TC đang xây dựng phi pháp ở Trường Sa như thế nào?

Các công trình TC đang được xây dựng trái phép trên nền đảo nhân tạo trên bãi Châu Viên thuộc Trường Sa của Việt Nam - Ảnh: Asahi Shimbun.

Ngày 29.2.1932, trong một công hàm của phái đoàn ngoại giao TC gửi Bộ Ngoại giao Pháp, công sứ quán TC đã thừa nhận nhận thức của TC rằng Trường Sa nằm ngoài lãnh thổ của TC.

Sau khi Pháp chiếm hữu và tuyên bố chủ quyền trên 7 cụm đảo thuộc quần đảo Trường Sa, trong một báo cáo mật ngày 1.9.1933, Hội đồng quân sự TC cũng thừa nhận rằng, dựa trên thông tin mà tất cả các địa lý gia cung cấp, Trường Sa nằm ngoài lãnh thổ của TC, và rằng hoàn toàn không có bằng chứng gì về việc TC thực thi chủ quyền trên quần đảo Trường Sa trước đó, ngoại trừ duy nhất hoạt động của ngư dân Hải Nam.

Theo luật quốc tế hiện đại, việc thực thi chủ quyền chỉ có giá trị khi đó là hành động của nhà nước hay xuất phát từ đại diện cho nhà nước.

Phải mãi đến năm 1988, TC mới bắt đầu đặt chân tới Trường Sa, sau các cuộc thảm sát đẫm máu lính Việt Nam để chiếm đoạt phi pháp các bãi, đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Hiện nay, với tốc độ bồi đắp chóng mặt, những thực thể là bãi, đá chìm mà TC đang chiếm có thể biến thành những đảo nhân tạo có diện tích lớn hơn nhiều tất cả các đảo/đá tự nhiên còn lại ở Trường Sa chỉ trong vòng vài tháng, phá vỡ tình trạng tự nhiên của các thực thể và tăng thêm căng thẳng trên Biển Đông.

Ảnh vệ tinh chụp bãi đá Châu Viên vào tháng 11.2014 - Ảnh: CSIS

Bắc Kinh đang đạt được điều này bằng cách sử dụng tàu cuốc có tên Tian Jing Hao để cắt san hô. Các nhà phân tích của IHS Maritime tin rằng đây là tàu cuốc lớn nhất châu Á. Chiếc tàu có tổng trọng lượng 6.017 tấn, dài 127 mét, có chức năng cắt, hút, nạo vét ở biển. Tàu được cấp giấy phép đóng tại nhà máy đóng tàu China Merchants Heavy Industry ở Thâm Quyến.

Tian Jing Hao hoạt động bằng cách triển khai một máy cắt xuống đáy biển và bồi đắp đất thông qua một đường ống dẫn từ trên bờ hoặc thông qua sà lan phễu để xả đất ra ngoài biển. Chiếc máy cắt có thể xuống tới độ sâu 30 mét, có tốc độ hút 4.500 m³/một giờ, lý tưởng cho các hoạt động nạo vét quy mô lớn.

Để có thể theo dõi quá trình này một cách có hệ thống, được sự đồng ý của dự án Đại Sự Ký Biển Đông, Thanh Niên Online xin giới thiệu phần tư liệu do tổ chức này và cộng tác viên tổng hợp.

Bãi Chữ Thập (Fiery Cross Reef)

Cận cảnh Trung Quốc xây đảo nhân tạo – Ảnh: CSIS

Chữ Thập (tên quốc tế là Fiery Cross Reef hay North West Investigator Reef) nằm ở tọa độ (9°35’ Bắc 112°54’ Đông), trải dài theo hướng Đông Bắc – Tây Nam. Bãi có chiều dài 14 hải lý và bề rộng tối đa 4 hải lý, tổng diện tích khoảng 110 km², là một trong những thực thể địa lý lớn nhất ở Trường Sa .

Theo Hancox và Prescott (1995) và Hàng hải chỉ nam của Cục Tình báo Địa vệ tinh Quốc gia (National Geospatial-Intelligence Agency) thuộc Quân đội Mỹ (2014), bãi Chữ Thập chìm dưới nước khi triều lên, ngoại trừ một mỏm đá cao 1m ở phía tây nam.

Trong phân loại của Robert Beckman và Clive Schofield dựa trên sự kết hợp thông tin của các khảo sát trước đây không cho bãi Chữ Thập là đảo, và cũng không có sự thống nhất rằng bãi Chữ Thập chắc chắn là đá.

Theo lời đại tá Phạm Duy Tam, vào năm 1983 khi ông quay lại Trường Sa trinh sát thì vẫn thấy bia chủ quyền của Việt Nam ở đây.

Cuối tháng 1.1988, TC bắt đầu chiếm đóng phi pháp bãi Chữ Thập sau khi cho 4 tàu chiến ngăn cản tàu chở lực lượng và vật liệu xây dựng của Việt Nam tiếp cận bãi.

Bãi Chữ Thập được TC coi là “trụ sở chỉ huy chính”. Cho đến năm 2014, nơi đây mới chỉ có một trạm đồn trú của thủy quân lục chiến TC, cùng với một số thiết bị radar và giám sát, và một nhà trồng rau xanh, một sân bay trực thăng, một số bệ súng và pháo ở ven biển, hệ thống súng phóng lựu chống biệt kích DP-65.

TC chỉ bắt đầu hoạt động xây đảo nhân tạo từ tháng 8.2014. Chỉ trong vòng 3 tháng, Trung Quốc đã bồi đắp được một bãi đất dài khoảng 3.000 mét và rộng 200 – 300 mét. Ảnh vệ tinh mới nhất vào tháng 2.2015 cho thấy diện tích đảo nhân tạo trên bãi Chữ Thập đã lên tới 2,65 km², gấp đảo Ba Bình (được coi là đảo tự nhiên lớn nhất ở Trường Sa) ít nhất 3 lần.

Báo cáo của Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ – Trung cũng như nhiều nhà phân tích quốc tế khác dự đoán với kích thước hiện tại của đảo nhân tạo, TC sẽ xây một đường băng trên đảo đủ khả năng phục vụ hầu hết các máy bay chiến đấu của quân đội TC.

2. Châu Viên (Cuarteron Reef)

Bãi đá Châu Viên (tên tiếng Anh là Cuarteron Reef) là một bộ phận của cụm Trường Sa (London Reefs), nằm ở phía đông nam của quần đảo Trường Sa, tại tọa độ 8°53′ Bắc và 112°51′05 Đông. Theo Hancox và Prescott (1995), Châu Viên có chiều dài tính theo trục đông – tây là 3 hải lý (5,56 km) và diện tích đạt 8 km².

Trừ một số hòn đá nổi lên ở phía bắc với độ cao 1,6m so với mặt biển thì đa phần đá Châu Viên chìm dưới nước. Trong phân loại của Robert Beckman và Clive Schofield dựa trên sự kết hợp thông tin của các khảo sát trước đây cũng xếp Châu Viên là đá, nghĩa là chỉ được hưởng tối đa 12 hải lý lãnh hải theo UNCLOS.

Theo lời đại tá Phạm Duy Tam, vào năm 1983 khi ông quay lại Trường Sa trinh sát thì vẫn thấy bia chủ quyền của Việt Nam ở đây. TC bắt đầu chiếm đóng phi pháp bãi này vào ngày 18.2.1988 sau khi sử dụng tàu quân sự ngăn cản tàu vận tải chở vật liệu xây dựng của Việt Nam tiếp cận thực thể.

Ảnh vệ tinh chụp bãi đá Châu Viên vào tháng 10.2.2015 – Ảnh: Victor Robert Lee và Airbus Defense Airspace

Kể từ khi bị TC chiếm đóng, Châu Viên đã trở thành tiền đồn xa nhất của TC ở phía nam và phía tây quần đảo Trường Sa.

Theo các báo cáo từ phía Philippines, trước năm 2013, các công trình nhân tạo được TC cho xây dựng trên bãi Châu Viên chỉ bao gồm căn cứ và một hệ thống khí tài được gia cố có khả năng chịu được sức gió lên đến 130 km/giờ. Hệ thống này được trang bị thiết bị liên lạc UHF/VHF, radar dò tìm, súng phòng không và súng máy. Căn cứ này có thể sử dụng làm nơi neo đậu cho các tàu tuần tra cỡ nhỏ của TC. 

Quá trình xây dựng đảo nhân tạo tại Châu Viên nhiều khả năng đã bắt đầu từ tháng 3.2014. Theo dữ kiện giám sát tàu thuyền AISLive của tạp chí quốc phòng IHS Jane’s, đăng vào tháng 6.2014, tàu cuốc Tian Jing Hao đã xuất hiện tại bãi Châu Viên ít nhất 3 lần (lần lượt vào tháng 9.2013, ngày 10.4 và 22.5.2014). 

Theo hãng tin Philstar, vào ngày 13.6.2014, phía Philippines cũng phát hiện một tàu cuốc có trang bị vòi rồng cỡ lớn bắt đầu bơm các vật liệu xây đắp thềm đảo trên một phạm vi rộng lớn. Hồi tháng 5.2014, máy bay tuần tra của quân đội Philippines cũng đã xác định được một số tàu chiến TC xuất hiện gần khu vực bãi Châu Viên. 

Ngày 13.9.2014, truyền thông nhà nước của TC công bố các hình ảnh chụp các công trình được xây dựng trên bãi Châu Viên, tương tự như những gì TC đã xây dựng tại Gạc Ma. Theo đó, trên Châu Viên đã xuất hiện các nhà máy khử muối, cần cẩu, máy khoan, cùng với rất nhiều vật liệu xây dựng .

Theo Ethan Rosen, tính đến tháng 1.2015, TC đã cải tạo thêm được 0,3 đến 0,4 km2 đất mới. Đảo nhân tạo mới này bao gồm một bức tường biển, một tiền đồn quân sự quy mô nhỏ, một bãi đậu trực thăng, một hải cảng nhân tạo, và một bến cảnh.

Các hình ảnh vệ tinh cho thấy nhiều công trình vẫn đang được xây dựng. Tuy nhiên, các hình ảnh vẫn không đủ rõ ràng để xác định công trình gì đang được xây dựng.