Kami – Đòn nhất thể hóa của Chủ tịch Nước Trần Đại Quang tung ra tại HNTW 5 nhằm mục đích gì?

Tuy chỉ là một hội nghị trung ương giữa 2 kỳ đại hội đảng, song Hội Nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng CSVN lần thứ 5 (HNTW 5) có một tầm quan trọng đặc biệt. Đó là lý do trước thềm của Hội nghị này, cuộc chiến tranh chấp quyền lực trong nội bộ lãnh đạo cao cấp Đảng CSVN ngày càng lan rộng và nóng lên từng ngày. Không chỉ dừng lại xung quanh trận chiến truyền thông giữa các phe nhóm trong đảng, hay vấn để kiểm soát an ninh tại các trụ sở, văn phòng của Đảng CSVN ở mọi cấp được siết chặt ở mức cao nhất, trong bối cảnh “tình hình phức tạp” theo lời một quan chức Thành Ủy TP. Hồ Chính Minh. Với mục đích không ngoài việc, nhằm ngăn chặn các âm mưu thanh toán nội bộ bằng bạo lực, như đã từng xảy ra tại Yên Bái trước đây không lâu.

Tại sao các diễn biến trước HNTW 5 lại các các diễn biến bất thường và đặc biệt như vậy?

Xin thưa, như đã nói trước đây rằng, tại Đại Hội Đảng CSVN lần thứ 12, do bế tắc trong vấn đề nhân sự cao cấp, nên các phe phái trong đảng đã đi đến một thỏa hiệp cuối cùng là, thống nhất phương án để Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tiếp tục giữ chức vụ Tổng Bí thư thêm nửa nhiệm kỳ. Và theo kế hoạch thì vấn đề này sẽ được đưa ra bàn thảo tại Hội nghị Trung ương lần thứ 5. Nghĩa là Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục ở lại tiếp đến cuối nhiệm kỳ hay sẽ rời bỏ chức vụ Tổng Bí thư để ra đi theo cam kết trước đây sẽ được quyết định  trong Hội nghị trung ương lần này.

Tuy nhiên, một nội dung lớn, nổi cộm nhất và mang tính quyết định sẽ được đưa ra bàn thảo trong HNTW 5. Đó là vấn đề nhất thể hóa các chức danh bí thư và chủ tịch ở các cấp chính quyền từ Trung ương tới địa phương. Nghĩa là, trên thực tế mọi cấp chính quyền ở Việt Nam hiện nay tồn tại song trùng 2 bộ máy điều hành, là bộ máy đảng và bộ máy của chính quyền. Đó chính là nguyên nhân dẫn tới tình trạng ở cấp trung ương, hay cấp tỉnh thậm chí là cấp huyện, bên chính quyền có bao nhiêu Bộ, ngành thì bên đảng cũng có tương tự bấy nhiêu ban để chỉ đạo một vấn đề, một công việc. Nhưng trớ trêu hơn cả, trong cơ chế đảng lãnh đạo thì trưởng các bộ, ban, ngành chỉ đóng vai cấp phó và chịu sự lãnh đạo của những người không có kiến thức và trình độ. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một mẫu bí thư đảng điển hình.

Sự tồn tại này không chỉ gây lãng phí về vấn đề ngân sách, hay các chủ trương chính sách không phù hợp, thiết thực. Cũng như, sự điều hành theo cơ chế này mang tính chồng chéo, trùng lặp đã dẫn tới thiếu hiệu quả và không có ai chịu trách nhiệm.

Thực ra vấn đề nhất thể hóa các chức danh Bí thư và Chủ tịch không có gì là mới, mà nó chỉ là sự sao chép của mô hình đảng CS Trung Quốc đã áp dụng từ nhiều năm nay. Vấn đề này vào các năm 2012 – 2013, đã từng được nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ủng hộ và nhiều lần yêu cầu Bộ Chính trị trình Ban Chấp hành Trung ương xem xét và quyết định. Song đề nghị này đã bị Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và tay chân kiên quyết bác bỏ. Với lý do, một người giữ quá nhiều quyền hạn như thế thì không thể kiểm soát nổi trong hoàn cảnh ông Ba Dũng khi đó đang chiếm thế thượng phong.

Ở các quốc gia tiến bộ khác trên thế giới, người dân chỉ biết duy nhất một chức danh Tổng thống, Thủ tướng… Còn chức danh đảng trưởng của các đảng chính trị thì là chuyện nội bộ của các đảng và có ít người quan tâm. Nói thế để thấy, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một người được cho là thân Trung Quốc, song tại sao lại phản bác mô hình của Trung Quốc như vậy?

Xin thưa đó là một nguyên do rất cở bản và hết sức phổ biến hiện nay trong đảng CSVN, đa phần các quan chức trong bộ máy đảng không ủng hộ. Vì đơn giản, một khi hợp nhất – nhất thể hóa 2 chức danh thì sẽ thừa ra hàng trăm nghìn người trong bộ máy nhà nước cồng kềnh như hiện nay, trong điều kiện những người này không đủ trình độ kiến thức để đảm nhiệm các công việc khác, ngoài công tác đảng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phản bác mô hình này cũng vì lý do như vậy.

Sự lớn mạnh của thế lực chính trị của Chủ tịch nước Trần Đại Quang và phe công an, một thế lực chính trị lớn hàng đầu trong đảng CSVN, phe nhóm được cho là có khuynh hướng cấp tiến, thân phương tây, đang tỏ rõ khả năng đang làm chủ cuộc chơi quyền lực trong đảng. Không chỉ việc, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã có buổi tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius​ để trao đổi về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ chiều ngày 31/3 vừa qua; hay việc Bộ CA cố ý rò rỉ clip video  với nội dung chống Trung Quốc vừa qua đã cho thấy điều đó. Mà việc, ông Trần Đại Quang đã đưa vấn đề ra nhất thể hóa các chức danh bí thư và chủ tịch ở các cập chính quyền từ Trung ương tới địa phương trong lúc này là một đòn cân não đối với Tổng Bí thư Trọng.

Và nên hiểu, nếu thế lực của Chủ tịch nước Trần Đại Quang và phe cánh không mạnh, không có thực lực thì không bao giờ họ dám đưa một vấn đề hết sức nhạy cảm, động chạm đến quyền lợi của nhiều lãnh đạo đảng các cấp. Hoàn toàn không có chuyện, như lũ bồi bút của Trung Quốc đề cao sức mạnh của phe ông Trọng, khi cho rằng, “Ngày nay người Trung Cộng lại cho phe Trọng, Phúc, Huynh được ổn định chính trị để nắm quyền, cho những hiệp định kinh tế để qua gia đoạn khó khăn và tiễu trừ dần từng đối tượng trong phe đa phương”. Vì nếu như thế thì tại sao khi Thiếu tướng Trương Giang Long – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Chính trị CAND, kiêm Giám đốc Học viện Chính trị CAND dám công khai lớn tiếng như vậy mà “phe Trọng, Phúc, Huynh” và Trung Cộng không dám thịt Tướng Trương Giang Long ?

Cần phải hiểu, con bài “nhất thể hóa các chức danh bí thư và chủ tịch ở các cập chính quyền từ Trung ương tới địa phương”, là tín hiệu và cũng là thông điệp của phe Công An nhằm chuyển đến các Ủy viên Trung ương rằng, đã đến lúc quý vị phải có lựa chọn dứt khoát.

Nói đúng ra, nhất thể hóa các chức danh bí thư và chủ tịch ở các cập chính quyền từ Trung ương tới địa phương là một biểu hiện rõ nét nhất của việc mà ông Tổng bí thư Trọng cho rằng, đó là tự diễn biến, tự chuyển hóa. Vì nhất thể hóa các chức danh lãnh đạo là hành động loại bỏ dần dần sự lãnh đạo tuyệt đối của đảng CSVN để đề cao vai trò của chính quyền, phù hợp với xu hướng chung của thế giới tiến bộ hiện nay.

Đây là một bước đệm cần thiết, để ông Trần Đại Quang có các quyết định mạnh mẽ hơn, táo bạo hơn cho sự thay đổi của hệ thống chính trị của Việt Nam. Nó sẽ là bước khởi đầu cho việc xóa bỏ cơ chế lãnh đạo (Vua) tập thể như hiện nay, nó không phải là hình thức tập quyền như nhiều người nghĩ. Vì trong phạm vi cục bộ ở thượng tầng, thì sự hợp nhất các chức danh này là sự tinh giản cần thiết cho một bộ máy nhà nước gọn nhẹ hơn và sẽ hoạt động hiệu quả hơn trong tương lai.