Chiến hạm TC tới sát Alaska để thách thức Mỹ?

Một tiểu hạm đội hải quân TC mới đây đã đi qua vùng biển Hoa Kỳ ngoài khơi Alaska. Lầu Năm Góc đã giảm nhẹ tầm quan trọng của sự cố này, nhưng giới quan sát không ngần ngại xem đây là một động thái nắn gân Mỹ của TC trước ngày Tập Cận Bình đi thăm Hoa Kỳ.

Theo các nguồn tin từ phía Mỹ, đoàn tàu TC bao gồm năm chiếc, ba khu trục hạm, một tàu đổ bộ và một tàu tiếp liệu đã đi qua vùng biển Alaska của Mỹ, trên đường về nước sau khi tham gia cuộc tập trận với Nga vùng Viễn Đông Nga. Vấn đề đáng chú ý là tiểu hạm đội TC đã băng qua vùng hải phận 12 hải lý của quần đảo Mỹ Aleutian.

Theo Đô đốc Jonathan Greenert, Tư lênh Hải quân Mỹ thì sự kiện xẩy ra vào hôm thứ Tư 02/09. Học viện Hải quân Mỹ tính toán dựa trên vị trí các tàu này xác đinh vụ việc xảy ra vào khoảng đêm 02/09 rạng sáng 03/09. Đây chính là lúc Tổng thống Mỹ Barack Obama có mặt tại tiểu bang Alaska.

Có điều, theo Lầu Năm Góc Mỹ, việc chiến hạm TC băng qua vùng 12 hải lý ngoài khơi Alaska không hề vi phạm luật, và hành động đó cũng tương tự như những gì Hải quân Mỹ thường làm ở vùng eo biển Hormuz, ngoài khơi Iran.

Rõ ràng là phía Mỹ muốn giảm nhẹ mức độ quan trọng của vụ tàu TC xâm nhập khu vực 12 hải lý trong vùng biển của mình, cho dù giới quan sát đã nhấn mạnh đến tính chất hiếm hoi của sự kiện này.

Theo Thiếu tướng Hải quân Mỹ đã về hưu David Titley, hiện giảng dạy tại Đại học Tiểu bang Pennsylvania, đồng thời là chuyên gia nghiên cứu tại Trung tâm An ninh mới của Mỹ, hành động của TC «rõ ràng là một tín hiệu». Tuy nhiên, nếu mọi người đều đồng ý rằng đó là một tín hiệu, nhưng ý nghĩa chính xác của tín hiệu đó vẫn là một điều gây tranh luận.

Đối với một số nhà phân tích, dụng tâm phô trương năng lực quân sự của TC đã bộc lộ rõ ràng, đặc biệt trong lãnh vực Hải quân. Chỉ mới đây thôi, lực lượng Hải quân TC chỉ hoạt động luẩn quẩn ven bờ, nhưng trong những năm gần đây, họ càng lúc càng đi được xa hơn, và ví dụ cụ thể nhất là các cuộc tập trận trên vùng Địa Trung Hải, sát cạnh châu Âu, hoặc là việc chiến hạm TC tham gia chiến dịch chống hải tặc ngoài khơi Vịnh Aden.

Ý nghĩa thứ hai của động thái này là nhắm khẳng định vai trò mới của TC tại vùng Bắc Cực. Tại vùng này, hiện tượng băng tan nhanh đã mở ra cho TC khả năng rút ngắn đáng kể tuyến hàng hải từ TC qua châu Âu, đồng thời cho phép Bắc Kinh nhòm ngó nguồn dầu khí chưa khai thác dưới đáy biển.

Riêng đối với Mỹ, có thể xem đây là một hành động nhằm thăm dò phản ứng của Mỹ, trước chuyến công du Hoa Kỳ của Tập Cận Bình sắp diễn ra. Giới quan sát đã gắn liền thời điểm diễn ra vụ thâm nhập, trùng hợp với lúc Tổng thống Mỹ Obama có mặt ngay tại hiện trường Alaska, trong lúc tại Bắc Kinh, Quân đội TC ra oai bằng việc phô trương các loại tên lửa có khả năng bắn tới Hoa Kỳ.

Bên cạnh đó, việc Bắc Kinh phô trương thanh thế cũng được cho là nhằm phản pháo lại một loạt những đòn tấn công từ phía Washington như việc Mỹ sẽ ban hành các biện pháp trừng phạt nhắm vào các các nhân hay doanh nghiệp TC được hưởng lợi nhờ những vụ tin tặc tấn công vào nước Mỹ, hay là những lời công kích của Bộ trưởng tài chánh Hoa Kỳ nhắm vào thủ đoạn phá giá đồng nhân dân tệ vừa được TC tung ra vào tháng Tám.