Nhiều người Việt tại Mỹ đối diện với nguy cơ bị trục xuất

Nhân viên ICE bắt giữ một nghi phạm hôm 11/2/2017 ở Los Angeles, California – AFP 

Kể từ lúc tổng thống Donald Trump chính thức bước vào Nhà Trắng vào tháng 1 năm nay với chính sách nhập cư và di trú nghiêm nhặt hơn trước, không chỉ tập thể người Mỹ La Tinh mà cả Châu Á, trong đó có người Việt Nam không được nhập quốc tịch Mỹ vì phạm luật và từng ở tù, là đối tượng của lệnh trục xuất từ Cơ Quan Di Trú Và Hải Quan Hoa Kỳ, gọi tắt là ICE.

Huy Trần là một trong những trường hợp bị chính phủ Mỹ trục xuất mới đây vào ngày 1 tháng Sáu 2017 vì những vi phạm pháp luật của mình bất chấp thực tế là anh đã sống ở Mỹ gần 30 năm và nói thạo tiếng Anh hơn tiếng Việt.

Năm 1989, Huy Trần theo mẹ sang Mỹ định cư lúc anh được 8 tuổi. Tại Hoa Kỳ, Huy bắt đầu hút cần sa những năm cuối trung học, khi lên đại học cộng đồng Alabama, là tiểu bang mà gia đình anh cư ngụ, Huy quay sang dùng và nghiện thuốc giảm đau. Năm 2012, Huy bị bắt vì tội trộm cắp, bị kêu án tù 3 năm tại Trung Tâm Chỉnh Huấn Alabama. Mãn hạn tù năm 2015, Huy Trần bị đưa ra tòa di trú với phán quyết trục xuất. Huy Trần đã đậu quốc tịch Mỹ từ năm 2010 nhưng anh đã không bao giờ có quốc tịch Mỹ. Giải thích với đài Á châu Tự do lý do mình không có quốc tịch Mỹ, Huy Trần cho biết:

Vì nằm trong diện trục xuất, Huy Trần bị giữ lại trong trại giam. Ngày 1 tháng Sáu 2017, anh được chuyển từ nhà tù bang Louisiana về nhà tù bang New Jersey, trước khi được đưa ra phi trường New York:

Được hỏi anh có gặp khó khăn gì lúc đến phi trường không, Huy Trần trả lời:

Từ Alabama, mẹ của Huy Trần,bà Nguyễn, chỉ hay tin con mình bị trục xuất từ nhà tù về lại Việt Nam trong một phút ngắn ngủi anh Huy Trần được phép gọi mẹ từ phi trường:

Những người Việt đến Mỹ mà từng phạm pháp khi chưa có quốc tịch, dù đã ra tù và trở lại cuộc sống bình thường nhưng vẫn phải đi trình diện với ICE mỗi 6 tháng một lần hoặc mỗi năm một lần. Từ tháng Ba năm 2017 đến nay, một số đã bị nhân viên ICE đến nhà bắt đi hoặc bị giữ lại ngay khi trình diện với ICE. Chỉ nội hai tuần đầu tháng Ba 2017, gần 100 người Việt bị bắt lại rồi được chuyển về trại giam Quận York ở Pensylvania, trại giam Krome ở Florida, nhà tù Eloy ở Arizona, trung tâm giam giữ Lumpkin ở tiểu bang Georgia.

Đây là số liệu trong thông cáo báo chí mà APIROC soạn thảo chung với các tổ chức yểm trợ khác như Vietlead ở Philadelphia, SEARAC ở Wahington DC hay SEAC ở North Carolina. APIROC Asian Pacific Island Re-Entry Orange County là một tổ chức đấu tranh cho sự tái hòa nhập của Người Châu Á Thái Bình Dương. Anh Nguyễn Thanh Tùng, người sáng lập APIROC, người cũng từng bị cầm tù ở Quận Cam nói với đài Á Châu Tự Do về tình hình những người Việt bị trục xuất khỏi nước Mỹ gần đây:

Và không riêng người Việt mà cả người miền núi, tức người Thượng Tây Nguyên đang sống ở Hoa Kỳ, cũng bị trục xuất về Việt Nam vì lý do có tiền án và từng bị tù. Từ thành phố Charlotte, bang North Carolina, luật sư Nguyễn Thành Tín, nói về 2 người Thượng trong diện bị trục xuất mà 1 người đến Mỹ năm 1998 và đã bị trả về Việt Nam hôm 1 tháng Bảy vừa qua:

Trước đó chính phủ Việt Nam không cấp giấy tờ hồi hương cho những người thuộc diện bị trục xuất được nói đến ở đây, luật sư Nguyễn Thành Tín giải thích tiếp:

Người thứ hai, qua Mỹ năm 2004 mà luật sư Nguễn Thanh Tín đang cố giúp cho được ở lại thay vì bị trả về, là người dân tộc Ja Rai. Năm 2013, do mâu thuẫn với hàng xóm, người này đã xô xát rồi còn dọa đốt xe của người cùng xóm. Khi ra trước tòa, vì không thông hiểu luật lệ nên người này đã nhận cả 2 tội hình sự mà tòa gán cho ông:

Điều mà luật sư Nguyễn Thành Tín hy vọng thuyết phục được quan tòa ngưng lệnh trục xuất người Ja Rai này là nếu bị trả về Việt Nam thì có thể bị nhà cầm quyền gây khó khăn:

Đây cũng là nỗi lo lắng từng ngày của một người tên Kiệt ở San Jose. Anh Kiệt sợ rằng đến ngày trình diện Sở Di Trú 7 tháng Tám tới đây anh sẽ bị bắt trở lại để trục xuất:

Theo số liệu của APIROC, người Việt dính đến hệ thống xử lý hình sự của Hoa Kỳ tương đối cao so với các cộng đồng thiểu số Đông Nam Á khác. Anh Nguyễn Thanh Tùng cho biết:

Bà Nancy Nguyễn, giám đốc tổ chức phi chính phủ Vietlead ở Pensylvania, đang góp sức cùng APIROC cũng như SEARAC Trung Tâm Hành Động Nguồn Lực Đông Nam Á, và SEAC Liên Minh Đông Nam Á, để trợ giúp pháp lý cho người Việt có tiền án đã hay chưa bị bắt nhưng đều là đối tượng có thể bị trục xuất khỏi nước Mỹ, cảnh báo:

Đó là hoàn cảnh của Huy Trần đã bị trả về Việt Nam, của một người con lai tên Tuấn đang bị giam ở Georgia để chờ trục xuất mà không ai biết khi nào. Chính vì thế, theo bà Nancy Nguyễn cũng như luật sư di trú Nguyễn Thành Tín, điều vô cùng cần thiết để các gia đình có người thân bị trục xuất biết cách làm việc với Sở Di Trú cũng như tìm sự giúp đỡ nơi các tổ chức như Vietlead, APIROC, SEARAC hoặc SEAC.

Được hỏi về việc làm của APIROC tổ chức Đấu Tranh Cho Sự Tái Hòa Nhập Của Người Châu Á Thái Bình Dương hay VietLead, bà Katrina Dizon Mariategue, người chuyên trách chính sách di dân trong SEARAC Trung Tâm Hành Động Nguồn Lực Đông Nam Á, trả lời:

Còn theo luật sư Jessica Schnider, chuyên di trú, giám sát chương trình “Detention Watch” của tổ chức American For Immigrant Justice ở Miami, Florida, khi đến thăm nhà tù Krome ở Florida bà nhận thấy những người Việt mắc lỗi lầm trong quá khứ nay đã hoàn lương mà phải đối diện luật di trú khắc nghiệt như hiện thời thì nhiều phần sẽ có những hậu quả bất công cho họ.