Kết quả chuyến đi Mỹ của Nguyễn Phú Trọng: Không ngoài “dây rốn” Trung hoa?

Việc Tổng Bí thư Đảng CS VN được Tổng thống Mỹ đón tiếp tại Nhà Trắng đã khiến rất nhiều người quan tâm đến vận nước phấp phỏng hy vọng.

Đảng Cộng sản VN đã có phần thay đổi theo khuynh hướng tôn trọng quyền lợi của đất nước?

Một sự cải thiện về chất trong mối quan hệ Mỹ – Việt?

VN có cơ cải cách thể chế theo chiều thướng tiến bộ, có dân chủ và nhân quyền?

Những văn bản quan trọng cam kết về lộ trình thực hiện để có thể thay đổi thể chế độc tài độc đảng sẽ được ký kết? Một hợp tác quân sự đủ lớn ở mức VN có thể kiềm chế được cái lưỡi tham lam của TC và giữ hòa bình ổn định lâu dài?

Nhưng sau cuộc họp báo và bản Tuyên bố Tầm nhìn chung Việt Nam- Hoa Kỳ được công bố ngày 7/7/2015, nhiều người đã thất vọng.

Giẫm chân tại chỗ

Theo nội dung đã công bố, hai bên vẫn chỉ là „đối tác  hợp tác toàn diện“. Mà hợp tác toàn diện, thì Trương Tấn Sang đã ký với Mỹ từ cách đây 2 năm, cần gì phải đến chuyến đi này của Trọng!

“Ngày 25/7/2013, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Obama quyết định xác lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Mỹ nhằm xây dựng một khuôn khổ tổng thể để thúc đẩy quan hệ…. Quan hệ Đối tác Toàn diện mới sẽ tạo ra các cơ chế hợp tác trên nhiều lĩnh vực, trong đó có quan hệ chính trị và ngoại giao, quan hệ thương mại và kinh tế, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, môi trường và y tế, giải quyết hậu quả chiến tranh, quốc phòng và an ninh, bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, văn hóa, thể thao và du lịch”.

Như vậy, về vị trí đối tác, sau rất nhiều nỗ lực của Tổng thống Obama, Mỹ cũng vẫn nằm tại vị trí hai năm trước, chỉ  là một trong mười một nước „đối tác toàn diện“ của VN, ngang hàng Chile và Malaysia!

Cho đến giờ này, VN vẫn giữ lập trường cộng sản, chỉ „hợp tác chiến lược toàn diện với TC (năm 2008) và Nga (2012).

Theo định nghĩa thì  Đối tác toàn diện là quan hệ thông thường giữa các chủ thể đã có một hoặc một vài mặt nào đó đạt đến mức chiến lược, nhưng chưa có sự đồng đều giữa các mặt hợp tác. Do sự tin cậy lẫn nhau chưa đủ hoặc thời điểm chưa chín muồi…

Đối tác chiến lược toàn diện hay còn gọi là đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, tức là hai hay nhiều bên xác định gắn bó lợi ích lâu dài, hỗ trợ lẫn nhau và thúc đẩy sự hợp tác sâu rộng và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực mà các bên cùng có lợi. Đồng thời hai bên còn xây dựng sự tin cậy lẫn nhau ở cấp chiến lược.

Vế đối  “đạo văn” TC

“Thú vị,” “sâu sắc,” “ngỡ ngàng,” “kỳ diệu,” “hết sức tâm đắc”… đó là những mỹ từ mà Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam đã dùng trong phát biểu với Tổng thống Obama và trong bài diễn văn đọc trước bữa tiệc chiêu đãi do Phó Tổng thống Joe Biden chủ trì.

Nguyễn Phú Trọng còn đưa ra một vế của câu đối – ngay cả điều này cũng mang phong cách đặc quan thầy TC – để tán dương quan hệ VN và Mỹ:

“gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai”.

Ngay nội dung của “16 chữ bạc” này cũng thể hiện một ý nghĩa hợp tác hời hợt, chỉ là gác lại quá khứ, khác biệt, phát huy những điểm giống nhau mà thôi. Điều đó khác hẳn với nội dung hợp tác với TC – nước đã xâm lược VN và nhiều năm nay đã bằng mọi cách, như con trăn nuốt dần VN.

Người ta không thể không nhớ lại, năm 1999, trong tuyên bố chung cấp cao, TC đã khái quát phương châm “16 chữ vàng” với Việt Nam, cụ thể như sau: “Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai”.

Ký, nhưng là những văn bản hợp tác vòng ngoài

Nếu được kể là nội dung mới trong Tuyên bố Tầm nhìn chung Việt Nam- Hoa Kỳ thì không đáng kể.

“…Việt Nam và Hoa Kỳ mong đợi phối hợp chặt chẽ với các bên tham gia đàm phán khác để hoàn tất sớm nhất có thể Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) toàn diện, nhiều kỳ vọng và tiến hành những cải cách mà thấy có thể cần thiết nhằm đáp ứng tiêu chuẩn cao của Hiệp định TPP, kể cả khi cần thiết đối với các cam kết liên quan tới Tuyên bố của ILO năm 1998 về Nguyên tắc cơ bản và Quyền tại nơi làm việc…”

Ngay khi TC đang xâm lấn VN, nhà cầm quyền VN vẫn liên tục ký những văn bản hợp tác bất bình đẳng và im lặng trước sự xâm lược của TC. Chỉ trong năm 2015 đã dồn dập ký tới hàng chục văn bản ảnh hưởng cốt tử, gây nguy hiểm cho VN, luôn „thọ mệnh“ từ quan thầy TC qua cái gọi là Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương“…

Trong khi đó các hiệp định và thỏa thuận vừa ký với Hoa kỳ chỉ là: Hiệp định tránh đánh thuế hai lần và ngăn lậu thuế, Bản ghi nhớ về hợp tác gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, chương trình các mối đe dọa đại dịch mới nổi, an ninh y tế toàn cầu, về hàng không dân dụng và giấy phép lập Đại học Fulbright VN.

Đó chỉ là những văn bản hợp tác “vòng ngoài”, chưa thể tạo ra một cải cách, một thay đổi về chất trong quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Chữ „tăng cường“ trong Tuyên bố Tầm nhìn chung Việt Nam- Hoa kỳ ngày 7/7/2015 được nhắc lại đến 9 lần.

Số lượng hình dung từ này nhiều đến mức gợi nhớ đến nghị quyết của Đảng cộng sản và bản kế hoạch, chương trình hành động của chính phủ VN. Người VN đã dị ứng với những từ như „đẩy mạnh“, „tăng cường“, „làm sâu sắc hơn“, „thúc đẩy“… Họ biết rằng với Hoa kỳ có thể tin vào những lời hứa đó nhưng VN thì thường chỉ là hứa suông, thậm chí làm ngược lại.

Sự hài lòng của TC

Kết cục giống như những người thực tế đã dự tính. Mặc dù Mỹ đã tạm thời bỏ qua tất cả những khác biệt về thể chế, những vi phạm  nhân quyền …để chìa cánh tay cho VN, nhưng một VN giảo hoạt vẫn lặp lại những bài nói đã cũ mèm, nghe thì đầy những hình dung từ kêu như chuông nhưng cuối cùng vẫn chỉ bộc lộ bản chất bên trong: hăng hái gia nhập TPP, mong ông Mỹ thể tất cho để được công nhận là nền kinh tế thị trường. Tiền đầu tư thì nhận nhưng điều cốt tử của nhà cầm quyền là giữ thể chế cộng sản độc tài, hợp tác chỉ ở mức hời hợt…

Những lời hoa mỹ về hứa hẹn hợp tác tăng cường nhân quyền được nhắc đến nhiều lần. Nhưng cơ sở để tin là VN sẽ thực hiện thì gần như bằng không, vì từ năm 2013, sau khi ông Sang ký với Mỹ một văn bản hợp tác toàn diện, nhà nước CSVN đã tăng mức độ đàn áp người bất đồng chính kiến, dân oan, bạo lực xã hội và tham nhũng cũng tăng vọt.  2015 là năm của những vụ tàn sát cả gia đình vô cùng tàn bạo. Số lượng công an, an ninh xã thôn xóm…là khổng lồ, tiêu phí rất nhiều tiền thuế của dân nhưng chủ yếu để đàn áp những tiếng nói bất đồng hoặc để phục vụ cho việc bảo kê lợi ích của quan chức chính quyền…

Quan hệ đồng minh: xa vời

Qua chuyến đi của Nguyễn Phú Trọng tới Mỹ, có thể thấy rằng một khi còn thể chế chính trị cộng sản độc tài, sự lệ thuộc của họ vào TC gần như tuyệt đối.

Dù nhà cầm quyền cộng sản VN đi đâu, làm gì, dù họ có đặt chân tới vương quốc tự do nào, thì “con rắn TC” trong tay áo họ vẫn nhả nọc độc ngấm vào tim họ, sai khiến họ theo những tiêu chí quyền lợi của TC. Rất tiếc là quyền lợi này luôn đi ngược quyền lợi của đất nước VN.

Viết cho BBC, Tiến sĩ Vũ Tường, Phó Giáo sư, Đại học Oregon nhận định:

“…Qua việc bày tỏ thiện chí, chính quyền Obama có thể thuyết phục Bộ Chính trị chấp nhận viết vào Hiệp định TPP một vài câu mơ hồ về cải thiện nhân quyền ở Việt Nam để Quốc Hội Mỹ dễ chấp thuận hơn. Washington cũng có thể hy vọng công an Việt Nam thả một vài nhân vật đối kháng và giảm bớt việc bắt bớ đàn áp trong một giai đoạn nào đó. Có thể tiên đoán Washington sẽ đạt được những mục tiêu khiêm tốn trên… Thứ hai, vì sao Việt Nam nhận lời? Tại sao ông Trọng (và trước đó là Nghị và Quang) nhận lời đi Washington? Áp lực từ Trung Quốc và đấu đá nội bộ là những lý do chủ yếu…”

Chuyên gia này cũng đã tiên đoán một cách thuyết phục về xu hướng sắp tới:

“…Nhìn xa hơn chuyến đi, những xu hướng căn bản của chính trị Việt Nam cho phép chúng tôi tiên đoán ba điều sau đây:

Thứ nhất, Hiệp định Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ được thông qua, nhưng kinh tế Việt Nam ngày càng lệ thuộc Trung Quốc nhiều hơn;

Thứ hai, chiến tranh Việt-Trung sẽ không xảy ra dù Trung Quốc ngày càng lấn lướt;

Và thứ ba, lệnh cấm vận vũ khí sát thương của Mỹ sẽ được giỡ bỏ phần lớn, nhưng quan hệ đồng minh thực sự giữa Việt Nam và Mỹ vẫn xa vời“.  (theo BBC – Toàn cảnh chuyến thăm Mỹ của Nguyễn Phú Trọng. 7/7/2012)

Cũng có thể thấy sự đắc ý của TC qua Hoàn Cầu Thời báo của TC ngày 8/7 trong bài xã luận về chuyến thăm Mỹ của Nguyễn Phú Trọng.

“…Một số nhà quan sát và trí thức Mỹ có thể muốn đưa Việt Nam vào trại của Mỹ để chống Trung Quốc. Mục tiêu này dường như luôn hiển hiện, nhưng mãi mãi không làm được.

…Trung Quốc không cần làm ầm lên trong khi Việt Nam và Mỹ phát triển quan hệ bình thường…

Cho đến nay, không nước nào có lợi khi mời Mỹ vào can thiệp tranh chấp với Trung Quốc. Thực tế, chuyện này sẽ chỉ thất bại.”

Xem đó để biết rằng, dù có những tín hiệu tốt hơn về bang giao Việt – Mỹ, nhưng nước Mỹ và những nhà đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền cùng cải cách thể chế ở VN sẽ hoàn toàn bị ngăn trở nếu chưa xóa bỏ được thể chế cộng sản độc tài.

Bởi chế độ này chung một “dây rốn” ăn vào “tử cung” của nhà độc tài TC.

Trong sự kiềm tỏa của  “dây rốn” đó, dẫu Nguyễn Phú Trọng hay ai đó bỗng bất chợt ăn năn thì cũng đã bị trói tay.

Vẫn phải vững chí bền gan, Việt Nam ơi!

VTH