Quốc hội một Đảng thực tập chất vấn trực diện
Nam Nguyên, phóng viên RFA
2016-11-18
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc trả lời chất vấn của Quốc hội ngày 17/11/2016.
Courtesy chinhphu.vn
Courtesy chinhphu.vn
Quốc hội một Đảng thực tập chất vấn trực diện
00:00/00:00
Sau 7 tháng làm việc Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lãnh đạo đã thử lửa với cuộc chất vấn đầu tiên của Quốc hội kéo dài 2 ngày rưỡi từ 15 đến 17/11/2016. Toàn bộ phiên chất vấn đã được truyền hình trực tiếp và có đến 200 câu hỏi về nhiều vấn đề và lĩnh vực mà cử tri quan tâm, trong đó có 20 đại biểu đặt câu hỏi với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Ngoài ra có 35 lượt đại biểu sử dụng quyền đặt thêm câu hỏi tranh luận. Đây là điểm mới chưa từng có đối với Quốc hội một Đảng của Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Sau phần trả lời, đại biểu Quốc hội có thể giơ bảng tranh luận trực tiếp.
Tranh luận cần nhiều thời gian
Trả lời Nam Nguyên vào tối 17/11/2016 Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, hiện là luật sư nhân quyền ở Saigon cho rằng, so với giai đoạn ông làm việc ở Quốc hội từ 2008 trở về trước, thì phiên chất vấn và trả lời chất vấn kỳ này có cải tiến hơn, có truy vấn và hỏi đi hỏi lại, chứ không trả lời một chiều, câu hỏi một bộ trưởng mà liên quan đến nhiều bộ trưởng khác thì các bộ trưởng khác cũng phải trả lời. Nhận xét chung tính cách vừa nêu là tốt, tuy vậy Luật sư Trần Quốc Thuận nhấn mạnh:
Vấn đề đang đặt ra là thời gian chất vấn và thực hiện trả lời chất vấn phải được truy, phải được tranh luận kéo dài mà kéo dài bao nhiêu là do Quốc hội quyết định.
-LS Trần Quốc Thuận
“Vấn đề đang đặt ra là thời gian chất vấn và thực hiện trả lời chất vấn phải được truy, phải được tranh luận kéo dài mà kéo dài bao nhiêu là do Quốc hội quyết định. Nhưng mà Quốc hội lại quyết định chỉ hai ngày rưỡi, đến hai ngày rưỡi là hết giờ do Quốc hội quyết định rồi. Đúng ra chất vấn và trả lời chất vấn ở nước ngoài, những nước mà chúng tôi đi tham quan học tập nghiên cứu thì người ta có lịch kéo dài hàng tuần chất vấn và trả lời chất vấn, khi nào hết tranh luận thì thôi. Sau phần trả lời chất vấn đó thường là cuộc bỏ phiếu tín nhiệm.
Đó là những câu chuyện của những nước dân chủ tiên tiến, còn ở Việt Nam như thế này tôi cho là tốt. Đặc biệt phần của Thủ tướng đã trả lời từng câu một, tôi cho là cách cải tiến rất tốt. Chứ không như trước đây trả lời khái quát, trả lời theo nhóm vấn đề và đây là trả lời từng câu hỏi một của từng đại biểu. Tôi cho rằng trả lời như thế sau này kiểm tra giám sát sẽ có điều kiện phát huy.”
Với quá trình từng hoạt động lâu năm trong chức vụ Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, tương đương với chức Phó Tổng Thư ký Quốc hội theo cách gọi mới, bản thân Luật sư Trần Quốc Thuận chú ý tới các câu hỏi và câu trả lời ở các lĩnh vực nào.
“Nổi trội lớn nhất là môi trường, Fomosa người ta cũng đặt lại vấn đề đó rất là nghiêm túc và đến lần thứ mấy rồi Thủ tướng cũng như các vị lãnh đạo đã cam kết là nếu Formosa ô nhiễm trở lại sẽ đóng cửa. Nhưng không biết ô nhiễm cỡ nào thì sẽ đóng cửa? câu chuyện đó cũng khó thực hiện được.
Vấn đề nổi trội là chống tham nhũng, dĩ nhiên là một loạt vấn đề khác về thể chế cơ chế, vụ Trịnh Xuân Thanh, vấn đề Đình Vũ rồi vụ bỏ đi nước ngoài ..v..v.. Tôi cho rằng cuộc đấu tranh chống tham nhũng thì về ý chí chính trị có nêu ra, nhưng rõ ràng sự làm việc giữa các cơ quan chống tham nhũng phòng chống tham nhũng chưa được phát triển một cách nhịp nhàng, đồng bộ. Và Thủ tướng nói thì nhiều, nhưng mà thử hỏi khắp nước Việt Nam là Thủ tướng có quyền cách chức không, đề nghị bãi miễn một bộ trưởng hay là đề nghị cách chức, đình chỉ một ông chủ tịch tỉnh, chủ tịch huyện hay không? Thì đó cũng là vấn đề liên quan đến cơ chế.”
Hầu hết các báo điện tử như VnExpress, VietnamNet, Dân trí, Dân Việt, Một Thế Giới, SohaNews đều có bài tường thuật chi tiết hai ngày rưỡi chất vấn và trả lời chất vấn ở Quốc hội Việt Nam.
Trong số 20 câu hỏi mà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trả lời, người đứng đầu Chính phủ có phát biểu liên quan đến xử lý sai phạm nghiêm trọng và được các báo giật tít “ Vụ nào chìm xuồng thì đại biểu cứ báo ra Quốc hội, chúng tôi sẽ xử lý.” Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trả lời câu hỏi của đại biểu Thái Trường Giang đơn vị Cà Mau.
Đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc trả lời chất vấn của Quốc hội ngày 17/11/2016. Courtesy chinhphu.vn
Theo báo chí Việt Nam, khi trả lời câu hỏi của Đại biểu Trần Hoàng Ngân đơn vị TP.HCM, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói rằng, Việt Nam có nền kinh tế qui mô khá nhỏ, GDP chưa đến 200 tỷ USD, nợ công tỷ trọng lại cao.
Tuy vậy Việt Nam sẽ chú trọng phát triển những doanh nghiệp nội địa lớn với thương hiệu mạnh. Riêng về ngành nông nghiệp Việt Nam xác định là một lợi thế so sánh lớn mà không phải quốc gia nào cũng có được.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, để phát triển nông nghiệp qui mô lớn thì rào cản trước hết cần tháo gỡ là vấn đề hạn điền để tích tụ ruộng đất, sản xuất công nghiệp. Ông Thủ tướng cũng nói cần một nền tài chính tốt để có thể giải quyết vấn đề đầu tư công nghệ, vốn cho sản xuất nông nghiệp. Người đứng đầu Chính phủ Việt Nam nhấn mạnh, quan trọng nhất là phải tái cơ cấu nông nghiệp để tạo sản phẩm lợi thế so sánh ở mỗi địa phương.
Trong cuộc phỏng vấn của Nam Nguyên, liên quan đến sự chậm trễ của chương trình tái cơ cấu nông nghiệp và làm thế nào để thực hiện cải cách nông nghiệp thành công, TS Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông Nghiệp Nông thôn từ Hà Nội nhận định:
“Rõ ràng tốc độ của nó quá chậm và quá trình tái cơ cấu nông nghiệp phải song song với quá trình vẫn gọi là phát triển nông thôn mới. Nghĩa là phải làm thế nào nông nghiệp tăng được năng suất lao động lên. Nhưng đồng thời kinh tế nông thôn cũng phải đa dạng lên, trong nông thôn không chỉ là thuần nông nữa. Nếu nông thôn còn thuần nông thì nông dân sẽ bỏ đi hết, dứt khoát phải chuyển sang những ngành nghề phi nông nghiệp.
Bản thân tái cơ cấu nông nghiệp không thể đi một mình được mà nó phải đi với tái cơ cấu nền kinh tế, công nghiệp phải chuyển sang ủng hộ nông nghiệp, kinh tế đô thị cũng phải phối hợp với kinh tế nông thôn, còn không nó sẽ tách rời ra hai mảng và người dân xu hướng chung là họ sẽ di cư ra khỏi nông thôn đi về thành thị. Như thế không chỉ riêng nông thôn có khó khăn mà thành thị cũng tắc nghẽn, quá tải, không thể nào phát triển bền vững được.”
Nữ giáo viên-Tiếp viên-Vui vẻ mà
Hành vi huy động giáo viên đi tiếp khách bia rượu như thế là hành vi sỉ nhục thầy cô giáo, phải nói rõ ra rằng sỉ nhục, thay vì nói đó chỉ là ‘vui vẻ thôi mà.’
-Ông Đỗ Việt Khoa
Trong hai ngày rưỡi chất vấn và trả lời chất vấn ở Quốc hội Việt Nam từ 15 đến 17/11/2016, một câu chuyện kín liên quan đến ngành dục ở thị xã Hồng Lĩnh tỉnh Hà Tĩnh, đã có lúc trở thành tâm điểm tranh luận giữa các đại biểu và Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ. Đó là việc 23 nữ giáo viên bị Trưởng phòng Giáo dục ký công văn liệt kê tên tuổi điều động đi làm lễ tân tiếp khách, sau buổi lễ còn phải đi nhà hàng hầu rượu quan khách vui chơi và hát karaoke.
Phần trả lời của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho thấy những sự việc tương tự còn xảy ra ở nhiều nơi khác. Tuy nhiên ông Bộ trưởng coi việc này là không nghiêm trọng và gọi đó là chuyện vui vẻ thôi. Theo báo chí Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã phê bình ông Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ về cách dùng hai từ “vui vẻ”.
Trả lời Nam Nguyên, ông Đỗ Việt Khoa một giáo viên đề cao sự công khai trong minh bạch từ Thường Tín Hà Nội phát biểu:
“Hành vi huy động giáo viên đi tiếp khách bia rượu như thế là hành vi sỉ nhục thầy cô giáo, phải nói rõ ra rằng sỉ nhục, thay vì nói đó chỉ là ‘vui vẻ thôi mà.’ Cụm từ ‘vui vẻ thôi mà’ đối với xã hội Việt Nam còn ám chỉ sàm sỡ con người ta một cách ‘vui vẻ’ đấy . Hôm nay chúng tôi được biết là Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam có phê phán ông Nhạ việc đó là sai, không được phép nói “vui vẻ thôi mà”…”
Với 200 câu hỏi nhiều bức xúc, 35 lượt đại biểu không hài lòng đưa bảng xin tranh luận, Quốc hội Việt Nam khóa 14 được cho là đã có nhiều thay đổi trong hoạt động tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn đối với thành viên chính phủ. Tuy vậy như Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhận xét, cách tổ chức có tiến bộ hơn về hình thức, nhưng điều đáng nói là cần mở rộng thời gian thay vì chỉ có hai ngày rưỡi.
Đối với ý kiến cho rằng, Quốc hội của chế độ độc đảng thì chất vấn hay tranh luận dù diễn ra theo hình thức nào, cũng vẫn chỉ là chuyện trong nhà với nhau. Luật sư Trần Quốc Thuận nói rằng, không đến nỗi như vậy, chất vấn và trả lời chất vấn trực diện vấn đề là điều đáng khuyến khích. Trong nhà với nhau mà dám nói mạnh dạn, kể cả nói đến chuyện tổng thống mới của Hoa Kỳ hay vấn đề TPP Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, thì chất vấn và trả lời chất vấn đã thực sự được mở rộng.