Tin Khắp Nơi – 16/05/2017

Bị Microsoft gián tiếp đả kích, cố vấn an ninh nội địa của tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/05/2017 đã tức tối phản pháo, cho rằng những ai chĩa mũi dùi vào các cơ quan tình báo Mỹ nên nhắm vào các thành phần tin tặc hơn là Cơ Quan An Ninh Quốc Gia Mỹ NSA.

Từ thứ Sáu 12/05, mã độc do tin tặc tung ra đã chui vào khoảng 300.000 máy tính tại 150 countries, mã hóa các hồ sơ dữ liệu tại các bệnh viện, doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, đòi nộp tiền chuộc rồi mới chịu giải mã.

Trong một bản tin ngày 15/05/2017, hãng tin Anh Reuters ghi nhận là chủ tịch của Microsoft, Brad Smith, vào hôm chủ nhật 14/05/2017, có vẻ đã xác nhận kết luận của các chuyên gia về vụ tấn công tin tặc toàn thế giới, cho rằng mật mã của con virus, mà cơ quan an ninh quốc gia Mỹ NSA nắm giữ, đã bị đánh cắp vào tháng Tư vừa qua.

Trên trang blog của ông, Brad Smith đã viết : “Đây là một xu hướng xuất hiện từ 2014… Chúng ta đã thấy những lỗ hổng mà tình báo Mỹ đã lưu giữ xuất hiện trên WikiLeaks, và bây giờ tác hại đến các khách hàng toàn thế thế giới”

Virus tống tiền ngăn chận hoạt động các máy vi tính cho đến khi tiền được rót, đã nhắm vào phiên bản cũ của phần mềm Windows XP mà Microsoft không còn cấp phần sửa chửa.

Tuy công nhận trách nhiệm của tập đoàn trong việc ngăn ngừa những vụ tấn công tin tặc như hiện nay, lãnh đạo Microsoft đã làm dấy lên trở lại tranh luận về tính bảo mật đối với các lỗ hỏng mà các cơ quan tình báo đã khám phá và sử dụng cho chính hoạt động gián điệp, theo dõi của họ thay vì chia sẻ thông tin với các nhóm công nghệ học để bảo đảm an ninh mạng tốt hơn.

Ông Smith còn cho là cuộc tấn công hiện nay là « thêm một ví dụ mới minh họa cho vấn đề lưu trữ lổ hổng của các chính phủ », ông kêu gọi các Nhà Nước phải có « ý thức » sau vụ tấn công khi thấy « thiệt hại » mà người dân thường phải chịu.

Hiện giờ các chuyên gia vẫn chưa thống nhất trên ước tính thiệt hại tài chính : Viện Cyber Consequences Unit của Mỹ nêu con số thiệt hại lên hàng trăm triệu đô la, nhưng không hơn một tỷ, trong khi công ty Cyence, ở California, lại nêu con số cao hơn : 4 tỷ đô la.

Vai trò của NSA

Câu hỏi hiện nay là NSA đóng vai trò gì trong làn sóng tấn công tin tặc toàn cầu này ?

Một chuyên gia giải thích cuộc tấn công qua hình tượng một quả bom tinh vi rơi vào tay kẻ khủng bố mà họ không thể một mình phát triển. Nhiều chuyên gia tin học nghĩ là đã nhìn ra dấu ấn của cơ quan an ninh Mỹ NSA trong công nghệ học mà tin tặc đã sử dụng.

NSA không tiến hành cuộc tấn công tin học, nhưng một công cụ mà NSA bí mật phát triển đã rơi vào tay « kẻ xấu », và đấy là nguyên do dẫn đến tình hình rối loạn tin học hiện nay.

EternalBlue, một yếu tố chương trình của NSA mà tin tặc sử dụng, đã được một nhóm có tên « Shadow Broker » tiết lộ vào tháng Tư vừa qua. Yếu tố này, cùng với những vũ khí tin học khác, bị đánh cắp trong một vụ tấn công tin học vào mùa hè năm 2016, cho thấy lỗ hổng của Windows XP, phần mềm cũ của Microsoft trước Windows 10, nhưng vẫn được rất nhiều cá nhân hay cơ quan sử dụng. Phần NSA thì chưa bao giờ lên tiếng về vụ việc, và cũng im tiếng từ thứ Sáu vừa qua, trước làn sóng tấn công tin học.

NSA bị Snowden tố cáo

Phần mềm sử dụng trong vụ tin tặc từ thứ Sáu có tên WannaCry và dựa trên EternalBlue để khóa máy vi tính bị thâm nhập và tống tiền người sử dụng Windows XP chưa cập nhật khóa an toàn mà Microsoft đưa ra từ mấy tháng nay.

Edgar Snowden tố cáo NSA đã khám phá lỗ hổng và cơ quan này có chịu trách nhiệm trong vụ tấn công tin tặc hiện nay. Snowden nêu lên ‘quyết định của NSA chế tạo những công cụ tấn công nhắm vào phần mềm tin học Mỹ’. Trên trang Twitter Snowden đã lấy làm tiếc : « Nếu như NSA đã thảo luận về lỗ hổng này khi họ khám phá ra thay vì lúc bị tiết lộ, thì đã có thể tránh sự cố. »

Cựu nhân viên NSA, người đã tiết lộ vào năm 2013, mạng lưới nghe lén của Mỹ, đánh giá là NSA phải ra điều trần trước Quốc Hội để « xem cơ quan này còn biết nhiều lỗ hổng khác hay không, trong những phần mềm sử dụng trong các bệnh viện Mỹ chẳng hạn », gợi lên hậu quả ở Anh Quốc.

Theo Snowden sự chọn lựa của NSA có nguy cơ cho phép giới tội phạm không có nhiều khả năng, có thể tấn công ở tầm cỡ quốc gia. Điều này đã xẩy ra.

Snowden còn nhắc lại một cựu lãnh đạo NSA đã từng giải thích với hãng tin Reuters vào tháng 3/2017, là 90% chi tiêu của chính quyền về tin học là dành cho các dự án tấn công.

Đợt tấn công mạng trên quy mô chưa từng có lan khắp 150 nước từ hôm thứ Sáu tuần trước đến ngày hôm qua (15/05) dường như đã được chế ngự, tuy nhiên các chuyên gia an ninh mạng vẫn cảnh báo không loại trừ khả năng làn sóng tấn công mới lại bùng phát.

Phần mềm tin tặc trong đợt tấn công vừa qua đến giờ đã có thể « dò ra được bằng các công cụ an ninh mạng », ông Michel Van Den Berghe, tổng giám dốc của Orange Cyberdefense, một bộ phận chuyên về an toàn mạng của tập đoàn viễn thông Pháp Orange khẳng định.

Tuy nhiên, chuyên gia này vẫn cảnh báo về khả năng một đợt tấn công mới vẫn có thể trở lại. Ông Michel Van Den Berghe nói với AFP : « Chúng ta sẽ còn có thể thấy đợt tấn công thứ hai với các biến thể virus … ». Khi đó, những « biến thể virus » sẽ không thể phát hiện bằng các công cụ chống virus bình thường.

Vẫn theo chuyên gia của Orange, đến lúc này còn khá sớm để tính hết được các nạn nhân của đợt tấn công vừa qua . Con số 200 nghìn nạn nhân trên khắp thế giới mà Europol đưa ra cách đây một ngày có thể sẽ còn tăng nhiều.

Hôm qua, phát ngôn viên của Cảnh Sát Châu Âu, Jan Gen Oorth đã cho biết « tình hình dường như ổn định ở châu Âu » sau khi các chuyên gia an ninh mạng can thiệp.

Europol lo ngại số nạn nhân tăng vọt trong ngày đầu tuần khi hàng triệu nhân viên trở lại công sở bật máy tính sau hai ngày nghỉ cuối tuần. Vì thế để đề phòng, nhà máy của hãng xe Pháp Renault ở miền bắc nước Pháp đã phải tạm đóng cửa trong ngày hôm qua.

Đợt tấn công tin học, hiện không ai nhận trách nhiệm, bùng phát qua một phần mềm cài mã độc có tên gọi «  WannaCry ». Phần mềm này khai thác các kẽ hở trong hệ điều hành Windows của Microsoft để tấn công vào các máy tính của hàng loạt công ty và văn phòng.

Dịch vụ y tế công cộng của Anh NHS có lẽ là một trong những nạn nhân đầu tiên bị tác động nặng nề nhất bởi đợt tấn công mạng này với hàng trăm mạng lưới trong các bệnh viện bị rối loạn và tê liệt hoàn toàn trong một ngày.
Mặc dù các chuyên gia tin học đã đưa ra các phiên bản cập nhật hệ thống mới trong những ngày cuối tuần qua, nhưng hệ thống máy tính trên khắp thế giới vẫn tiếp tục rối loạn cho đến tận ngày hôm qua.

Trong số các nạn nhân lớn của đợt tấn công tin tặc lần này người ta thấy có hệ thống ngân hàng Nga, tập đoàn vận tải khổng lồ Mỹ FedEx, tập đoàn truyền thông Tây Ban Nha Telefonica hay nhiều trường đại học tại Hy Lạp và Ý. Tại Trung Quốc, hàng trăm nghìn máy tính và gần 30 nghìn cơ quan bị dính virus tin tặc, theo công ty Qihoo 360, chuyên cung cấp phần mềm chống virus tin học của nước này.

Vụ tấn công tin tặc trên quy mô thế giới đã lan vào cả giới chính trị. Giữa lúc các hacker Nga gần đây thường xuyên bị nêu danh trong nhiều vụ tin tặc, hôm qua, tổng thống Vladimir Putin đã lên tiếng quả quyết rằng nước Nga « hoàn toàn không dính dáng gì » với WannaCry.

Vụ việc cũng làm chính giới Anh phải xáo động. Đang trong chiến dịch tranh cử lập pháp, phe đối lập thuộc Công Đảng tố chính phủ bảo thủ của thủ tướng Theresa May đã bất cẩn nên mới để xảy ra sự cố. Chính phủ Anh chiều qua đã phải triệu tập cuộc họp khẩn xem xét vụ tấn công tin học.

WannaCry còn gọi là phần mềm tống tiền (rançongiciel), lần đầu tiên phối hợp các chức năng của phần mềm mã độc và sâu tin học để khóa các tệp tin của người sử dụng, hơn thế, nó còn đòi 300 đô la tiền chuộc để mở lại máy tính. Tiền chuộc này được yêu cầu thanh toán dưới dạng tiền ảo Bitcoin nên không thể biết được người nhận tiền. Tuy nhiên theo Europol, đã có khoảng 243 trường hợp nạn nhân chi « tiền chuộc » với tổng giá trị khoảng 63 nghìn đô la để được khôi phục hoạt động máy tính.

Không có thủ phạm nhưng trách nhiệm thuộc về mật vụ Mỹ

Đến lúc này người ta vẫn đang cố truy tìm thủ phạm của vụ tấn công nhưng không thấy đâu. Cuộc truy tìm nguyên nhân của vụ tấn công cũng bắt đầu. Câu hỏi đặt ra lúc này là trách nhiệm để xảy ra vụ tấn công tin tặc này thuộc về ai ?

Do bộ phận chặn các thông tin mạng của Cơ Quan An Ninh Quốc Gia Mỹ đã từng phát hiện ra các kẽ hở an ninh của một số phiên bản Windows, cho nên Microsoft đã tố cáo căn nguyên của vụ phát tán virus tin tặc mới này chính là cơ quan mật vụ Mỹ.

Nhà nghiên cứu thuộc Đại học Cornell, Stephen Wicker nhận định trong vụ này có sai lầm nghiêm trọng từ phía chính phủ Mỹ cũng như các công ty công nghệ học. Ông Wicker giải thích « NSA và CIA biết rõ các kẽ hở này nhưng họ giữ bí mật để có thể sử dụng chúng cho chính công việc thu thập dữ liệu của họ vào mục đích tình báo ». Ngoài ra, rất nhiều doanh nghiệp và người sử dụng không chịu cài đặt phần mềm «vá» tin học do Microsoft phát hành hồi tháng 3 vừa qua.

Về phần Nhà Trắng, cố vấn An Ninh Nội Địa của tổng thống Donald Trump, ông Tom Bossert đã phủ nhận ý kiến cho rằng NSA phải chịu trách nhiệm trong đợt tấn công tin học lần này. Theo ông, đó không phải là công cụ do NSA triển khai để tìm kiếm dữ liệu.

Vậy bằng cách nào tin tặc đã có được công cụ này ?

Cũng như nhiều chuyên gia, Microsoft khẳng định phần mềm có tên « WannaCry » bắt nguồn từ NSA và đã được tổ chức có tên gọi Shadow Broker công bố hồi đầu năm nay.

Trong khi đó, ông James Lewis, chuyên gia an ninh mạng tại Center for Strategic an International Studies (CSIS) cho rằng việc phổ biến kẻ hở trên « bắt nguồn từ Matxcơva »nhưng các tin tặc đã thiết kế phần mềm và việc tung ra đợt tấn công có thể không phải là tin tặc Nga. Ông nhắc lại là « một trong những nguyên tắc ở Nga là tội phạm (tin tặc Nga) không được phép tấn công và các mục tiêu Nga ». Trong khi đó, lần tấn công này, Nga cũng là nạn nhân.

Vụ tin tặc lần này nổ ra ngay sau ngày tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh nhằm hoàn thiện hệ thống an ninh mạng của chính quyền liên bang đồng thời mở rộng hợp tác với khu vực tư nhân trong lĩnh vực này. Tuy nhiên không có một cơ chế duy nhất có thể giải quyết vấn đề an ninh mạng trong tương lai gần.

Điều có thể rút ra ngay : Vụ tấn công tin tặc toàn cầu lần này là tiếng chuông báo động về vấn đề an ninh mạng. Một lỗ hổng nhỏ trong hệ khai thác tin học có thể gây ra những thiệt hại không hề nhỏ trên phạm vi toàn cầu. Tương lai của kỷ nguyên kỹ thuật số giờ đây lại phụ thuộc nhiều vào vấn đề an ninh mạng.

Trẻ tuổi, điềm tĩnh, thông minh…Phong cách của tân tổng thống Pháp Emmanuel Macron gợi nhớ đến ông Barack Obama : tự chế một cách tối đa và đưa phu nhân lên hàng đầu. Tuy nhiên theo các chuyên gia cả Pháp lẫn Mỹ, thì sự so sánh này cũng có những hạn chế.

Nếu tổng thống Mỹ có nhiếp ảnh gia Pete Souza luôn theo sát gót, thì một phóng viên ảnh khác cũng đã theo chân Emmanuel Macron suốt 10 tháng qua. Đôi chân thoải mái gác lên bàn, chăm chú nhìn vào điện thoại di động, nụ hôn với người vợ…Vài bức ảnh loại này khiến người ta liên tưởng đến các tầm hình của cựu tổng thống Mỹ Barack Obama.

Những điểm giống nhau còn nhiều. Bản quốc ca « Marseillaise » được hát lên trong khi bàn tay đặt trước ngực « theo kiểu Mỹ ». Hay trong một cuộc mít-tinh, Macron « tung đòn » chống lại đối thủ cực hữu Marine Le Pen : « Đừng la ó, hãy đấu với bà ta ! » nhắc nhở đến câu nói của ông Obama chống lại ông Trump : « Don’t boo, vote ! » (« Đừng la hét làm gì, hãy đi bỏ phiếu ! »

Hồi giữa tháng Tư, nội dung một cuộc điện đàm đã được đăng lên tài khoản của Macron : cựu tổng thống Mỹ vốn được yêu thích tại Pháp, đã cổ vũ ứng cử viên trung dung. Đến trước vòng hai, ông Obama đã lên tiếng ủng hộ chính thức.

Chiến dịch tranh cử của Macron trên thực tế có vẻ lấy lại những ý tưởng của chiến dịch Obama năm 2008 : chú trọng thực địa, gõ cửa từng nhà, các nhân tố chủ chốt ở từng địa phương…

Cách đây một năm, phong trào Tiến Bước đã sử dụng dịch vụ của Liegey Muller Pons (LMP), một công ty start-up chuyên về « chiến lược tranh cử », vận dụng các dữ liệu trên mạng và công nghệ mới. Trong vòng ba tháng, đã có 300.000 hộ gia đình được thăm viếng tại các khu phố đang nhắm đến, để điều tra về các vấn đề mà người dân Pháp quan tâm.

LMP được thành lập bởi ba người Pháp vốn là tình nguyện viên trong chiến dịch tranh cử của ông Obama năm 2008 trong lúc học tập tại Hoa Kỳ. Công ty giải thích : « Họ đã trông thấy công nghệ được dùng để phân bổ, tính toán, biết được nên gõ cửa những nhà nào, nên đã nhập khẩu ý tưởng ».

Vào tháng Tư, tạp chí Mỹ The Atlantic viết : « Nếu Emmanuel Macron thắng cử, phần lớn là nhờ một sự huy động người tình nguyện đông đảo chưa từng thấy, cùng với các kỹ thuật tổ chức theo kiểu Mỹ, phản ánh rõ phong cách chiến dịch tranh cử của Obama ».

Nhà báo Guillemette Faure, thông tín viên của báo chí Pháp từ nhiều năm qua tại New York, cũng nêu ra khía cạnh tích cực trong thông điệp của ứng cử viên Macron. Bà nói : « Các phát biểu về thời kỳ Pháp đô hộ Algérie hay về hôn nhân đồng giới là cố gắng nhằm hòa giải đất nước, và điều này gợi nhớ đến bài diễn văn của ông Obama trong đại hội đảng Dân Chủ năm 2004 về những rạn nứt trong xã hội Mỹ ».

Ngoài ra còn có thể kể đến người vợ tâm đầu ý hợp, trong một gia đình « rổ rá cạp lại » mà từ thời cựu tổng thống Nicolas Sarkozy năm 2007 đến nay mới thấy lại. Nhưng nhật báo Achentina Clarin lại nhìn thấy trong bà Macron một « Michelle Obama của Pháp » qua tính năng động và dễ tiếp xúc của bà.

Sophie des Déserts của tạp chí Vanity Fair France khẳng định với AFP : « Khuyến cáo đầu tiên cho Macron của Laurence Haïm (cựu thông tín viên kênh truyền hình tin tức iTélé tại Hoa Kỳ, sau trở thành phát ngôn viên của Tiến Bước!), là hãy hành động như Obama. Họ đã biến lời khuyên này thành thực tiễn ! »

Bà Laurence Haïm chống chế : « Tôi tham gia vì chiến dịch tranh cử của Macron khiến tôi nghĩ đến Obama : dân chủ với sự tham gia tích cực của người dân, mong muốn đổi mới, nhiệt thành (…). Nhưng đây không phải là sao chép đơn thuần ».

Thực tế thì câu chuyện không giống nhau, giữa ông Obama – một nhân vật ít được biết đến, có cha là người Kenya và mẹ ở bang Kansas – với Macron, phải chiến đấu với hình ảnh cựu quản trị viên ngân hàng, tốt nghiệp những trường đại học danh tiếng.

Và hôm 7/5, đêm chiến thắng, chính là trong giai điệu « Khúc hát hân hoan » (« Ode à la joie », bài hát chính thức của châu Âu), mà Emmanuel Macron đã bước lên khán đài trước các ủng hộ viên. Nhà nghiên cứu Denis Lacorne nhận định : « Việc chọn lựa « quốc thiều » châu Âu, vượt ra khỏi khuôn khổ lòng ái quốc, cho thấy sự quan trọng của quốc tế, là điều khó thể tưởng tượng được tại Hoa Kỳ ».

Còn Bruce Crumley, nhà báo làm việc cho tờ Time trong 25 năm qua, thì nhận ra một khác biệt về chiều sâu : « Ông Obama được bầu lên sau nhiệm kỳ gây chia rẽ của tổng thống Bush, nhưng cũng nhằm cải tổ lại sau những thiệt hại về tài chính và xã hội do chính sách siêu tự do của Bill Clinton. Còn Macron thì không muốn chỉnh đốn những tai hại của việc tháo gỡ những ràng buộc cho giới tài chính, nhưng lại là một Bill Clinton mới ».

Với chuyến công du nước ngoài đầu tiên ngay sau khi ông nhậm chức được dành cho nước Đức vào hôm qua, 15/05/2017, tân tổng thống Pháp Macron rõ ràng là sẽ ưu tiên cho châu Âu trong chính sách đối ngoại của mình, với mục tiêu là tạo dựng một châu Âu gắn kết chặt chẽ hơn. Ông Macron cố cho thấy là ông sẽ kiên quyết trong ngoại giao, nhưng theo giới phân tích, các thực tế nghiệt ngã của ngoại giao thế giới rất có thể sẽ khiến ông phải trở về với lối cũ.

Trong một bài phân tích đăng tải hôm qua, hãng tin Anh Reuters ghi nhận là trong quá khứ, Pháp thường bị các đồng minh xem là một nước ngoan cố, thích tự ý hành động, như đã can thiệp quân sự vào Libya, Trung Đông và vùng Sahel. Bản thân tổng thống Macron thì muốn hợp tác an ninh sâu hơn với châu Âu, nhưng rất có thể là ông sẽ cảm thấy là khó mà phá vỡ cái khuôn của các người tiền nhiệm như François Hollande và Sarkozy.

François Heisbourg, chủ tịch Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế IISS, đồng thời là một cố vấn của ông Macron nhìn nhận : « Chúng tôi biết là trong thế giới này, không phải là tổng thống áp đặt đường lối đối ngoại, mà đường lối đối ngoại tự nó áp đặt lên tổng thống ».

Khi đến Berlin gặp thủ tướng Đức Angela Merkel để thêm hơi sức mới cho quan hệ Pháp, ông Macron đã tỏ hy vọng là Đức và Pháp, trong vòng vài tuần tới đây, sẽ đưa ra được một lộ trình tăng cường hơn nữa sự hội nhập châu Âu. Ông còn nói là việc cải tổ các hiệp ước trong khối Liên Hiệp Châu Âu không còn là điều cấm kỵ ở Pháp.

Kế tục hơn là đoạn tuyệt

Cho dù vậy, một nhà ngoại giao Pháp nhận định rằng sẽ không có thay đổi lớn lao trong chính sách ngoại giao Pháp. Trả lời Reuters, nhân vật này cho rằng sẽ không có một sự đoạn tuyệt quan trọng nào đối với quá khứ. Tất cả những chủ đề lớn vẫn sẽ tiếp tục.

Theo ông François Heisbourg, tổng thống Macron muốn được đánh giá trên chính sách châu Âu của ông. Để bảo đảm thành công ông đã chọn cố vấn chính trị là Philippe Etienne, nguyên đại sứ Pháp ở Đức đồng thời thông thạo tiếng Nga. Trong chính phủ, ông có thể chỉ định một nhân vật có uy thế trong vấn đề châu Âu vào ghế ngoại trưởng.

Mong muốn hợp tác chặt chẽ, sâu hơn với châu Âu là điểm khác biệt giữa ông Macron với hai người tiền nhiệm François Hollande và Nicolas Sarkozy. Giới ngoại giao cho là ông Macron muốn châu Âu ra được một đường lối chung về các vấn đề từ nhập cư cho đến Syria, từ Donald Trump đến Vladimir Putin.

Một nhà ngoại giao nhận định : « Cứ lấy ví dụ Nga. Ngoài việc đồng ý về trừng phạt, thì mỗi nước đều nhìn sự việc một cách khác nhau ». Đối với Donald Trump cũng thế, một quan điểm chung thực thụ của châu Âu về tổng thống Mỹ cũng rất quan trọng vì quan hệ này ảnh hưởng đến rất nhiều chính sách, thương mại cho đến chống khủng bố hay Syria.

Đối với các nhà quan sát, tổng thống Macron sẽ vẫn là một đồng minh đáng tin cậy đối với Washington, nhưng sẽ không gần gũi Nhà Trắng như ông Sarkozy hay ở mức độ thấp hơn François Hollande. Một người thân cận với ông Macron từng khẳng định : « Chúng tôi sẽ không nhận lệnh từ Washington hay Matxcơva hay từ bất cứ nơi nào khác ».

Tân tổng thống hứa là Pháp sẽ không từ bỏ cuộc chiến chống những thành phần Hồi Giáo cực đoan, cho biết sẽ quyết định can thiệp quân sự trên cơ sở xem xét từng trường hợp một.

Theo giới ngoại giao, tổng thống Pháp muốn làm hơn hiện nay để giúp phát triển các nước đang bị chiến tranh:
« Macron sẽ không thỏa mãn với việc chỉ dội bom quân khủng bố, mà sau đó không có chính sách hỗ trợ rộng lớn hơn cho các quốc gia này. Và đó là một thay đổi so với chính sách hiện hành ».