không chơi với nó làm sao yên ổn… “made in china” ở đâu mày dùng?”
Bắt cóc giật đồ dàn dựng công khai… đa cấp lừa đảo có đội ngũ.
Chen lấn xếp hàng… mê tín dị đoan… trăm thói xấu tụ hội đủ.
Vạn tiến sĩ được tạo ra… không một sáng chế… mà muốn phát triển.
Phá hoại thiên nhiên… đến lúc ngập lụt chắc múc từng gáo tát biển? haha
Chắc chắn sẽ thiếu sót nếu không nhắc tới bài “Địt Mẹ Cộng Sản” của rapper Nah – Nguyễn Vũ Sơn từng tạo được sự chú ý của người trong nước và hải ngoại:
Tao không vào địa ngục thì ai? ĐMCS
Muốn thay đổi đất nước là sai? ĐMCS
Mày dám bán đất đai tổ tiên. ĐMCS
Giết người, bịt mắt, bịt miệng. ĐMCS
Thảm sát đồng bào tại Huế. ĐMCS
Tao đéo chịu làm nô lệ. ĐMCS
Tụi mày sẽ sớm bị lật. ĐMCS
Tất cả sẽ biết sự thật. ĐMCS
***
Trở lại với hai rapper Ếch & Báo, có thể nói một cách ngắn gọn, nhờ vào giai điệu mạnh mẽ, đa dạng làm nhạc nền cho chuỗi ngôn từ thông minh, táo bạo; đã khiến cho những bản Rap của họ được các bạn trẻ hưởng ứng nồng nhiệt.
“Chân Đất” là một thí dụ khác.
Đôi chân đất tụi tao là chân thật … Cản bước tụi tao là quân lực.
Đôi chân đất tụi tao là chân thật … Đất mày cất đem cho người thân mật.
Đôi chân đất tụi tao là chân thật… Đất đất đất tụi tao là đất thật,
Đất đất đất tụi tao là đất thật… Còn đất đất đất tụi mày là đất mất!
Sống mà không thể có đức… Sống thời nay phải có chức.
Nhưng lương tâm luôn hỏi câu khó nhứt.
Đất đai tổ tiên để lại nó có mắt… Nhưng một tấc đất không đổi một tấc vàng.
Con đường đến trường hôm nay sao lạ quá… Thầy cô vào lớp dạy con bằng tiếng Hán!
“Tấc đất, tấc vàng” là câu tục ngữ ông cha để lại, khuyên dặn cháu con nhớ siêng năng làm lụng. Nhưng chua chát thay, các cán bộ Đảng đã thực hiện lời khuyên ấy theo cái cách thô bỉ nhất: đem bán đất cho ngoại bang để lấy vàng bỏ túi. Giờ đây, những bạn trẻ như Ếch và Báo nhìn rõ lòng tham gian xảo. Họ lên tiếng khẳng định không thể đổi đất lấy vàng, dù một tấc cũng không.
***
Tới đây, nếu bạn như tôi, sẽ bắt đầu lo ngại cho số phận hai bạn trẻ này? Đừng nghĩ họ không tưởng tượng ra cái… cảnh ấy.
“Súng Chĩa Vào Đầu”
Khi súng chĩa vào đầu… Súng chĩa vào đầu.
Khi mà súng chĩa vào đầu… Súng chĩa vào đầu.
Mày sẽ bước tới ngay miệng súng hay lòng tự ái mày vô cầu tiêu?
Có ai chĩa súng vào đầu mày hay là vì bản tính mày là điêu?
Hold on, khi mà súng chĩa vào đầu thì mày có ngước lên nhìn nó,
Shiittttt, tao cá mày bỏ chạy khi bạn gái mày bụng phình to,
Ông chủ gõ cửa gọi tiền nhà,
Ông CAn kêu im nếu mày không muốn phiền hà,
Ông địa còn không đất để ở,
Cửa lỡ quên chút để mở… Ông quan vào cuớp rồi buớc ra.
Bài hát được điểm xuyết bằng tiếng lên đạn nghe rợn người.
Nhưng cho dù điều đó xảy ra, Ếch & Báo vẫn khẳng định:
“Tụi tao còn sống tụi tao còn chống đến khi LAST MAN DOWN“.
“MAN DOWN”
Tao nghe nói là lệnh truy nã in tên tụi tao.
Tao nghe thấy trên tai ngoài đường là Ếch và Báo.
Tao nghe nói tụi tao đang cứu sống Underground.
Tụi tao còn sống tụi tao còn chống đến khi LAST MAN DOWN
Báo động, dân làng ơi báo động.
Đêm hôm qua tổ tiên về báo mộng.
Ngoài biên giới có mấy thằng giặc đang tính đường vào trong.
Cùng bắt tay mấy ông trong làng giết không chừa thằng nào sống.
Anh em tao sống với dòng máu của người MIỀN NAM đó.
Đã quen chống đối ganh ghét ánh mắt bọn giặc tham lam đó.
Nên mày cứ thử xem đến cuối cùng là ai ngu.
Vần thơ tao mang linh hồn từ năm 75 như Haiku.
Khi mà máu đang đổ… nhìn xung quanh anh em tao đang khổ.
Đường phố loang lổ … tụi mày thì hoan hô.
Giặc ngoài thì chen vô… cùng mấy thằng giang hồ.
Anh em tao vẫn đang cố về những sự thật mày gọi là báng bổ.
Khi mà cung tên và súng đạn nhận mũi dao chĩa về phía tụi tao nhưng tụi tao vẫn ngoan cố.
Tao nguyện chết cho team tao,
Chết trong lý tưởng… dù có chết trong gươm đao.
Chết trên đất mẹ để anh em lại thương nhau.
Tao còn sống sẽ chống đến khi LAST MAN DOWN!
***
Tháng 5 năm 2016, trong chuyến công du Việt Nam, Tổng Thống Barack Obama đã gặp gỡ một số bạn trẻ Việt Nam tại Sài Gòn. Ông đề nghị một nữ rapper có tên Suboi hát một đoạn nhạc Rap. Phải chăng đó chỉ là ngẫu hứng?
Rap Việt tuy đã hơn 20 tuổi tại Việt Nam nhưng tới nay vẫn bị coi là giòng nhạc đường phố của đám xã hội đen và bọn trẻ con nhố nhăng. Thế nhưng, chính xã hội Việt Nam ngày nay đã làm bật ra những rapper và những bản nhạc Rap sắc sảo như vừa nêu trên.
“Nhạc phản kháng” (protesting music) là một trong những phương cách đấu tranh hữu hiệu được xử dụng từ lâu trên thế giới. Hiện nay, nó đang được áp dụng vào nhạc Rap Việt – đặc biệt trong các ca khúc của Ếch và Báo.
Hy vọng người nghe nhạc sẽ có cái nhìn bao dung hơn, rộng rãi hơn với Rap Việt, đứa bé con trong gia đình Nhạc Việt, nhưng biết đâu chừng rồi sẽ vươn vai trở thành một anh chàng Phù Đổng.
baotiengdan.com/2017/10/19/ech-bao-dong-nhac…