Khoa học Việt Nam và công bố quốc tế 2010 – 2014

Tính từ 2010 đến 2014, VN đã công bố được 9313 bài báo khoa học trên các tập san ISI. Đó là một thành tích đáng khuyến khích, vì số lượng có tăng nhanh trong vài năm gần đây. Chẳng hạn như chỉ riêng năm 2014, số bài báo công bố là 2493, cao gần gầp 2 lần so với năng suất năm 2010 (1331 bài). Tính trong thời gian 2010-2014, số bài báo khoa học VN tăng khoảng 18%/năm.

Tuy nhiên, so với các nước trong vùng thì VN vẫn còn kém hơn Thái Lan, Mã Lai và Singapore. Điều đáng khích lệ là VN đã vượt qua Nam Dương và Phi Luật Tân, nên tôi không cần đưa hai quốc gia này vào bảng so sánh (mình không cần phấn đấu để bằng họ). Trong thời gian 2010-2014, Thái Lan công bố được 31231 bài, cao gấp 3.4 lần so với VN. Trong cùng thời gian, Mã Lai công bố được 42464 bài, cao hơn VN 4.4 lần. Còn Singapore thì cao hơn VN gần 6 lần. Trong tương lai gần, tôi nghĩ Mã Lai sẽ vượt qua Singapore, nhưng vẫn còn khá xa so với các “cường quốc” khoa học trong vùng như Đài Loan, Hàn Quốc, và Úc.

Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của các nước như Thái Lan và Mã Lai thì thấp hơn VN. Trong thời gian 2010-2014, tỉ lệ tăng trưởng về công bố quốc tế của Thái Lan chỉ ~6%/năm, và Mã Lai là 13%/năm. Lí do Thái Lan có vẻ chậm lại là vì do bất ổn về chính trị trong thời gian qua. Còn Mã Lai thì có chính sách khuyến khích nghiên cứu khoa học và công bố quốc tế, nên tỉ lệ tăng trưởng của họ rất đáng nể. Nhưng vì các nước vừa đề cập xuất phát từ cái nền cao hơn VN, nên cho dù họ có tỉ lệ tăng trưởng thấp, về lượng họ vẫn cao hơn VN.

Nếu VN duy trì tốc độ tăng trưởng như hiện nay, thì đến năm 2020, số công bố quốc tế của VN chỉ bằng Mã Lai của năm 2005 và Thái Lan của năm 2007. Nói cách khác, về lượng chúng ta chậm hơn hai nước vừa kể trên dưới 10 năm.

Nói tóm lại, số lượng công bố quốc tế của khoa học VN trong 5 năm qua có tiến độ đáng kể, nhưng vẫn còn kém hơn hai nước Thái Lan và Mã Lai khá xa. Điều đáng mừng là VN đã vượt qua Nam Dương và Phi Luật Tân (và 2 nước này không còn là “đối thủ” của VN nữa). Tôi từng nói rằng VN phải duy trì tốc độ tăng trưởng 30, thậm chí 50% mỗi năm, thì may ra mới có cơ hội sánh bằng với Thái Lan và Mã Lai trong tương lai, chứ với tốc độ hiện nay thì VN khó bắt kịp họ. Để làm việc đó (bắt kịp họ), VN cần phải triển khai nhiều biện pháp, kể cả mô hình tổ chức mới về nghiên cứu khoa học, và cải cách hệ thống phân bố ngân sách cho nghiên cứu khoa học từ cấp cơ sở đến trung ương, và phải mạnh tay dứt khoát loại bỏ tất cả những giáo sư và tiến sĩ dỏm