Ngày 06/01/2015, gần 20 tổ chức xã hội dân sự Việt Nam gửi thư ngỏ đến Ban soạn thảo Tuyên bố chung của Hội nghị xã hội dân sự (XHDS) ASEAN 2015, dự kiến diễn ra cuối tháng 3/2015. Nhóm các tổ chức xã hội dân sự chưa được Nhà nước Việt Nam công nhận nói trên khẳng định cho đến nay không nhận được thông tin chính thức về hội nghị.
Kiến nghị ngỏ cũng lưu ý tình trạng “đàn áp về dân quyền”, “bất công về nhân quyền” tại Việt Nam không được các đại diện của xã hội dân sự Việt Nam – do Nhà nước ủy nhiệm – đề cập đến. Bản kiến nghị ngỏ của 19 tổ chức XHDS độc lập Việt Nam nhấn mạnh đến mong muốn được tham gia vào cuộc Hội nghị XHDS ASEAN 2015, dự kiến diễn ra vào mùa xuân 2015, với chủ đề chính : “Accelerating a People-Centered Region: Introspection of the Envisioned ASEAN Community in 2015” (tạm dịch là “Thúc đẩy việc hình thành khu vực lấy người dân làm trung tâm : Suy nghĩ về dự án xây dựng cộng đồng ASEAN 2015”). Kiến nghị ngỏ cũng lưu ý Ban Soạn thảo Tuyên bố chung của hội nghị ACSC/APF (ASEAN Civil Society Conference/ ASEAN Peoples Forum), Ban tổ chức của quốc gia chủ nhà Malaysia và Ban thường trực khu vực, về tình trạng “đàn áp về dân quyền”, “bất công về nhân quyền” tại Việt Nam. Về lý do của bản kiến nghị nói trên, sau đây là một số nhận định của Tiến sĩ Nguyễn Quang A, đại diện của Diễn đàn Xã hội Dân sự, một trong 19 tổ chức tham gia.
TS Nguyễn Quang A : Trong cái cách tổ chức như thế của ASEAN, các chính phủ họ chuyên môn gửi những cái gọi là GONGO (government organized non-governmental organization), « các tổ chức phi chính phủ nhưng lại là của chính phủ ». Thế thì ở Việt Nam, họ cũng gửi những tổ chức như vậy đi, để gọi là đại diện cho Xã hội dân sự. Thế và, trong hoạt động này họ cũng (sẽ) ra những tuyên bố này khác. Và những người gọi là đại diện của các tổ chức NGO của chính phủ thường họ chỉ nói đến những cái hay. Trên thực tế, các tổ chức dân sự quốc tế họ nói Việt Nam cần phải cải thiện nhiều việc, như nhân quyền, tù nhân lương tâm, tự do tôn giáo… Thì tất cả những cái đấy, mấy người đại diện cho các GONGO Việt Nam tại ASEAN đề nghị gạch hết đi, và bảo rằng họ đã lấy ý kiến của các tổ chức xã hội dân sự trong nước rồi. Các tổ chức xã hội dân sự độc lập lên tiếng trong bối cảnh như thế. Cũng dễ hiểu là vì các tổ chức xã hội dân sự độc lập là các tổ chức mà chính phủ Việt Nam coi là « bất hợp pháp », cho nên các cuộc lấy ý kiến như thế chẳng bao giờ người ta lấy ý kiến của các tổ chức này cả. Thế thì, tôi nghĩ đấy cũng là cách để lên tiếng. Nhưng như lúc đầu tôi đã nói, cái (hoạt động) này của họ cũng đều là giữa những GONGO với nhau, thì họ cũng sẽ lại không để ý gì đến ý kiến của mình lắm đâu. Bởi vì, thực sự họ đã tiến hành một vòng lấy ý kiến trong nước rồi, và họ nói rằng họ đã tham khảo ý kiến của các tổ chức xã hội dân sự ở trong nước. Trong khi đó những tổ chức xã hội dân sự độc lập không bao giờ được mời tham gia cả. Trong bối cảnh như vậy thì mình lên tiếng thôi.
