Chuyện truất phế Tổng thống Hoa Kỳ – Trọng Đạt
Thủ tục đàn hặc
Nay trên truyền thông nhan nhản các bản tin bàn về những nỗ lực của các nhà chính khách đối lập nhằm lật đổ, truất phế Tổng thống đương nhiệm Donald Trump. Chuyện đảng nọ phá đảng kia, vận động lật đổ, truất phế nhau đã có từ nhiều thập niên trước, nó y như cơm bữa chứ chẳng có gì mới lạ. Tổng thống ôn hòa như Obama cũng đã bị một số đảng viên Cộng Hòa nỗ lực đòi truất phế về tội cho người chuyển giới xử dụng nhà vệ sinh chung, che dấu vụ tấn công tại Benghazi năm 2012… (1)
Tòa Bạch Ốc cho rằng những nỗ lực để đàn hặc và truất phế chỉ là xa vời, thật vậy Cộng Hòa giữ đa số tại Quốc hội, các vị dân cử của họ vẫn ủng hộ TT Trump.
Trang Vox đã giải thích ngắn gọn và tường tận về vấn đề này
Chuyện đàn hặc, truất phế một ông Tổng thống khó khăn vô cùng không đơn giản tí nào (2). Lại nữa lịch sử Mỹ từ thời lập quốc đến nay chưa hề có Tổng thống nào bị truất phế ngoài hai ông bị Hạ viện luật tội nhưng lên Thượng viện được tha bổng và một vị từ chức vì sợ bị truất phế. Trên thực tế chỉ Quốc hội mới có thẩm quyền đàn hặc, truất phế Tổng thống. Người ta lấy thí dụ một ông Tổng thống cầm súng bắn chêt một người thanh thiên bạch nhật với khẩu súng khét lẹt mùi khói, chắc chắn là Quốc hội sẽ biểu quyết vả truất phế ông khỏi chức vụ.
Impeachment, đàn hặc là một diễn tiến do Hiến pháp ấn định mà Quốc hội có thể dựa vào để truất phế một ông Tổng thống khỏi quyền hành. (theo tự điển Đào Duy Anh, đàn hặc là luận tội một ông quan)
Trước hết Hạ viện có quyền đàn hặc Tổng thống, chỉ cần hội đủ đa số phiếu bầu để lập văn kiện
Sau đó chuyển lên Thượng viện để xét xử, ông Chủ tịch Tối cao pháp viện chủ tọa.
Sau cùng rất quyết liệt, nó cần hội đủ 2/3 số phiếu của Thượng viện để truất phế ông Tổng thống
Như vậy 67 phiếu (trên 100 phiếu) là con số rất lớn, cái ngưỡng cửa rất cao này khiến cho Quốc hội không dễ gì mà truất phế một Tổng thống đã được người dân bầu lên một cách dân chủ.
Hiến pháp qui định Phản quốc và Tham nhũng hối lộ là hai trọng tội để đàn hặc, truất phế một Tổng thống. Ngoài ra Hiến Pháp cũng ghi thêm một cách mơ hồ những tội lớn, nhỏ khác.
Danh sách các Tổng thống bị đàn hặc
Lịch sử Mỹ từ thời lập quốc đến nay chỉ có hai Tổng thống bị Hạ viện đàn hặc nhưng lên Thượng viện được tha tội vì không đủ 2/3 số phiếu qui định. Ngoài ra một Tổng thống khác suýt bị truất phế nhưng ông vội từ chức để tránh.
Trước hết xin kể trường hợp Tổng thống Andrew Johnson bị đàn hặc năm 1867 (3)
Ông là Tổng thống thứ 17 của Hoa Kỳ, là phó của Tổng thống Abraham Lincoln và lên thay thế Lincoln khi ông này bị ám sát. TT Andrew Johnson bị buộc tội vi phạm luật Giới hạn quyền Tổng thống gọi là Tenure of Office Act năm 1867, luật này đòi hỏi Tổng thống muốn cách chức một bộ trưởng phải có sự chấp thuận của Thượng viện. Ba ngày sau khi ông đuổi Bộ trưởng chiến tranh, hôm 24-2-1868 Hạ viện đàn hặc TT Johnson, nhưng khi lên Thượng viện ông thoát bị truất phế vì chỉ thiếu một phiếu để đủ 2/3, họ bầu lại ba lần nhưng ông vẫn thoát.
Trường hợp thứ hai, Bill Clinton Tổng thống Hoa Kỳ thứ 42, bị Hạ viện luận tội ngày 19-12-1998 vì nói dối qua vụ bê bối tình dục tại tòa Bạch Ốc với cô sinh viên thực tập Lewinsky. Bill Clinton bị đàn hặc vì bội thệ và cản trở công lý , Thượng viện tha tội cho ông ngày 12-2, với tỷ lệ phiếu bầu 55/45 và lần bầu lại 50/50, rất xa số phiếu đòi hỏi 67 phiếu.
Clinton nhận tội và xin lỗi đại chúng: “Thực ra tôi có liên hệ với cô Lewinsky và việc làm này sai. … tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm”
Thời điểm này Cộng Hòa giữ đa số tại Lưỡng viện: Hạ viện họ giữ 51% và Thượng viện 55%, tuy nhiên không đủ mạnh để được 67 phiếu Thượng viện. Cộng Hòa phát động luận tội Clinton để trả thù cho TT Nixon bị Dân Chủ tố giác trong vụ Watergate năm 1974 mà tôi sẽ đề cập sau. Bill Clinton không bị mất lòng dân nhiều như Nixon. Nỗ lực của Cộng Hòa để truất phế Clinton không đạt kết quả vì một khi mục tiêu chỉ có tính đảng phái (Vox: But if the topic remains partisan, nothing will come of it)
Một trường hợp khác tuy chưa bị đàn hạch nhưng Quốc hội đã chuẩn bị đàn hặc và sẽ có kết quả, đó là trường hợp Richard Nixon Tổng thống Hoa Kỳ thứ 37.
Chắc quí vị còn nhớ vụ Watergate đã khiến TT Nixon phải từ chức để khỏi bị truất phế. Năm nhân viên được cho là người của Nixon đã đặt máy nghe lén đảng Dân Chủ tại khu nhà Watergate từ 1972. Chuyện đã bị báo The Washington Post nắm được (tháng 6-72) và tố cáo trước dư luận. Vụ tai tiếng ngày một lớn dần, những người thù ghét ông, đảng đối lập làm ầm ĩ, một năm sau thì tình hình vụ bê bối vô cùng nguy hiểm cho Nixon. Từ giữa 1973 Nixon chối cãi, cho xóa băng ghi âm, tháng 10 ông cách chức vị luật sư điều tra Watergate. Tỷ lệ ủng hộ Nixon xuống thấp, ngày 9- 5-1974 Hạ viện mở điều trần luận tội Nixon. Đầu tháng 8 các chức sắc Cộng Hòa tại Quốc hội cho Nixon biết nếu bị đàn hặc, tại Thượng Viện ông sẽ chỉ được 15 phiếu (4) , có nghĩa là chắc chắn sẽ bị truất phế nên ông từ chức ngày 9-8-1974. TT Nixon được coi như là người duy nhất bị truất phế (mặc dù ông từ chức trước để tránh bị trừng trị).
Nixon bị đàn hặc vì các tội danh nghe lén, cản trở công lý, nói dối với quốc dân… nhưng nghe lén không phải là một tội gì lớn lao, TT Johnson (Dân Chủ) năm 1968 cũng cho nghe lén ứng cử viên Nixon (Cộng Hòa) trong cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ năm 1968. Nixon hồi ây nhờ bà Anna Chennault sang Sài Gòn khuyến khích ông Thiệu đừng tham dự hòa đàm Paris (mới mở) có lợi cho Dân Chủ, sử sách cũng đã ghi rõ TT Johnson cho FBI, CIA nghe lén điện thoại của Anna Chennault với VNCH để theo dõi (5). TT Johnson cho FBI, CIA nghe lén đối lập thì chẳng ai nói tới, Nixon cho nghe lén bị tố cáo ầm ĩ.
Nixon bị kết tội nói dối, cản trở công lý (1974) nhưng chính Bill Clinton sau này (1998) cũng bị kết tội nói dối, cản trở công lý và đã được tha bổng không sao cả, còn Nixon lại bị trừng phạt nặng, tại sao lại bên trọng bên khinh như thế? Về trường hợp TT Clinton trang Fox nói là ông được lòng dân (popular) nên Thượng Viện không truất phế được và như thế TT Nixon bị mất lòng dân
Nếu nói Nixon bị mất lòng dân cũng không hoàn toàn đúng vì trong cuộc bầu cử Tổng thống ngày 7-11-1972, ông đã đại thắng với 529 phiếu cử tri đoàn (96%), đối thủ McGovern (Dân Chủ) chỉ được 17 phiếu ctđ, trong số 50 tiểu bang Nixon đã thắng 49 tiểu bang trong khi đối thủ chỉ thắng 1 tiểu bang và Distric of Columbia. Nixon cũng hơn đối thủ 18 triệu phiếu phổ thông, từ ngày lập quốc, tại Mỹ chỉ có vài lần đại thắng như vậy. Sở dĩ người cử tri dồn phiếu tối đa cho Nixon vì ông đã đem quân về nước gần hết, sắp có hòa bình, lại hòa được Nga-Tầu…
Nixon có bị mất lòng dân vì lập trường cứng rắn, trong khi phong trào phản chiến đòi hòa bình ngay, rút bỏ Đông Dương lập tức ông đã đáp trả mạnh mẽ, cho cảnh sát, quân đội dùi cui báng súng đàn áp biểu tình cật lực. Nixon cho rằng nếu đầu hàng CS sẽ bị Nga coi thường không thèm họp thượng đỉnh với Mỹ, ông cương quyết cứng rắn với CS, đàn áp phản chiến bạo động dữ dội nhất là từ tháng 1-1969 tới tháng 2-1970 có tới 43 người chết kể cả cảnh sát, hàng trăm người bị thương (6). Năm 1974 Dân Chủ giữ đa số Quốc hội: Hạ Viện 55.8%, Thượng Viện 57%
Năm 1974 Dân Chủ phát đông mạnh hơn Cộng Hòa phát động năm 1998 nhờ nắm được truyền thông và phản chiến, họ vận động quần chúng nổi dậy nên đã thành công. Trong khi ấy năm 1998 Cộng Hòa vận động yếu kém vì thiếu yểm trợ của truyền thông cũng như kết hợp quần chúng nổi dậy nên đã thất bại tại Thượng Viện.
Thực ra chuyện Nixon (sắp) bị truất phế là điều khó hiểu, ông có công rất lớn với đất nước Hoa Kỳ, đã bắt tay hòa hoãn được Trung Cộng (tháng 2-1972) thay đổi cả một kỷ nguyên. Mọi người đều biết Trung Cộng với khối dân số khổng lồ, có bom nguyên tử, hiếu chiến. Họ đã gây 2 cuộc chiến lớn Triều Tiên (1950-53) và Đông Dương (1946-75) khiến cho khoảng 120 ngàn quân lính Mỹ phải tử trận. Trung Cộng luôn là cơn ác mộng của Hoa Kỳ thế mà đầu hôm sớm mai Nixon đã hòa được cả Nga lẫn Tầu năm 1972, nhờ Nixon mà nước Mỹ đã được sống yên ổn thái bình cho tới ngày hôm nay.
Người Việt Quốc gia thường oán hận Nixon, Kissinger ký Hiệp định Paris năm 1973 bỏ rơi VNCH, nhưng cũng chính những người này lại tin rằng nếu Nixon còn làm Tổng thống thì miền nam VN sẽ không mất vì ông sẽ oanh tạc CSBV vi phạm Hiệp định ngưng bắn!!!
Đàn hặc TT Trump
Trở lại chuyện truất phế TT Trump hiện đang được đảng đối lập rầm rộ phát động dựa trên cơ sở cuộc bầu cử Tổng thống 2016 đã bị TT Nga Putin thao túng làm lợi cho Cộng Hòa. Sự kiện có nghĩa kết quả cuộc bầu cử Tổng thống 2016 vô giá trị. Trang Vox trong bài giải nghĩa về đàn hặc có câu “Trừ khi một đảng chiếm đa số với tỷ lệ thật lớn, một cuộc vận động truất phế mang tính đảng phái sẽ thất bại” hoặc “Nếu chủ đề chỉ là chuyện đảng phái, sẽ không đi tới đâu”(7). Nay thực chất của cuộc vận động đàn hạch Trump của Dân Chủ chỉ mang tính đảng phái. Trong phần kết luận bài nhận định của RFI ngày 19-5-2017 vừa qua nói Thượng nghị sĩ Bernie Sanders (DC) phản đối cuộc vận động đàn hạch TT Trump của đảng (8).
Có lẽ Sanders e dè vì lá bài của Dân Chủ có phần nguy hiểm như con dao hai lưỡi, Dân Chủ có thể thắng mà có thể sẽ mất nhiều phiếu trong cuộc bầu Quốc hội giữa nhiệm kỳ 2018. Cuộc vận động như đã nói sẽ đi tới kết luận “hủy bỏ kết quả bầu cử Tổng thống 2016”, có nghĩa nếu Trump bị truất phế Mike Pence sẽ không được lên thay mà phải tổ chức bầu lại vì cuộc bầu cử Tổng thống 2016 vô giá trị đã do Nga đạo diễn…
Cho dù có sự can thiệp của Nga và sự thông đồng của ban tranh cử Cộng Hòa nhưng Dân Chủ phải chứng minh được bao nhiêu phần trăm cử tri đã chịu ảnh hưởng của Putin để dồn phiếu cho Donald Trump. Ngoài ra họ cũng phải chứng minh được bao nhiêu phần trăm cử tri đã nghe theo Nga để bầu cho Cộng Hòa đa số tại Thượng Viện, Hạ Viện, Thống đốc các tiểu bang… đó là vấn đề khó.
Cộng Hòa hiện nắm ưu thế tại Lưỡng viện Quốc hội, các Dân biểu Thượng nghị sĩ Cộng Hòa vẫn đoàn kết sau lưng TT Donald Trump, tại Hạ Viện Cộng Hòa hơn Dân Chủ tới 47 ghế (241-194)! Muốn truất phế Tổng thống phải được Hạ viện chấp thuận. Muốn vậy Dân Chủ phải vận động được 100% số 194 Dân biểu của họ bỏ phiếu thuận và phải vận động thêm được gần 50 Dân biểu đối lập (CH) phá rào bỏ đảng đi theo Dân Chủ để được đa số phiếu ủng hộ! cái này coi bộ khó ăn quá!
Sau khi đã chọc thủng phòng tuyến Hạ Viện, Dân Chủ còn phải phá được phòng tuyến Thượng Viện, nơi mà Cộng Hòa hơn Dân Chủ 6 ghế (52-46). Muốn được Thượng Viên chấp thuận truất phế TT Trump, Dân Chủ phải đạt tới 67 phiếu thuận. Muốn vậy Dân Chủ phải có được 100% trong số 44 Thượng nghị sĩ Dân Chủ của họ bỏ phiếu thuận đồng thời cũng phải thuyết phục được 23 TNS Cộng Hòa (đối lập) bỏ đảng theo Dân Chủ bỏ phiếu thuận để đạt con số 67 phiếu thì mới truất phế TT Trump được, cái này còn khó ăn hơn nữa !
Nay kinh tế đang tốt đẹp, tỷ lệ thất nghiệp hiện đã xuống thấp chỉ còn 4.3 (9), trong những tháng sắp tới sẽ xuống còn 4. hay 3.9 (tức full employment) ai nấy có công ăn việc làm, mọi người đều vui cười thoải mái chẳng ai than phiền gì cả, người Mỹ chú trọng hàng đầu vào nồi cơm của họ. Nhiều bản tin cũng cho biết nay các sinh viên ra trường đã dễ tìm được việc làm.
Hiện 63 triệu cử tri đã bỏ phiếu cho TT Trump vẫn ủng hộ ông như trước, không có gì thay đổi. Hoa Kỳ theo chế độ lưỡng đảng chứ không phải độc đảng, có nghĩa một đảng chỉ được làm Tổng thống hai nhiệm kỳ như tự bao giờ. Dân Chủ đã làm hai nhiệm kỳ (2008-2016) giờ tới lượt Cộng Hòa là điều không có gì khó hiểu
Trong bài “There is no chance that Donald Trump will be impeached” (không có cơ hội nào để truất phế Donald Trump) ngày 17-5-2017 nhà bình luận James Snell kết luận: Trump sẽ không bao giờ bị đàn hặc, một điều gần như chắc chắn ông ta sẽ làm Tổng thống hết nhiệm kỳ này cho tới năm 2020. Sau đó mặc dù phải đương đầu những khó khăn bầm dập trong nhiều năm tới, ông cũng sẽ thắng cử nhiệm kỳ sau và tiếp tục làm (Tổng thống) thêm bốn năm nữa….(10). Vả lại nay Dân Chủ khủng hoảng lãnh tụ, hiện không có ứng cử viên nào sáng giá ngang với các ứng viên trẻ Cộng Hòa như Paul Ryan, Mike Pence, Ted Cruz, Jeb Bush hoặc John Kasich…
Cộng Hòa sẽ ở Tòa Bạch Ốc tám năm từ 2016 cho tới 2024…sau đó sẽ bàn giao lại cho Dân Chủ như ý muốn của cử tri, đại chúng.
Cho dù sốt ruột Dân Chủ cũng phải ráng chờ thêm bẩy năm rưỡi nữa mới tới lượt mình. Cộng Hòa sẽ lại vận động hạch sách đối lập.. để tiếp tục cuộc hành trình đảng nọ phá đảng kia như tự bao giờ…
Và rồi dòng đời vẫn lặng lẽ trôi…
(1) Wikipedia- Efforts to impeach Barack Obama
(2) VOX- Impeachment of the president, explained, (and it’s quite difficult to impeach, convict, and remove a president from office)
(3) Thought Co– List of Presidents Who Were Impeached
(4) Wikipedia- Nixon; Wikipedia Tiếng Việt: Richard Nixon
(5) Xin coi Chương Một của cuốn Khi Đồng Minh Tháo Chạy, Nguyễn Tiến Hưng và Việt Nam Cộng Hòa 10 Ngày Cuối Cùng (trang 41 tới 69) của Trần Đông Phong
(6) Richard Nixon-No More Vietnams trang 126
(7) Unless a party has an enormous partisan majorities, a partisan impeachment effort is doomed to fail…. But if the topic remains partisan, nothing will come of it
(8) RFI 19-5-2017: Truất phế Tổng thống Mỹ: ảo tưởng hay thực tế qua ba câu hỏi (Trọng Nghĩa) “Một lãnh đạo đảng Dân Chủ tuyên bố : « Lúc này còn quá sớm. » Thượng nghị sĩ Bernie Sanders thì cho biết : « Tôi không muốn nhảy ngay vào ô truất phế ngày nào mà chưa thấy rõ con đường đi đến đó. Con đường hiện nay có thể dẫn đến khả năng đó, nhưng cũng có thể là không ». Đối với đảng Dân Chủ, điều cần thiết là làm sao cho tiến trình truất phế không bị xem như là một mưu toan « hủy bỏ kết quả bầu cử bằng cách khác”
(9) US unemployment by year
http://data.bls.gov/timeseries/LNS14000000
(10) Đăng trên trang International business times, Politics ngày 17-5-2017
Nguyên văn: For all these reasons, Trump will not be impeached. Not now – not ever. With that in mind, it seems that he is almost guaranteed to remain in office for a full term, continuing as president until 2020. And even then, even after what will be difficult, bruising years ahead, he is more than likely, as the incumbent, to win another term in office, and to stay on for four more years.