Đảng Cộng sản sẽ ‘thực lòng’ đối thoại?

Mọi mô hình đối thoại đã biết đều ‘khó có thể áp dụng’ vào trường hợp của Việt Nam, nếu cuộc ‘đối thoại’ mà ông Võ Văn Thưởng nói ‘diễn ra thật’, theo một luật sư bất đồng chính kiến và cựu tù nhân chính trị của Việt Nam nói với BBC từ Sài Gòn.

Bình luận về ý tưởng của đương kim Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tuyên giáo của Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Võ Văn Thưởng, tuần này đề xuất việc đề nghị ban lãnh đạo Đảng xem xét tổ chức ‘đối thoại’ với những người có ý kiến khác biệt với Đảng, Luật sư Lê Công Định cho rằng việc này ‘khó’ là vì Đảng CSVN chưa bao giờ ‘quen đối thoại thẳng thắn’ và ‘thật lòng’.

Mời quý vị theo dõi toàn văn sau đây cuộc phỏng vấn qua bút đàm cuối tuần này của BBC Việt ngữ với Luật sư Lê Công Định:

LS. Lê Công Định: Đó là dấu hiệu tốt về khả năng đối thoại giữa đảng cầm quyền và người dân nói chung và những người bất đồng chính kiến nói riêng. Xưa nay Đảng Cộng sản chỉ muốn nghe tiếng nói thuận và tung hô mình. Ai nói trái ngược thì dù đúng họ vẫn chụp mũ là ‘thế lực thù địch’.

LS. Lê Công Định: Tôi ngờ rằng đây không phải là chủ trương mới của Đảng Cộng sản. Tuần sau sẽ diễn ra Đối thoại Nhân quyền Việt – Mỹ tại Hà Nội. Phát ngôn của ông Võ Văn Thưởng dường như gửi một tín hiệu cho chính quyền Mỹ rằng Việt Nam cũng ‘sẵn lòng lắng nghe’ đối lập.

Nhưng thông điệp đó cũng chỉ nhắm đến cuộc đối thoại nhân quyền mà thôi. Đó không phải là chính sách lâu dài. Hơn 70 năm qua, người cộng sản chưa từng lắng nghe và đối thoại, ngoại trừ trường hợp các Hiệp định Geneva và Paris. Tuy nhiên chúng ta đã thấy họ lật lọng thế nào!

Vụ Đồng Tâm mới đây có thể được xem là lần đầu tiên chính quyền chấp nhận ngồi xuống đối thoại với dân. Thoạt tiên họ dùng sức mạnh để trấn áp, nhưng khi vấp phải sự kháng cự mạnh của người dân, họ mới chấp nhận lui bước và ngồi xuống đối thoại.

Giả sử lời ông Thưởng nói là đúng và cuộc đối thoại diễn ra, tôi vẫn nghĩ rằng họ sẽ lựa chọn người dễ bảo và dễ đồng ý những gì họ áp đặt, chứ không phải sẽ đối thoại với ai mà phía bất đồng chính kiến muốn.

Nói cách khác, họ sẽ đặt ra thể lệ đối thoại, chọn người đối thoại, nêu ra đề tài đối thoại và chỉ đưa lên truyền thông nội dung đối thoại nào có lợi và họ muốn. Đây là một chiến dịch PR (tuyên truyền, quảng cáo) không hơn không kém nếu nó diễn ra. Tuy nhiên, tôi không tin nó sẽ diễn ra.

Bởi như tôi đã nói, phát biểu của ông Thưởng nhằm mục đích duy nhất là cuộc đối thoại nhân quyền với Hoa Kỳ vào tuần sau.

LS. Lê Công Định: Tôi nghĩ phải có trung gian để tránh trường hợp phía đảng cầm quyền áp đặt mọi điều kiện đối thoại. Như tôi đã nói, phải tránh khả năng đảng cầm quyền dùng đối thoại để PR, nên không thể để họ tự ý lựa chọn người và đề tài đối thoại.

LS. Lê Công Định: Chủ đề ưu tiên nên là quyền biểu tình, quyền lập hội, quyền tự do báo chí và trả tự do cho các tù nhân lương tâm. Tôi tin nếu có đối thoại, nhà nước sẽ bảo đảm an toàn cho người đối thoại, vì họ đang làm PR nên cần giữ hình ảnh.

LS. Lê Công Định: Mọi mô hình đối thoại đều khó có thể áp dụng vào trường hợp này nếu cuộc đối thoại mà ông Võ Văn Thưởng nói diễn ra thật. Khó là vì ĐCSVN chưa bao giờ quen đối thoại thẳng thắn và thật lòng. Đối với ai yếu hơn, họ luôn tìm cách áp đặt ý kiến chứ chưa bao giờ muốn đối thoại. Đối với ai ngang bằng sức mạnh, đối thoại chỉ là giải pháp tình thế và luôn kết thúc bằng lật lọng.

Nói như vậy không có nghĩa là tôi chủ trương bác bỏ mọi cơ hội đối thoại, vì dù sao đây sẽ là vận may của đất nước nếu ĐCSVN thật tâm. Chữ “nếu” này rất quan trọng. Tôi luôn dè dặt và chờ xem cách họ làm thế nào, rồi đặt niềm tin sau vẫn chưa muộn. Tôi từng tin họ nhiều lần, nhưng lần nào cũng thất vọng. Đó là vấn đề thuộc về bản chất của người cộng sản.

LS. Lê Công Định: Như tôi đã nói, đề xuất đối thoại của ông Võ Văn Thưởng chỉ nhằm mục đích gửi tín hiệu cho phía Mỹ rằng ĐCSVN nay sẵn lòng mở cánh cửa đối thoại với phía bất đồng chính kiến.

Tôi nghe nói cuộc đối thoại nhân quyền Việt-Mỹ vào tuần sau không suôn sẻ đối với Hà Nội, vì Bộ ngoại giao Mỹ muốn Việt Nam trả tự do cho các tù nhân chính trị trước khi tính đến khả năng đàm phán một hiệp định thương mại thay thế cho TPP, điều mà Việt Nam rất cần trước sự sa sút hiện nay của nền kinh tế.

Nhà cầm quyền VN chưa muốn trả tự do cho các tù nhân chính trị lúc này, nên họ đề xuất đối thoại với giới bất đồng chính kiến như một giải pháp thay thế để thương lượng với phía Mỹ. Cách tung tin để thăm dò này tôi không thấy lạ, vì họ dùng nhiều lần rồi. Chỉ là “same shit, different day” (tạm dịch: ‘bổn cũ soạn lại’) thôi.

Đầu óc của giới lãnh đạo VN chỉ nghĩ đến trấn áp bằng sức mạnh hoặc lừa dối bằng tuyên truyền, chứ chưa bao giờ muốn đối thoại thật tâm. Hãy nhìn vào vụ Formosa như một bài học gần nhất từ hơn một năm qua. Khi xảy ra thảm họa, thay vì thừa nhận sự việc, họ chọn dối trá và bao che. Khi người dân phản ứng, họ chọn trấn áp thay vì lắng nghe nguyện vọng của nạn nhân.

Mới đây nhất, họ bắt nhà hoạt động Hoàng Bình, truy nã nhà hoạt động Bạch Hồng Quyền và dùng truyền thông bôi nhọ hai linh mục Đặng Hữu Nam và Nguyễn Đình Thục. Đã có tín hiệu nào về sự sẵn lòng đối thoại trong trường hợp đó hay chưa? Cần lưu ý, nạn nhân Formosa không phải là bất đồng chính kiến gì cả, mà nhà cầm quyền còn chưa muốn đối thoại, thì nói chi đến giới bất đồng chính kiến.

Bắt giam và bôi nhọ vẫn là hai phương thức truyền thống mà toàn bộ giới lãnh đạo cộng sản hiện nay vẫn tiếp tục dùng đối với giới bất đồng chính kiến. Vì vậy, đối thoại ư? Hãy chờ xem.