Thời điểm cho Trump thiết lập “Một Chánh Sách Trung Quốc” nhìn qua chuyến công du Châu Á của Ngoại Trưởng Rex Tillerson chuẩn bị Thượng đỉnh Trump-Tập Cận Bình, dự kiến tại Mar-a-Lago, FL – Bs Mã Xái
Tillerson công du châu Á và Thượng đỉnh Trump-Tập Cận Bình
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson mở đầu chuyến công du Châu Á đầu tiên trong khu vực qua ba quốc gia Nhựt Bổn (ngày 15/03), Nam Hàn (17/03) và ông sẽ dừng chon tại Bắc Kinh ngày 18 tháng 03, sau khi làm việc với các giới chức lãnh đạo ở Tokyo và Seoul.
Một chuyến đi với muôn ngàn thách thức trước bối cảnh dẫy đầy bất ổn khắp vùng Đông Bắc Á và Đông Nam Á, nhưng cội nguồn gai góc của vấn đề lại nằm trong vòng ảnh hưởng của trung tâm quyền lực Trung Nam Hải. Hồ sơ thảo luận giữa Tillerson và Tập Cân Bình cùng các viên chức ngoại giao cao cấp Bắc Kinh sẽ phản ảnh chánh sách ngoại giao của Trump-Mỹ . Sau hơn hai tháng TT Trump nhậm chức chưa ai nắm được” Chánh sách Trung Quốc” của Trump kể cả về phía nhà nước Trung Cộng, ngoài những tuyên bố rời rạc của ông Trump trong lúc tranh cử hay trên các tweet lắm khi bất nhứt. Bà Susan Thorton Quyền Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách Đông Á và Thái Bình Dương phát biểu tại cuộc họp báo ngày 13/03 cho biết “ Ông ấy (Tillerson) sẽ thảo thảo luận với các nhà đàm phán phía Trung Quốc về tất cả những thách thức cũng như các lãnh vực hợp tác mà chúng tôi mong tiếp tục theo đuổi và tiếp tục thảo luận để đạt được tiến bộ ”, và như vậy ông Tillerson sẽ hoàn tất hồ sơ cho chương trình Thượng đỉnh Trump – Tập Cận Bình dự kiến ngày 6 và 7 tháng Tư tại Biệt thự Mar-o-Lago tuy bà Thorton không xác nhận nhưng “ ở một chừng mực nào đó, chuyến đi này mở đường cho một cuộc hội kiến cao cấp giữa ông Trump và ông Tập ” ( nguồn: Trump Planning to Host April Summit With China’s Xi / VOA-news March 14,2017) . Một đặt điểm nhỏ mà cũng đáng để ý là ngoài Tillerson không có viên chức nội các nào tháp tùng, ông cũng không để báo chí phỏng vấn về mục tiêu chuyến đi, và Tillerson chỉ cho phép một nhà báo duy nhứt tháp tùng là cô Erin McPike của trang web bảo thủ Independent Journal Review, điều này phá vở truyền thống qua hàng thập niên của ngành ngoại giao, dù chiếc máy bay ông dùng loại Boeing 737 có thể chứa cả trăm người, và các nhà báo sẵn sàng tự trả phí tổn.!
Tillerson và nội dung thảo luận về mối quan hệ giữa hai cường quốc.
Hầu hết các cơquan truyền thông quốc tế cho rằng chuyến công du của Tillerson nhằm chuẩn bị cuộc gặp gỡ Thượng đỉnh Trump-Tập Cận Bình, nhưng nhà ngoại giao trầm lặng Rex Tillerson đẵ từ chối trả lời báo chí mục tiêu hay nghị trình trong chuyến viếng thăm Trung Quốc ; nhưng các nhà bình luận thời cuộc cho thấy hồ sơ thảo luận có thể suy đoán được, qua lời phát biểu của Quyền Trợ lý Ngoại trưởng Susan Thorton là “ông ấy”sẽ thảo luận mọi thách thức ..” với phía TQ mà một số đã từng làm băng giá quan hệ Mỹ Trung lúc bấy giờ được tạm coi như như là chiến lược ngoại giao đại để gồm vấn đề “ chánh sách một Trung Hoa”, “kẻ thao túng tiền tệ”, chánh sách công nghệ, chỉ trích động thái Trung Cộng (TC) ở Biển Đông, chuyện thâm thủng mậu dịch, vấn đề Bình Nhưỡng với chương trình phát triển hạt nhân, hoả tiển đạn đạo ; thêm vào đó nội dung các thông cáo chung, các tuyên bố của Tillerson tại Seoul, Tokyo, Bắc Kinh …Một chánh sách Trung Quốc đáp ứng các thách thức trước mắt tùy thuộc liệu Trump quyết định theo đường xưa lối cũ của mỗi tổng thống có từ thời Richard Nixon cho đến Barack Obama ngày nay hay ông đứng lên đối đầu để bảo vệ quyền lợi nước Mỹ trước hết ; Quyền trợ lý Ngoại trưởng SusanThorton thì có vẻ hợp với Tillerson hơn “ Chúng tôi muốn theo đuổi một cuộc thảo luận mang tính xây dựng với Trung Quốc mà có thể đề cập tới những lãnh vực có vấn đề và đạt được tiến bộ cho mọi vấn đề ”; Bà tiếp trong chuyến thăm Trung Quốc , Tillerson sẽ tập trung vào việc “theo đuổi mối quan hệ hướng tới kết quả với Trung Quốc” ( source : “Tillerson Goes to Asia: What’s on Agenda” by Ankit Panda /THE DIPLOMAT March 14, 2017). Liệu cuộc tiếp xúc giữa ông Tillerson và Tập Cận Bình ngày 18-03-2017 sẽ vạch ra một tầm nhìn cho mối quan hệ Việt Trung phù hợp với phương châm “ America First”.”Make America Great Again”, thúc đẩy nền thịnh vượng và an ninh cho nước Mỹ.
Theo giới chuyên gia những hồ sơ thảo luận căn bản nằm trong lãnh vực kinh tế tài chánh, thương mại và an ninh ( hồ sơ Bắc Triều Tiên, Biển Đông )
Chánh sách thương mại cần phù hợp với lời kêu gọi của ông Trump về chủ trương chánh sách thương mại “Nước Mỹ hàng đầu” như phát biểu của Ứng viên Đại diện Thương Mại Hoa Kỳ Robert Lithizer trước Uỷ Ban Tài Chánh Thượng viện Hoa Kỳ. Bà quyền Trợ lý Ngoại trưởng Thorton cho biết Trung Quốc cần thực hiện sân chơi sòng phẳng đối với các công ty Mỹ đang hoạt động trong xứ họ. Ông Trump trong dịp tiếp kiến thủ tướng Merkel tại toà Bạch Ốc 17-03-2017 nói rõ hơn: “Tôi không tin vào một chánhh sách cô lập, nhưng tôi tin rằng chánh sách thuơng mại phải là một chánh sách công bằng hơn (fairer trade). Trong quá khứ Hoa Kỳ đã bị nhiều nước đối xử rất, rất bất công, và điều đó phải chấm dứt”. Trong năm qua, Hoa Kỳ bị thâm thủng mậu dịch 347 tỷ USD do chánh sách tiền tệ có lợi cho Bắc Kinh; nhưng không thấy Trump nhắc lại việc ông chỉ trich Trung Cộng là kẻ thao túng tiền tệ và sẽ tăng thuế nhập cảng hàng TQ lên 45% như từng ông rêu rao trong thời tranh cử, và chắc ông sẽ chẳng bao giờ nhắc lại. Một biện pháp cứng rắn như vậy sẽ có tác dụng nhứt trong tình trạng kinh tế TQ đang tuột dốc và hơn nữa Tập đang thời kỳ củng cố quyền lực của” lãnh đạo hạt nhân” trước đại hội đảng CS toàn quốc vào cuối năm nay; nhưng TC cũng đã hăm he phản ứng trả đũa nếu Hoa Kỳ tiến hành cuộc chiến thương mại. Thủ tướng Lý Khắc Cường tuyên bố với báo chí 15/03/2017 sau kỳ họp Quốc Hội thường niên (12/03/2017) rằng “chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc không làm cho nền kinh tế công bằng hơn và làm thiệt hại cả hai phía.” ông đoan chắc TQ sẽ tiếp tục cởi mở hơn nền kinh tế TQ và ông nói các công ty Mỹ đã thấy rõ điều đó; ông đảm bảo với các nhà đầu tư rằng kinh tế TQ không có nguy cơ tuột dốc, rằng Bắc Kinh ủng hộ toàn cầu hoá và tự do thương mại giữa bối cảnh tình hình bảo hộ mậu dịch gia tăng, nhắc lại lời tổng bí thư Tập Cận Bình tuyên bố tại Diễn đàn DAVOS và tại APEC 2016. Thật sự TC có chánh sách thiên vị giữa các công ty Mỹ và các tổ hợp quốc doanh; nhiều công ty Mỹ hoặc rút vốn về nước hoặc chuyển đầu tư sang các quốc gia khác. Ông Lý Khắc Cường có vẻ tỏ ra dịu giọng “ tôi tin rằng bất kỳ khác biệt nào chúng ta cũng có thể ngồi xuống nói chuyện với nhau, cùng làm việc để tìm ra giải pháp”… “cùng nhau thương thảo để tìm sự đồng thuận.” Hoa Kỳ tới nay vẫn là thị trường béo bở cho TQ là nước xuất khẩu lớn nhứt; Trump mà áp dụng chánh sách bảo hộ mâu dịch thì Tập Cận Bình chắc phải trả đũa nhưng chắc không thắng nổi Trump! Nhưng ai cũng thấy điều này sẽ không xảy ra, nền kinh tế hai nước còn quấn quyện với nhau, lún quá sâu. Thủ tướng Lý còn cho biết dựa trên thống kê thì thương mại và đầu tư giữa Trung quốc và Hoa Kỳ năm qua đã tạo thêm cả triệu công ăn việc làm cho Hoa Kỳ, ông muốn ngầm đáp lời cáo buộc của ông Trump về TC cướp mất mấy triệu việc làm của Mỹ. “Đồng tiền nó liền khúc ruột”, vấn đề nhạy cảm thương mại này đã không thấy Tập Cân Bình hay Tillerson đem lên bàn mổ xẻ trong phiên họp 18-03-2017 tại Đại Sảnh đường Nhân Dân Bắc Kinh. Nhưng hầu hết các chuyên gia kinh tế nghĩ sẽ không có chiến tranh thương mãi giữa hai cường quốc có nền kinh tế lớn nhứt thế giới; nhưng nguy cơ chiến tranh cục bộ tại Bán đảo Triều Tiên và khu vực Đông Bắc Á lại là mối quan tâm ở Seoul, Tokyo và cả ở Washington.
Nồi lửa Bắc Triều Tiên và Biển Đông dậy sóng cho Tillerson.
Chánh sách ngoại giao “kiên nhẫn chiến lược đối với Bình Nhưỡng đã kết thúc”, ngày thăm viếng Seoul 17-03-2017 Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson còn tuyên bố thêm rằng Hoa Kỳ đang nghiên cứu một số biện pháp, trong đó có kế hoạch quân sự; ông nhìn nhận Hoa Kỳ thất bại sau 20 năm nỗ lực ngoại giao nhằm phi hạt nhân hoá bán đảo Triều Tiên. Trước đây không lâu, hồi đầu tháng Ba, Bắc Triều Tiên đã phóng bốn tên lửa đạn đạo vào vùng đặc quyền kinh tế Nhựt Bổn, và tiếp tục thử nghiệm và tăng cường võ khí; trước lúc ông Tillerson thương thảo với Tập Cận Bình thì Bình Nhưỡng “chào mừng” ngoại trưởng Hoa Kỳ bằng cuộc thử nghiệm động cơ tên lửa mới có lực đẩy cao ( new high-thrust missle engine). Trump đã nhiều lần cáo buộc Bắc Kinh không áp lực đúng mức Bình Nhưỡng để chấm dứt chương trình hạt nhân và hoả tiển; Hoa Kỳ cho rằng Bắc Triều Tiên là lân bang và đối tác thương mại chánh của TQ và TQ tất có nhiều ảnh hưởng lớn ; nhưng Bắc Kinh cũng nhiều lần chối bỏ lập luận này, và Bắc Kinh cho biết họ đã cam kết thi hành lịnh LHQ trừng phạt Bắc Triều Tiên, nhưng cả thế giới đều thấy sự trừng phạt chỉ mang hình thức lấy lệ không có khả năng làm kiệt quệ kinh tế Bình Nhưỡng e làm sụp đổ chế độ CS Bắc Hàn, mà ai cũng biết lý do Tập Cận Bình không muốn kịch bản này xảy ra.
Trong buổi họp báo tại Bắc Kinh hôm 18-03-2017 cả hai Tillerson và Vương Nghị với thái độ hoà giải hơn và cho biết Hoa kỳ và Trung Quốc cam kết làm mọi cách để ngăn ngừa mọi xung đột bùng phát..Và hai ông đang soát lại một số phương cách có sẵn trên bàn để có thể thi hành ; nhưng giải pháp cụ thể nào thì không thấy hai ông nói tới”; Tillerson cũng đã nói với Ngoai trưởng Nam Hàn Yun Byun-se trong buổi họp báo 17-03-2017“nếu Bắc Hàn tấn công Nam Hàn hay lực lượng chúng ta,.. chúng ta sẽ đáp ứng đúng mức”, “phương cách đã sẵn sàng” ( option is on table; Source VOA/ASIA news 19-03-2017); ông Vương cũng đề nghị hi vọng thương thảo có thể hướng Bình Nhưỡng thay đổi sách lược phù hợp khi Trump và Tập Cận Bình trực diện tại Mar-o-Lago dự trù đầu tháng Tư tới đây.
Một nhà bình luận đăng trên RFI hôm 18-03-2017 cho thấy Tillerson hăm he Bình Nhưỡng chỉ là kiểu “rung cây nhát khỉ”, ông ta đã vạch lằn ranh đỏ, nhưng khi Kim Jong-un lãnh tụ Bắc Triều Tiên cho thử động cơ tên lửa có lực đẩy cao ( high-thrust misle engine) chứng tỏ liên tục gia tăng phát triển võ khí mà còn khiêu khích Tillerson và cũng làm khó xử là Kim đã vượt khỏi lằn ranh đỏ ; thì cũng như mọi vị ngoại trưởng trước đây thay vì có phản ứng đúng mức thì Hoa Kỳ phải quay ra vấn kế, kêu gọi Bắc Kinh giúp đở.“! Chẳng riêng gì vấn đề bài toán Bắc Triều Tiên, mà còn có nhiều ẩn số cần giải đáp trong lãnh vực thương mại, tranh chấp Biển Đông hay biển Hoa Đông , hay xa hơn ngoài khu vực là sách lược triệt tiêu ISIL.
Biển Đông dậy sóng ! Biển Đông căng thẳng dự kiến sẽ được Ngoại Trưởng Mỹ Rex Tillerson thảo luận với Chủ tịchTập Cân Bình, nhà ngoại giao cao cấp Dương Khiết Trì và Ngoại Trưởng Vương Nghị mà nhiều chuyên gia và các nước trên thế giới mong muốn chánh quyền Trump có một sách lược minh bạch về tham vọng bá quyền bành trướng của TC ở Biển Đông, từng bước mở rộng phạm vi xâm lược kiểm soát với mục tiêu cuối cùng không xa là chiếm lấy toàn bộ vùng biển trọng yếu này và từ đó tiếp tục khống chế ĐNA và mở rộng ảnh hưởng khu vực Châu Á-Thái Bình Dương khi Trump tuyên bố khoá sổ TPP và úp mở đòi đóng trục “ tái cân bằng”. Đây mới là đe doạ thật sự nền an ninh và lợi ích cốt lỏi của Hoa Kỳ và lợi ích của đồng minh và thế giới mà trước đây trong cuộc điều trần để được chuẩn thuận chức vụ Ngoại Trưởng Tillerson đã mạnh dạn chỉ trích việc TC xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông và đã gợi ý Mỹ có thể ngăn chặn Bắc Kinh tiếp cận hay xử dụng cơ sở này. Một toà án trọng tài quốc tế ở La Hague đã ra phán quyết bác bỏ tuyên bố chủ quyền của TQ ở Biển Đông, nhưng Bắc Kinh không tuân thủ mà còn bác bỏ. Gần đây TC còn tuyên bố xây dựng trạm quan sát môi trường trên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, trong đó sẽ có một trạm trên bãi cạn Scaborough ( Hoàng Nham); không ảnh còn cho thấy TC đang xây hải cảng trên Đảo Bắc ( North Island) trong quần đảo Hoang Sa; một căn cứ Hải Quân chiến lược Du Lâm là căn cứ tàu ngầm nằm trong Biển Đông về phía đông của đuôi đảo Hải Nam; các tàu ngầm có trang bị hoả tiển đạn đạo JL-2 có tầm bắn 7200 km có thể cải tiến tầm bắn lên 12.800 km ( nguồn: “ China’s most important South China Sea Military Base” By Damen Cook ngày 09-03-2017 -THE DIPLOMAT ); TC đã quân sự hoá hầu hết các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa; chưa hết, ngày 12-03-2017 chủ tịch Toà án Tối cao TQ, ông Chu Cường nhơn đại hội Đại biểu Nhân dân thường niên báo cáo Toà Án mở rộng thẩm quyền xét xử ra khắp vùng biển thuộc chủ quyền TC, kể cả vùng Biển Đông v..v
Hồ sơ quan trọng như vậy mà trong buổi hội kiến giữ Rex Tillerson và Tập Cận Bình hôm 19-03-2017 không thấy bàn tới hồ sơ Biển Đông; cũng nhắc lại là tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng của Hong Kong ngày 8/3 thì Biển Đông có thể nằm cao trong nghị trình của ông Tillerson ở Trung Quốc. Theo Reuters ,Tập Cân Bình và Tilleson gạt ra một bên các chủ đề còn gây bất đồng ít ra là trước báo giới, mà chỉ đề cập vấn đề Bắc Triều Tiên, mà hai vị cũng lờ đi động thái khiêu khích mới của Kim Jong-un (thử nghiệm động cơ hoả tiển tầm cao mới-new high-thrust missle engine); các mục nhạy cảm như hệ thống lá chắn tên lửa THAAD triển khai tại Nam Hàn, chủ đề Đài Loan mà TC coi là một tỉnh của TQ, câu chuyện trừng phạt thương mại, và như trên đã dẫn ,vấn đề Biển Đông ảnh hưởng đến thạnh vượng và an ninh tới quyền lợi “cốt lỏi””Nước Mỹ Trước hết” thì không thấy ông Tillerson thảo luận với Tập Cận Bình; các chuyên gia về Trung Quốc nghĩ rằng mọi “thách thức” giữa hai bên có thể nói đến trong hậu trường, và sẽ được Trump và Tập Cận Bình thương thảo tại Mar-0-Lago dự định vào tháng Tư sắp tới.
Kêt thúc phiên họp, Tập Cận Bình nói với Tillerson “từ nay hai bên cùng nỗ lực để thúc đẩy quan hệ Mỹ-Trung theo hướng xây dựng trong “kỷ nguyên mới” ;Tập cho biết ông và Trump đã có nhiều lần trao đổi qua điện đàm. Tillerson tiếp lời “ lợi ích chung giữa hai nước cao hơn những khác biệt, và thông qua đối thoại chúng ta sẽ hiểu nhau hơn, nhờ đó dẫn đến sự tăng cường quan hệ giữa TQ và Hoa Kỳ và sẽ định ra mô hình cho quan hệ hợp tác tương lai của chúng ta.” Chắc ông Tillerson muốn nói đến một chánh sách đối với Trung Cộng mà Chánh phủ Trump cần có cho buổi họp thượng đỉnh Trump – Tập Cận Bình trong những ngày sắp tới.
Thay lời Kết
Đã đến lúc mà ai cũng mong thấy Tổng Thống Trump có một chánh sách Trung Quốc phản ảnh được phương châm “Nước Mỹ Trước hết”, “Làm cho Nước Mỹ Vĩ đại Trở lại”. Hoa Kỳ từ các nhiệm kỳ tổng thống trước đây cổ võ cho một TQ vương lên thịnh vượng trong hoà bình, nhưng Hoa Kỳ không có hành động phản ứng thích đáng, kịp thời khi TC bước ra khỏi trật tự pháp lý quốc tế; dù Hoa Kỳ là siêu cường đứng đầu về kinh tế và quốc phòng, nhưng luôn nhượng bộ TQ, lại không có một sách lược khi TC vượt lằn ranh đỏ, khiến TC” được trớn làm tới”. (một thí dụ điển hình là thái độ rụt rè của chánh phủ Obama trước động thái xâm lược Biển Đông). Một nhà nghiên cứu về TQ thuộc CSIS , Scott Kennedy có bài tham luận đặc sắc, đáng đọc “Tomb Sweeping Day: Deadline for US China Policy “( xem tham khảo-1)”đặt một số câu hỏi cho TT Trump trong sự thiết lâp một chánh sách Trung Quốc trong” kỷ nguyên mới” mà mọi người hi vọng có thể biết được qua Thượng đỉnh Trump – Tập Cận Bình tại Florida .
Các lực lượng tranh đấu cho nhân quyền dân chủ tự do Việt Nam cần có sách lược thích nghi với tình hình mới, với chánh phủ Trump khi mọi chánh sách của Hoa Kỳ trên mọi lãnh vực từ kinh tế, tài chánh ,quốc phòng, bang giao quốc tế hầu như thay đổi toàn diện. Mối quan hệ giữa Trung Cộng và Hoa Kỳ ảnh hưởng tới toàn thế giới, tất nhiên tác động đến Việt Nam, việc đầu tiên là VC là Nguyễn Phú Trọng đeo sát Bắc Kinh hơn. Dù sao VC vẫn cần Mỹ trong quan hệ song phương nhứt là lãnh vực thương mại, nơi mà các lực lượng dân chủ cần đấu tranh đòi hỏi đòn bẩy nhơn quyền đi kèm. Vận động chánh phủ Trump , đặc biệt với quốc hội Hoa Kỳ có biện pháp thích đáng kềm chế TC ở Biển Đông ( thí dụ: ủng hộ Dự luật “trừng phạt Trung Quốc gây hấn Biển Đông và biển Hoa Đông” của hai Nghị Sị Marco Rubio của đảng Cộng Hoà và Ben Carden của đảng Dân Chủ đệ nạp ngày 16/03/2017, mở rộng không rụt rè chiến dịch tuần tra tự do hàng hải, hiện diện thường xuyên các Hạm Đội tại Biển Đông, hợp tác hổ trợ đồng minh và đối tác…) Cộng đồng người Việt Nam sẽ hiện diện tại Thượng đỉnh Trump – Tập tiếp tục công cuộc đấu tranh chống Tàu xâm lược, Việt Cộng bán nước; hải ngoại đồng hành với quốc nội trong công cuộc đấu tranh bất bạo động đang diễn ra trong nước; tich cực vận động nhân quyền dân chủ cho Việt Nam, TT Trump vốn không chú trọng nhiều vấn dề nhơn quyền, nhưng sẽ lắng nghe nếu vận động đúng mức. Góp sức với các lực lượng tranh đấu dân chủ Việt Nam trong chương trình thảo luận cho một phương hướng đấu tranh trong bối cảnh trật tự thế giới đang chuyển mình khi Trump với một chánh sách ngoại giao mới Đảng Tân Đai Việt tiếp tục cùng các đoàn thể quốc gia cùng lý tưởng hổ trợ quốc nội trong đấu tranh cho một Việt Nam tự do dân chủ, pháp trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, Đảng Tân Đại không chủ trương hoà giải hoà hợp với cộng sản Bắc Việt.
Chánh nghĩa phải thắng./.
Bác sĩ Mã Xái
Florida ngày 20/03/2017
Tài Liệu tham khảo:
1-Tomb Sweeping Day : “Deadline for U.S. China Policy By Scott Kennedy” on March 14,2017-Center for Strategic and International Studies( CSIS)
2-“South China Sea Guidelines for the New Admininistration “ Written by Amy Searight and Geoffrey Juanary 27-03-2017 CSIS. Có thể tìm dọc trên Google:
csis.org/analysis/tomb-sweeping-day-deadline-us-china-policy.
3-“Trump and China Getting to Yes With Beijing “By Susan Shirk FOREIGN AFFAIRS số tháng March/April 2017 p.20-27
4-“Trump Planning to Host April Summit With China’s Xi by Ken Bredemeier đăng trên VOAnews ngày 03-14-2017
5-US,China Agree to work Together on North Korea / bản tin Reuters đang trên VOANews/ 03-19-2017
6-Why and How Tillerson Should Address Human Rights on China Visit By Sarah Cook and Annie Boyajian đăng trên THE Diplomat ngày March 15,2017.
7-“Rex Tillerson and Xi Jinping Meet in China and Emphasize Cooperation”Jane Preliez dăng trên The New York Times. March 19 2017
8-“Tillerson, Tập Cận Bình mong “kỷ nguyên hợp tác mới” Tin đăng trên VOA ngày 19-03-