Châu Âu đối phó với hai làn sóng di dân: chiến tranh và kinh tế

Bằng đường biển, hàng trăm ngàn người tỵ nạn chạy trốn chiến tranh ở Trung Đông đổ bộ lên nước Ý và Hy Lạp. Trên bộ, hằng chục ngàn người mượn con đường «balkan» vượt biên giới Serbia và Hungary ồ ạt vào nước Đức đang làm cho Liên Hiệp Châu Âu bối rối. Tình hình càng nghiêm trọng hơn vì hàng loạt dân balkan cũng lợi dụng cơ hội, bỏ làng, hội nhập vào đoàn người tỵ nạn.

Liên Hiệp Châu Âu, vùng đất phú cường đang đứng trước một bài toán nát óc. Chỉ trong vòng 7 tháng đầu năm, hơn 340.000 di dân đã tràn đến biên giới  tăng gần gắp 3 lần so với cùng thời gian năm 2014. Trong khi đó, mỗi ngày, đều có hàng ngàn thuyền nhân  vượt Địa Trung hải,  đổ bộ  lên Ý và Hy Lạp.

Phần lớn  sau đó mượn đường bộ, đi ngang balkan tìm đến nước Đức. Từ 8.000 người trong suốt năm 2014, chỉ trong 6 tháng đầu năm  nay, đã lên đến 102.000 đã vào được Liên Hiệp Châu Âu qua con đường Macedonia, Serbia, Bosnia Herzegovina, Albanie và Montenegro. Berlin dự kiến một mình sẽ phải đón 800.000 người  trong năm 2015.

Vấn đề là bên cạnh làn sóng người tỵ nạn Trung Đông, đa số là Syria, Lybia, Afghanistan chạy trốn chiến tranh, giờ đây còn có thêm di dân kinh tế xuất phát từ các quốc gia vừa kể: Kosovo, Albanie và Serbia không dưới 80 ngàn trong sáu tháng đầu năm.

Những người dân vùng balkan nghèo khó, thất nghiệp, hy vọng tìm một cuộc sống mới tại nước Đức. Hình ảnh từng đoàn người bồng bế vợ con, kéo nhau đi bộ, tràn lên xe lửa gây xúc động cho công luận. Nhưng hiện tượng di dân kinh tế «tháp tùng» theo làn sóng tỵ nạn chiến tranh đang làm cho các thủ đô tây Âu đặt câu hỏi: làm cách nào đối phó với hai làn sóng di dân cùng một lúc?

Làn sóng balkan, theo lời cảnh sát Albanie, xuất phát từ lòng tham của các tổ chức tội ác buôn người. Các nhóm xã hội đen đã thu được những món tiền khổng lồ và khuyến khích dân chúng ra đi.

Tìm cách đánh lừa các chính phủ Tây Âu với hy vọng được tỵ nạn chính trị, không ít di dân  kinh tế Albanie không ngần ngại đặt bom dưới xe hơi, hoặc đánh sập cửa nhà để xin cảnh sát cấp giấy chứng nhận họ là mục tiêu của khủng bố, không thể sống tại quê nhà.

Đối phó với  loại di dân này, Albanie tăng cường kiểm soát biên giới và sử dụng pháp luật, truy tố 5 công ty du lịch liên can, bắt giữ hàng chục người chủ mưu.

Hungary, cửa ải cuối cùng vào nước Đức dùng biện pháp xây hàng rào kẽm gai dọc biên giới với Serbia và sẽ hoàn tất trong tháng 8 này. Nhưng còn với di dân nạn nhân  chiến cuộc ở Trung Đông thì sao?

Về tiếp đón, chính phủ Đức đề nghị và được Pháp ủng hộ, chia đều gánh nặng cho các thành viên. Biện pháp này gặp hai trở ngại: một là  phản ứng của xu hướng bài đạo Hồi trong nước làm nhiều thành viên ngần ngại. Hai là  không chính phủ nào muốn cung cấp lá phiếu cho phe cực hữu bài ngoại.  Slovakia nói thẳng chỉ nhận di dân theo Thiên Chúa giáo.

Còn biện pháp ngăn chận di dân từ nguồn cội, Trung Đông và Phi Châu, thì gần như bất khả thi.Tình trạng chiến tranh, bất ổn, khủng bố Hồi giáo, đặt châu Âu vào thế bế tắc: thương lượng với ai ở Syria và Libya? Hoặc liệu  có thể đàm phán với Taliban ở Afghanistan hay chăng?

Trong tình trạng vô kế khả thi này, xu hướng biến châu Âu thành pháo đài mỗi ngày mỗi rõ nét. Ân xá Quốc tế chỉ trích  Liên Hiệp Châu Âu đã bỏ ra tiền tỷ đến xây dựng thành lũy như trường hợp Hungary hay Tây Ban Nha thay vì xây thêm cơ sở đón người tỵ nạn.

Những biện pháp triệt để trên liệu có thể  cản được làn sóng nhập cư? Những thảm cảnh hàng ngày xẩy ra trên biển Địa Trung hải đã và đang chứng minh là không. Không một quan sát viên nào, một nhật báo Tây phương nào tin vào hiệu năng của thành lũy.

Nhưng cũng chưa một quốc gia Châu Âu nào kể cả Đức và Pháp có đủ cơ sở để đón tiếp hàng triệu người tỵ nạn đã đến và sắp đến. Hệ quả là ở các thành phố lớn hàng ngàn di dân sống lây lất bên lề đường, trong công viên.