Crimea là chuyện đã rồi – Phạm Đức Duy
Thị trường chứng khoán toàn cầu tăng lên vào sáng thứ Hai 3/17 hôm nay sau khi rớt xuống trong một thời gian ngắn do kết quả người dân vùng Crimea của Ukraine đã bỏ phiếu trưng cầu dân ý để tham gia Liên bang Nga vào ngày Chủ Nhật hôm qua. Gần 97% người Crimean đi bầu chọn tách khỏi Ukraine, một cuộc trưng cầu mà các quốc gia phương Tây và các quan chức chính phủ ở Ukraine đã công khai lên án, gọi đó là bất hợp pháp. Mỹ và châu Âu đang họp trong tuần này để cân nhắc những lựa chọn chống lại Moscow, và trừng phạt kinh tế nhằm vào các nhà lãnh đạo Nga như phần lớn dư luận đã tuyên đoán.
“Việc Crimea là chuyện đã rồi” (Crimea is a done deal), theo Willis Sparks, giám đốc vĩ mô toàn cầu của Eurasia Group. “Nga không quan tâm đến những biện pháp trừng phạt, Ukraine quá quan trọng với họ. Trừng phạt chỉ là một màn trình diễn bên lề.”
Hoa Thịnh Đốn và châu Âu muốn chính phủ mới tại Kiev tham gia Liên minh châu Âu, ông Sparks giải thích, nhưng đây là một “tiến trình đòi hỏi thời gian và rất nhiều thay đổi chính trị.” Châu Âu, với sự giúp đỡ của Mỹ và IMF, có thể cung cấp đủ tài chánh để Ukraine không bị vỡ nợ. Thứ Sáu này, các nhà lập pháp của Ukraine có thể ký một hiệp định thương mại với châu Âu, một bước đầu tiên để Kiev trở thành một thành viên của EU. Tuy nhiên, thỏa thuận này cũng có thể khuấy động nhiều bất ổn hơn nữa tại Ukraine trong những ngày tới. Những người Ukranian ủng hộ khuynh hướng Kiev là thành viên của EU đã đụng độ với lực lượng có khuynh hướng đối lập từ hồi tháng mười một năm ngoái và cựu Tổng thống Viktor Yanukovych đã phải trốn khỏi nước sau khi có một cuộc đảo chính được tiến hành để lật đổ ông khỏi quyền lực.
Trong khi cả Mỹ và châu Âu đang hết sức cố gắng ổn định tình hình ở Ukraine, Nga sẽ tiếp tục gây rắc rối cho Kiev, theo Willis. Eurasia Group tuyên đoán xác suất cho một cuộc xâm lược quân sự của Nga vào Ukraine ở mức 40% cùng với nhiều vụ “xung đột vũ trang”. “Vẫn còn rất nhiều” cách Nga có thể làm để gieo tình trạng bất ổn hơn tại Ukraine, ông Willis cho biết.
Willis cũng xét đoán thêm Nga có thể xúi dục những chính quyền địa phương và người dân gốc Nga địa phương đòi hỏi ly khai khỏi Kiev. Kremlin vẫn chưa xong với Kiev… đây không chỉ đơn giản là lấy Crimea. Ukraine rất quan trọng đối với những ý nghĩ của Nga về tương lai của chính mình.”
Ukraine là một phần nằm trong ván bài tham vọng thống trị trở lại các nước lân bang của Nga nhằm nâng cao thế lực của mình trên thế giới. Với vùng Crimea thuộc Nga Hoàng từ năm 1783 và với chính sách “Nga hóa” suốt nhiều thập niên dài từ khi Ukraine bị thành một phần của Liên Bang Xô Viết, Ukraine ngày nay đã không còn là một Ukraine thuần nhất. Mặc dù tách ra khỏi Kremlin và được độc lập từ năm 1991, dân chúng ở phân nửa phía đông của quốc gia này từ những vùng Donetsk, Luhansk, Kharkiv trải dài xuống tận Odessa đều dùng tiếng Nga, có khuynh hướng thân Nga với nhiều người có sắc tộc Nga rải rác khắp nơi, nhất là tại vùng bán tự trị Crimea đa số dân chúng là người gốc Nga và hoàn toàn đi về phía Kremlin.
Liệu những người dân Ukraine chính gốc một lần nữa lại phải mang mối thù dân tộc? Mỹ, Tây Âu và thế giới tự do làm được gì để hỗ trợ cho nước cộng hòa non trẻ Ukraine? để bảo vệ những giá trị dân chủ và pháp trị mà họ từng xuyển dương?
Trung Nam Hải đang theo dõi để đi những bước kế tiếp trong chính sách bành trướng đối với Việt Nam và các lân bang trong vùng Đông Nam Á.
Phạm Đức Duy – 3/17/2014
Tham khảo: ‘The Russians are not finished’: Sanctions won’t stop Putin, says Eurasia Group’s Sparks – by Morgan Korn – đăng trên Daily ticker của finance.yahoo.com