« Chim họa mi vẫn hót trong vườn âm nhạc Dương Thụ »
TẠP CHÍ ÂM NHẠC
Phát Thứ bảy, ngày 01 tháng mười năm 2016
Ca sĩ Lệ Quyên (@tranquanghai1944.com)
Tháng 07/2016, ban tiếng Việt đài RFI đã hân hạnh có 2 cuộc trò chuyện với hai nhân vật từng khá quen mặt của âm nhạc đại chúng Việt Nam. Đó là nhạc sĩ Dương Thụ – thuộc « Bộ Tứ sông Hồng » trứ danh một thời, và ca sĩ Lệ Quyên – từng được mệnh danh là nữ hoàng nhạc nhẹ Việt Nam những năm 80.
Trong một CD phát hành năm 2003, với tựa « Nỗi lòng người đi », Dương Thụ đã viết lời đề tặng cho tác giả của CD này như sau : « Nếu không có Lệ Quyên thì không có Dương Thụ ». Một lời đề tặng khiêm tốn, nhưng cũng chứa đựng nhiều tình cảm ưu ái của người nhạc sĩ giản dị đối với giọng ca trong vắt Lệ Quyên. Khi nói về cơ duyên đưa mình đến với nhạc sĩ Dương Thụ, Lệ Quyên chia sẻ :
Lệ Quyên được biết đến nhạc sĩ Dương Thụ qua nhạc sĩ Nguyễn Cường từ rất nhiều năm nay. Chắc lúc đó khoảng năm 1984 thì phải. Lúc đó nhạc sĩ Nguyễn Cường lên nhà gọi Lệ Quyên và bảo : « Em à, em hát dùm anh bài này đi ! ». Tại vì Lệ Quyên lúc đó đang được khán giả yêu thích. Lệ Quyên cầm bài hát. Đó là bài « Hơi thở mùa xuân », do Dương Thụ và Nguyễn Cường cùng viết. Lệ Quyên bảo : « Dương Thụ là ai ý nhỉ ? » Anh Nguyễn Cường bảo : « Ôi trời ơi, em ơi, thằng này nó giỏi hơn anh nhiều. Anh không là cái gfi hết cả đâu em. Nó có tài lắm. Nó viết nhạc hay lắm ! » Quyên bảo : « Ờ, đây là ai ; anh Nguyễn Cường lúc ấy cũng đang nổi tiếng lắm mà sao anh khen gì mà lên mây thế này ? » Sau khi Quyên hát bài « Hơi thở mùa xuân » xong thì hôm đó nhạc sĩ Dương Thụ cũng ngồi dưới nghe. Nhạc sĩ Dương Thụ rất cảm động.
Ca sĩ Lệ Quyên vẫn còn nhớ rất rõ cảm nhận của mình trong lần đầu gặp nhạc sĩ Dương Thụ :
Lúc đầu gặp nhạc sĩ Dương Thụ thì mình nghĩ đây là người ít nói và có lẽ lạnh và có thể là …, người ta đánh giá nhạc sĩ là người hơi kiêu căng một tí. Nhưng mà sự thật sau này, khi anh-em quen biết nhau rồi thì mới hiểu hơn là nhạc sĩ Dương Thụ là người rất khiêm tốn, có một phần là hơi mắc cỡ để thể hiện hoặc nói chuyện với các ca sĩ mà mình quen biết.
Và tuyệt vời thay, « câu chuyện tình âm nhạc » giữa người nhạc sĩ hay mắc cỡ và diva nhạc nhẹ này không chỉ dừng ở « Hơi thở mùa xuân », được viết chung với nhạc sĩ Nguyễn Cường. Lệ Quyên chia sẻ tiếp :
Thế rồi Lệ Quyên rất may, rất hân hạnh được nhạc sĩ Dương Thụ viết tặng riêng cho Lệ Quyên ba bài hát. Bài thứ nhất là « Tiếng sóng biển » hay còn gọi là « Ru em bằng tiếng sóng » ; bài thứ hai là « Bay vào ngày xanh » và bài thứ ba là « Họa mi hót trong mưa »
Khi được hỏi về hoàn cảnh sáng tác nhạc phẩm « Họa mi hót trong mưa », nhạc sĩ Dương Thụ bộc bạch rất chân thành :
Người viết nhạc như tôi chẳng có hoàn cảnh gì đặc biệt đâu. Mình sống và viết nhạc giống như một phần của đời sống. Đối với tôi, khi viết nhạc là mình được sống với con người mình sâu nhất. Con người mình, tức là nội tâm đọng lại. Tôi không phải là người sản xuất, tức là mình có đề tài rồi mình làm hay là mình có một ý, ai đó cung cấp, mình về quyết tâm làm. Tôi không có một quyết tâm làm nhạc gì cả. Âm nhạc nó tự nhiên như mình muốn thở, hít thở một không khí gì đó hay mình muốn kêu lên một điều gì đó. (…) Cũng như là lúc ấy nếu có bạn thì mình sẽ nói chuyện với bạn để chia sẻ cái đó (…) Khi không có bạn thì mình phải làm cho nó ra với hình thức nào đó. Người làm nhạc thì chỉ có mỗi chuyện viết nhạc thôi.
Người nhạc sĩ giàu cảm xúc này tiếp tục trải lòng :
Thực ra thì hồi đó tôi sống một mình. Cuộc sống đối với tôi không hề dễ dàng gì. Mình khổ, rồi có nhiều cái đổ vỡ … trong cuộc đời mình. Khi viết bài đó chẳng qua giống như là mình ký thác cái điều đó ra bằng một thứ ngôn ngữ ; nó không phải là nói mà là nhạc. Lúc viết là lúc mình một mình. Lúc ấy tôi sống ở thành phố Hồ Chí Minh, ở một căn hẻm nhỏ. Thường tối tối mình ngồi có đàn được thì mình viết lách một cái gì đó. Thường thì đối với tôi, ở đâu rơi vào đầu một giai điệu hay một ý tưởng gì đo. Thường thì tôi viết nhanh lắm. Bắt đầu mình ngồi viết, chắc đến sáng là xong.
Vốn là món quà tinh thần mà nhạc sĩ Dương Thụ vô cùng ưu ái tặng cho nhưng cuối cùng Lệ Quyên lại không phải là người đầu tiên được chính thức mang món quà này đến khán giả. Lý giải cho điều này, ca sĩ chia sẻ :
Ngày xưa ở Nhà hát ca múa nhạc trung ương, mỗi lần hát, phải đưa bài hát của mình cho hội đồng nghệ thuật kiểm tra trước, nếu đồng ý, để hợp vào chương trình rồi mới phối nhạc và hát. Khi Lệ Quyên đưa bài đó xong thì chờ mọi người xét duyệt hơi lâu. Thế là Lệ Quyên đi theo chồng sang nước ngoài. Cuối cùng là Lệ Quyên lại không phải là người hát bài « Họa mi hót trong mưa » đầu tiên. Sau này trở lại thăm Việt Nam vào 2003 thì Lệ Quyên mới thu lại bài hát này.
Ca sĩ nhớ lại cảm nhận của mình khi lần đầu hát bài này :
Lúc ấy Lệ Quyên còn trẻ lắm, chưa lập gia đình mà. Lệ Quyên cầm bài hát này. Lệ Quyên thấy nó trong sáng. Nó nói về tình yêu của tuổi trẻ, rất trong sáng, nhưng hơi mang một nỗi buồn. Nếu như bài hát này mà mình hát như kiểu đau khổ thì hoàn toàn không đúng ý của nhạc sĩ.
Khi được hỏi về thái độ của nhạc sĩ khi lần đầu nghe Lệ Quyên trình bày bài hát này, ca sĩ cho biết :
Anh Dương Thụ lúc viết bài hát này để tặng cho Lệ Quyên thì dĩ nhiên là anh Dương Thụ đã tìm, đã biết tầm cữ giọng của Lệ Quyên xuống nốt nào là tốt nhất và lên cao những nốt nào là tốt nhất. Khi Lệ Quyên cầm bài hát thì Lệ Quyên hát một cách dễ dàng và như là bài hát mà Quyên đã thuộc rồi mặc dù vừa xem nhưng nó đã ngấm vào Lệ Quyên.
Quyên hát xong, quay ra, nói anh Dương Thụ là « Anh có góp ý gì không ? ». Anh nói : « Không, em cứ hát đi. Không có vấn đề gì cả ». Nhạc sĩ Dương Thụ là một người rất khiêm tốn, mà cũng không bao giờ bắt, gò bó là « Cô phải hát theo kiểu này hay là em phải hát kiểu kia ». Anh để cho ca sĩ của mình có một nghiên cứu riêng, một cách thể hiện riêng, để mình phát triển bài hát của nhạc sĩ.