Phiếu, tiền trong tranh cử và lợi thế chính trị của đảng Cộng Hoà – Lê Minh Nguyên

Yếu tố để quyết định sự thắng thua trong cuộc bầu cử ở Mỹ là phiếu, cho nên phiếu đứng hàng quan trọng tối thượng, tiền dù quan trọng nhưng đứng hàng thứ hai.

Bởi vì nước Mỹ quá rộng lớn, bộ máy tranh cử của một ứng cử viên cần có mặt trong 50 tiểu bang, hay ít nhất là ở những tiểu bang lớn mà số đại biểu để thắng trong nội bộ đảng cũng như trong cuộc bầu cử quốc gia phải quá bán. Cho nên, ứng cử viên nào cũng cần tiền để quảng cáo và để vận hành bộ máy tranh cử ở các địa phương (tiểu bang, thành phố). Họ cần tiền để tạo ra phiếu.

Với đảng Dân Chủ, tổng số đại biểu là 4,763 và để thắng trong đảng phải có được 2,382 đại biểu. Cho đến hôm nay 17/2/2016 bà Hillary Clinton có 394 và ông Bernie Sanders có 44.

Với đảng Cộng Hoà, tổng số đại biểu là 2,472 và để thắng trong đảng phải có được 1,237 đại biểu. Cho đến hôm nay ông Donald Trump có 17, ông Ted Cruz có 11, ông Marco Rubio có 10, ông John Kasich có 5, ông Jeb Bush có 4 và ông Ben Carson có 3.

Đôi khi ứng cử viên có rất nhiều tiền để chi cho quảng cáo nhưng vẫn không tăng được mức độ ủng hộ trong dân chúng, điển hình là bà Clinton bên Dân Chủ và ông Jeb Bush bên Cộng Hoà (xem hình) với số chi đã ở khoảng trên dưới 100 triệu đôla mà mức ủng hộ cứ sụt chứ không lên, trong khi ông Sanders, ông Cruz, ông Trump không chi nhiều nhưng mức ủng hộ lại tăng lên.

Đảng Cộng Hoà luôn luôn có lợi thế nội tại (built-in advantage) trong các kỳ bầu cử tổng thống. Tại sao? – Tại vì đa số các tiểu bang ít dân miền trung-tây và đông-nam đều bảo thủ, là thành trì vững chắc của đảng CH. Các tiểu bang này nếu cộng dân số lại chỉ bằng dân số của một tiểu bang xanh Dân Chủ, nhưng khi cộng cử tri đoàn thì nhiều hơn.

Lấy dân số trong kỳ bầu cử năm 2014 làm căn bản, với một dân biểu đại diện cho khoảng 700 ngàn dân (con số trung bình – vì dù tiểu bang nhỏ như Wyoming cũng phải có ít nhất 1 dân biểu) và các tiểu bang dù lớn hay nhỏ cũng đều có 2 nghị sĩ, ta có:

California có 38.8 triệu dân

Cử tri đoàn: 55 (53 dân biểu + 2 nghị sĩ)

Trong khi đó nếu ta nhìn qua 14 tiểu bang ít dân nhưng đỏ mùi bảo thủ sau đây (xem hình):

1.

Alaska có 737 ngàn dân

Cử tri đoàn: 3 (1 dân biểu + 2 nghị sĩ)

2.

Idaho có 1.63 triệu dân

Cử tri đoàn: 4 (2 dân biểu + 2 nghị sĩ)

3.

Montana có 1.02 triệu dân

Cử tri đoàn: 3 (1 dân biểu + 2 nghị sĩ)

4.

North Dakota có 850 ngàn dân

Cử tri đoàn: 3 (1 dân biểu + 2 nghị sĩ)

5.

Wyoming có 585 ngàn dân

Cử tri đoàn: 3 (1 dân biểu + 2 nghị sĩ)

6.

South Dakota có 855 ngàn dân

Cử tri đoàn: 3 (1 dân biểu + 2 nghị sĩ)

7.

Nebraska có 1.88 triệu dân

Cử tri đoàn: 5 (3 dân biểu + 2 nghị sĩ)

8.

Utah có 2.94 triệu dân

Cử tri đoàn: 6 (4 dân biểu + 2 nghị sĩ)

9.

Colorado có 5.37 triệu dân

Cử tri đoàn: 9 (7 dân biểu + 2 nghị sĩ)

10.

Kansas có 2.90 triệu dân

Cử tri đoàn: 6 (4 dân biểu + 2 nghị sĩ)

11.

Arizona có 6.73 triệu dân

Cử tri đoàn: 11 (9 dân biểu + 2 nghị sĩ)

12.

Oklahoma có 3.88 triệu dân

Cử tri đoàn: 7 (5 dân biểu + 2 nghị sĩ)

13.

Iowa có 3.11 triệu dân

Cử tri đoàn: 6 (4 dân biểu + 2 nghị sĩ)

14.

Missouri có 6.06 triệu dân

Cử tri đoàn: 10 (8 dân biểu + 2 nghị sĩ)

Lấy 14 tiểu bang nhỏ này cộng lại (đều là những tiểu bang thành trì của đảng Cộng Hoà), ta có tổng số dân là 38.55 triệu dân, tức vẫn còn ít hơn 38.8 triệu của chỉ một mình California.

Nhưng dù ít dân hơn, nhóm này có nhiều cử tri đoàn hơn. Trong trường hợp này là 79 cử tri đoàn so với California chỉ có 55.

Điều này cho thấy, dù có cùng số dân (khoảng gần 39 triệu) nhưng phía Cộng Hoà có được một lợi thế nội tại là hơn phía Dân Chủ đến 24 cử tri đoàn (79 trừ 55) trên con đường tiến tới con số nhiệm mầu 270 để thắng ngôi tổng thống (quá bán của 538 trong cử tri đoàn).

Bầu cử tổng thống Mỹ, không thắng do ai có được nhiều phiếu bầu toàn quốc mà thắng là do có được 270 trong cử tri đoàn, cho nên trong quá khứ có những ứng viên thắng phiếu cử tri nhưng không đắc cử.

Tại sao bầu cử tổng thống Mỹ vừa nghịch lý và vừa rắc rối như vậy? – Tại vì các nhà lập quốc cố tránh nhiệt tình chính trị mà bầu cử trực tiếp thường cho ra những chọn lựa dựa vào cảm tính hơn là “cool head”. Tại vì các nhà lập quốc không muốn các tiểu bang ít dân bị bỏ rơi trong tiến trình bầu chọn, cho nên dù chỉ có 3 phiếu cử tri đoàn cũng quyết định được sự thắng thua. Tại vì các nhà lập quốc muốn rằng dân chúng coi trọng an sinh của gia đình hơn tranh giành chính trị, tổ chức bầu cử gián tiếp để giãm bớt nhiệt tình, đi bầu ngày Thứ Ba (tức ngày làm việc) để chỉ bỏ phiếu nếu thực sự quan tâm, bằng không thì lo đưa đón con đi học và công việc cơm nước gia đình.

Chính trị Hoa Kỳ là vệ tinh của kinh tế.

https://bloom.bg/1TnQanq

Lê Minh Nguyên

17/2/2016

Lê Minh Nguyên

Wednesday, February 17, 2016