Hội nghị Sunnylands không đi đến đâu?

Cần phải nhấn mạnh Tổng thống Mỹ Barack Obama rất yếu về đối ngoại, từ Ukaraine, đến Syria, Iran.

Vì thế ASEAN không tin có thể tìm được sự ủng hộ của Hoa Kỳ dưới sự lãnh đạo của Obama trong năm cuối nhiệm kỳ trong cách giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.

Đơn giản, quan hệ thương mại Mỹ-Trung quan trọng hơn là với ASEAN, 1.3 tỉ người so với 300 triệu.

Hoa Kỳ đã cho tàu chiến chạy qua những khu vực gần các đảo do TC kiểm soát ở Trường Sa, và Hoàng Sa mới đây, nhưng mục đích chỉ là đưa tín hiệu bảo vệ tự do lưu thông trên biển. TC vẫn tiếp tục xây dựng sân bay và hạ tầng trên các đảo nhân tạo.

Phản ứng của Hoa Kỳ dè dặt, không thực sự thách thức TC vì lo ngại làm sụp đổ quan hệ thương mại giữa hai nước.

Tổng thống Obama muốn xoay trục về Đông Á. Nhưng năm 2013, vì khủng hoảng ngân sách với quốc hội Mỹ mà Obama đã hủy chuyến đi họp APEC ở Indonesia và ASEAN ở Brunei làm lãnh đạo các quốc gia này thất vọng và mất niềm tin vào Hoa Kỳ.

TPP thì chưa biết có được quốc hội Mỹ phê chuẩn hay không vì không chỉ Cộng hòa trong quốc hội phản đối, nhiều dân cử Dân chủ cũng không tán đồng trong khi nghiệp đoàn lao động Mỹ cực lực phản đối.

Các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa như Donald Trump, Marco Rubio cũng không ủng hộ TPP.

Về việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lúc đầu không đi, rồi lại quyết định đi dự hội nghị kỳ này ở Hoa Kỳ, có những dư luận cho rằng ông vẫn có thể làm thay đổi tình hình chính trị Việt Nam, sau khi đã bị loại khỏi Bộ Chính trị sau Đại hội Đảng 12.

Tôi thì không nghĩ là sẽ có thay đổi vì nên nhớ chủ trương của đảng Cộng Sản là “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”. Đảng đã quyết định tại đại hội là chọn Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ở lại để kiên trì với chủ nghĩa Mác-Lê và tư tưởng Hồ Chí Minh và chọn con đường “kinh tế thi trường, định hướng xã hội chủ nghĩa”, với chính sách đối ngoại vẫn thân TC hay có thể nói là đang bị TC kìm hãm.

Tham dự thượng đỉnh ASEAN có nhiều lãnh đạo sắp hết nhiệm kỳ. Tổng thống Obama còn chưa đến một năm sẽ rời Bạch Ốc. Tổng thống Aquino của Philippines cũng rời chức vụ trong vài tháng tới. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng thế. Tổng thống Thein Sein của Myanmar cũng sắp bàn giao quyền hành cho đảng đối lập nên không dự thượng đỉnh mà cử phó tổng thống.

Trước khi hội nghị diễn ra, nhật báo Los Angles Times còn đưa tin với một tựa bài hết sức bất lợi cho nhiều lãnh đạo ASEAN là “A crowd of dictators is coming to Southern California” (Một đám nhà độc tài đang đến Nam California). Trong 10 quốc gia ASEAN thì có đến 7 được cho là có lãnh đạo độc tài là Hun Sen của Cambodia, Prayuth Chan-0cho của Thái Lan, Najib Razak của Malaysia, Hassanal Bolkiah của Brunei, Thein Sein của Malaysia, Choummaly Sayasone của Lào và Nguyễn Tấn Dũng của Việt Nam.

Vì thế có thể sẽ có nhiều người, trong đó có người Mỹ gốc Việt, kéo về Sunnylands biểu tình trong những ngày hội nghị. Như khi Tổng thống Obama tiếp Chủ tịch TC Tập Cận Bình ba năm trước đây cũng ở nơi này ở miền nam California.