CSVN tiến một bước để lùi hai bước?

Nguyễn Hải Gửi cho BBC từ Quảng Ninh 4 tháng 12 2014

Ngay sau khi Blogger Điếu cày – Nguyễn Văn Hải được trả tự do để CSVN đổi lấy việc được Mỹ nới lỏng lệnh cấm bán vũ khí cho, nhiều người đã hy vọng về việc cải thiện quan hệ với Mỹ và một xã hội dân sự sắp hình thành ở Việt Nam.

Nhưng chỉ hơn một tháng sau, một Blogger nữa – ông Hồng Lê Thọ lại phải vào tù. Những hy vọng về một CSVN thay đổi liệu có phải quá lạc quan?

Sau sự kiện dàn khoan Hải Dương 981 tiến vào biển Đông, giới lãnh đạo CSVN không còn cách nào khác phải phản ứng quyết liệt. Việc biểu tình chống TC được nới lỏng, cả nước sôi sục với hy vọng một cuộc thoát Trung đang đến gần.

Nhưng nếu nhìn nhận một cách tỉnh táo, ngay trong lúc nước sôi lửa bỏng nhất, CSVN khi ra diễn đàn đa phương cũng không dám chỉ trích TC.

‘Động tác giả với Mỹ’

Ngày 31-5, tại Hội nghị đối thoại Quốc phòng an ninh châu Á (Shangri La 2014), trong khi Mỹ và Nhật lên án mạnh mẽ TC và “hỗ trợ tối đa mọi nỗ lực của các quốc gia Đông Nam Á nhằm bảo vệ an ninh trên biển và trên không… Nhật Bản sẽ hỗ trợ CSVN và Phillippines trong bảo vệ lãnh hải”, Bộ trưởng Quốc phòng CSVN Phùng Quang Thanh đã làm tất cả (trừ TC) phải tiu nghỉu:

“Quan hệ giữa Việt Nam và nước BẠN láng giềng Trung Quốc về tổng thể trên các mặt đang phát triển tốt đẹp, chỉ còn tồn tại vấn đề tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông nên đôi khi cũng có những va chạm gây căng thẳng như sự việc ngày 1/5/2014”.

Như vậy ngay từ đầu CSVN đã xác định mối quan hệ với TC là không thể thay đổi dù bất cứ điều gì xảy ra. Những phản ứng của CSVN rốt cuộc cũng chỉ để làm màu.

Đặc biệt sau khi TC rút giàn khoan vào ngày 16/7, xu thế này càng rõ hơn. Ngày 19/7, Đài truyền hình Quốc gia quay trở lại những lời lẽ nặng lời với Mỹ do quan hệ trong quá khứ, có lẽ để mở đường cho Bí thư thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị thăm Mỹ trong chuyến đi mà không ai biết để làm gì.

Chuyện nổi bật nhất trong chuyến đi này là Phạm Quang Nghị tặng Thượng nghị sĩ John McCain tấm ảnh chụp lại tấm bia “Ngày 26 10 1967 tại hồ Trúc Bạch quân và dân Hà Nội bắt sống TÊN John sney ma can thiếu tá không quân Mỹ lái chiếc máy bay A4…”.

Chúng ta thì thấy bình thường, nhưng nếu TC sang thăm Việt Nam mà tặng những dấu tích với lời lẽ như thế về Chủ tịch Hồ Chí Minh khi bị tù đày ở TC thì người Việt Nam sẽ nghĩ gì?

Có thể thấy rằng Việt Nam muốn thăm Mỹ không phải với tư thế của người đi cầu cạnh, chúng ta muốn ở tư thế bề trên, kiểu như: Anh ngày xưa thua chúng tôi, bị chúng tôi bắt làm tù binh đấy.

Chuyến đi của Phạm Quang Nghị cũng chỉ để cho có, ngay từ cái chức vụ Nghị nắm cũng đã nói lên điều đó. Tại sao chuyến đi đáng lẽ được nhiều người kỳ vọng như thế lại để người lãnh đạo một thành phố dẫn đầu? Ngay từ chức Bí thư Hà Nội cũng đã cho thấy đây là một chuyến đi “vô hại”.

Người đáng lẽ ra phải đi theo lời mời vào ngày 21/5 của Ngoại trưởng John Kerry là Bộ trưởng Ngoại giao CSVN để bàn về các vấn đề trên biển Đông, nhưng gần 5 tháng sau Phạm Bình Minh mới được qua Mỹ. Trong thời gian đó đã có quá nhiều sự kiện xảy ra, đặc biệt là chuyến đi hâm nóng quan hệ Việt-Trung của Thường trực Ban bí thư Lê Hồng Anh.

Chuyến đi của Phạm Bình Minh được đánh dấu bằng việc Mỹ thông báo gỡ bỏ một phần lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam, nhưng ngay sau đó bị che mờ bằng việc Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh cùng 12 tướng lĩnh khác sang thăm TC.

Các hoạt động ngoại giao với Mỹ và TC đều phải song song, Phạm Bình Minh muốn sang Mỹ thì trước đó cũng phải đi TC đã, hoặc sau các chuyến thăm bình lặng đến Mỹ thì ngay lập tức phải có một quan chức cao cấp hơn thăm TC trong một chuyến đi trang trọng hơn nhiều.

Những cái bắt tay với Mỹ cũng chỉ để đánh động với TC, đất nước mà “dù mưa nắng, hay bão lũ vẫn mãi là láng giềng” và nhắc nhở về “phương châm 16 chữ và tinh thần 4 tốt” như Nguyễn Tấn Dũng vừa phát biểu trước Quốc hội.

Những phát biểu này không thật sự thống nhất với chính phát biểu của Thủ tướng cách đây vài tháng khi Dũng nói không chấp nhận đánh đổi chủ quyền “để nhận lấy một thứ hòa bình, hữu nghị viển vông, lệ thuộc nào đó”.

Chìa tay ra với Nga

Những nước đi ngoại giao của CSVN bị nhiều người đánh giá là không hiệu quả, nhưng với góc nhìn của Đảng Cộng sản Việt Nam thì rõ ràng đã đạt được mục tiêu quan trọng nhất: Nối lại quan hệ nồng ấm với Đảng Cộng sản Trung Hoa. Nếu lấy đó làm mục tiêu tối thượng, nhà cầm quyền CSVN rõ ràng đã thành công.

Một bước đi quan trọng cuối cùng để phục hồi các mối quan hệ trước đây chính là chuyến đi của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Nga (chuyến thăm được hãng tin Tân Hoa Xã của TC đưa tin một cách trang trọng).

Dù nhiều người đánh giá rằng cách thức đón tiếp của Tổng thống Putin không thật sự trọng thị, nhưng CSVN vẫn nối lại việc cho Nga ra vào vịnh Cam Ranh – vịnh mà theo nhiều người là số một thế giới. Mỹ cũng rất muốn thuê ở đây nhưng không được sự đồng ý của CSVN.

Nước Nga đang gặp vận bĩ và buộc phải quay sang TC để tìm đối tác chiến lược, chính vì thế mà họ không hề lên tiếng bảo vệ CSVN khi TC hạ đặt trái phép dàn khoan 981 . Chưa kể báo Nga lúc đó đã rất thiếu thiện chí khi bình luận giàn khoan 981 nằm trên thềm lục địa, cách bờ biển TC chỉ 27 km trong khi cách bờ biển Việt Nam đến 241 km và so sánh Việt Nam là Ukraine của TC.

Ngay cả thời còn đang sử dụng cảng Cam Ranh, Nga cũng chẳng thể làm gì giúp Việt Nam lúc “đảo Gạc Ma và một số đảo trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam bị TC cưỡng chiếm năm 1988” .

Nếu thân TC còn có thể được nhà cầm quyền lý giải là “giả vờ” để vừa hợp tác vừa đấu tranh, thì thân thiết trở lại với Nga mang mục đích gì đây?

Không những thế Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng còn phản đối Mỹ và châu Âu trừng phạt Nga. Có lẽ CSVN ủng hộ cách can thiệp quân sự vào nước láng giềng như những gì Nga đang làm với Ukraine. Nếu sau này TC cũng làm vậy với chúng ta, không biết nhà cầm quyền có phản đối phương Tây nếu họ trừng phạt nước láng giềng của ta hay không?

Chỉ trong vài tháng “rối loạn”, CSVN đã phục hồi nguyên trạng thế “kiềng ba chân” với Nga và TC như trước, đây là thế đứng lý tưởng nhất đối với các nhà lãnh đạo CSVN, đồng thời dập tắt hy vọng xã hội dân sự vừa mới le lói. Cái đích cuối cùng vẫn là dân chủ kiểu Nga, TC chứ không phải kiểu Mỹ và phương Tây.

CSVN khá giống với một cô gái Á Đông truyền thống, chung thủy với chồng dù có bị ngược đãi. Hôm nay bị chồng thượng cẳng chân hạ cẳng tay có thể hờn dỗi đôi chút, nhưng ngày mai khi phu quân đấu dịu thì lại làm lành như không có chuyện gì xảy ra.

Phần vì quá yêu thương chồng, phần vì phụ thuộc kinh tế vào chồng (không làm chủ được bản thân như các cô gái hiện đại) nên “dù mưa nắng, hay bão lũ vẫn mãi là” vợ chồng. Và người chồng khi đã biết vợ không dám bỏ mình sẽ biết quý trọng vợ hơn? Không bao giờ! Được đằng chân lân đằng đầu và bản tính thô bạo càng được dịp thể hiện. Ôi, thương thay thân phận người phụ nữ!

Bài viết thể hiện quan điểm riêng và lối hành văn của tác giả.