Nga-NATO 40 lần “mấp mé” chiến tranh từ khủng hoảng Ukraine

Vừa qua, các chuyên gia thuộc “Cộng đồng các nhà lãnh đạo Châu Âu vì giải trừ vũ khí hạt nhân đa phương và không phổ biến hạt nhân” (European Leadership Network-ELN) đã đưa ra một báo cáo có nhan đề “Sự cân bằng nguy hiểm trên bờ vực chiến tranh”.

Trong 8 tháng kể từ khi Crimea sáp nhập vào Nga, các chuyên gia đã thống kê khoảng 40 sự cố nguy hiểm tiềm tàng giữa Nga và các quốc gia NATO, trong đó có 11 vụ nghiêm trọng nhất.

Đặc biệt, các chuyên gia của ELN đã nêu lên 3 sự cố nghiêm trọng mà theo quan điểm của họ, có thể phát triển thành xung đột quân sự trực tiếp.

Đó là sự cố máy bay gián điệp của Moscow, vụ lực lượng cảnh sát Nga bắt giữ nhân viên an ninh đặc biệt của Estonia, cũng như vụ tàu ngầm được cho là của Nga bị Thụy Điển cáo buộc xâm nhập trái phép vào lãnh hải của họ ở vùng biển lân cận thủ đô Stockhom khiến quân đội nước này tung một lực lượng lớn để truy lùng.

Bản báo cáo của ENL đã đưa ra ba khuyến nghị chính cho lãnh đạo quân sự-chính trị của Nga và NATO.

Thứ nhất là “ban lãnh đạo Nga phải khẩn trương xem xét lại chi phí và rủi ro của việc tiếp tục chính sách quân sự cứng rắn của mình, và ngoại giao phương Tây nên tập trung vào việc thuyết phục Nga di chuyển theo hướng này”.

Theo các chuyên gia của tổ chức này, vấn đề thứ 2 cần chú ý là tất cả các bên phải “hết sức kiềm chế” về cả chính trị và quân sự. Các chuyên gia của ELN đưa ra khuyến nghị thứ 3 là NATO và Nga cần phải cải thiện vấn đề giao tiếp hai chiều giữa quân đội 2 bên, tăng cường các kênh thông tin và hoạt động giao lưu để “tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau”.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia quân sự độc lập, có khá nhiều va chạm hay sự kiện đáng lo ngại về quân sự mà cả 2 bên đều tránh né không đề cập đến như các cuộc diễn tập mang tính “khiêu khích” của cả 2 bên hay việc Nga liên tiếp phóng thị uy tên lửa đạn đạo liên lục địa hoặc tàu chiến Mỹ-NATO xâm nhập biển Đen, áp sát Nga…

Cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine đã gây ra nhiều hậu quả hơn người ta tưởng. Nó không chỉ khoét sâu thêm mâu thuẫn dân tộc giữa miền Đông với miền Tây của Ukraine, giữa Moscow với Ukraine mà còn làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa Nga với Mỹ và NATO, tiềm tàng khả năng đẩy thế giới bước vào một cuộc chiến tranh lạnh kiểu mới.

Về mặt kinh tế, sự trừng phạt của Washington và Brussels đối với Moscow cũng tạo ra những nút thắt trên con đường giao thương giữa phương đông và phương Tây, khiến Nga phải ngoảnh sang châu Á, đẩy mạnh quan hệ kinh tế với Trung Quốc để phá bỏ thế bao vây cấm vận của Mỹ và EU.

Về mặt quân sự, cả Nga và NATO đều đang có sự điều chỉnh chiến lược quân sự cho phù hợp với tình hình mới. Khối đồng minh quân sự Bắc Đại Tây Dương thành lập một lực lượng phản ứng nhanh mới ở châu Âu, đồng thời triển khai hàng loạt căn cứ quân sự mới xung quanh nước Nga.

Còn Nga cũng cải tạo và nâng cấp sức mạnh của hạm đội biển Đen nhằm khống chế toàn bộ vùng biển này và thành lập các căn cứ không quân tiền tiêu ở Belarus, đồng thời ngấm ngầm tăng cường sức mạnh cho lực lượng ly khai đông nam Ukraine nhằm tạo ra một “vùng đệm” đối phó với chiến lược “tiến về phía đông”.

Cục diện căng thẳng Nga-NATO bắt đầu được khơi mào bằng cuộc chính biến trên quảng trường Độc Lập ở Kiev, lật đổ chính quyền của cựu Tổng thống Viktor Yanukovych hồi tháng 2 vừa qua. Mức độ căng thẳng trong quan hệ giữa NATO và Nga đã gia tăng đáng kể sau khi Crimea sát nhập Liên bang Nga hồi tháng 3.

Cuộc nội chiến ở đông nam Ukraine nổ ra đã chính thức khơi mào cho một cuộc “Chiến tranh lạnh” kiểu mới trên toàn bộ các lĩnh vực chính trị, kinh tế và quân sự.

Trong vòng 8 tháng sau khi Crimea trở về vòng tay Moscow, Nga và NATO đã phát sinh nhiều sự cố va chạm, đã có 40 lần “mấp mé” bờ vực chiến tranh.

Trong 40 sự cố va chạm này có một số vụ việc đặc biệt nguy hiểm nhưng lại không được ENL coi là những sự việc nguy hiểm nhất, tiêu biểu là các vụ như sau:

Trước đó, vào ngày 12-4, một chiếc máy bay chiến đấu Su-24 Fencer của Nga đã khiêu khích chiến hạm Mỹ khi trong vòng một tiếng rưỡi nó đã 12 lần bay sát sạt tàu khu trục DDG-75 USS Donald Cook với động thái “hết sức khiêu khích”, trong khi tàu đang di chuyển trên biển Đen.

USS Donald Cook được Mỹ điều tới vùng biển này vào ngày 10/4, sau sự kiện Crimea của Ukraine sáp nhập vào Nga, có nghĩa là nó bị máy bay Nga “dằn mặt” khi vừa mới vào biển Đen chưa đầy 48 tiếng. Sau đó, tàu USS Donald Cook phải cập vào cảng Costana ở Romania.

Được biết, chiếc máy bay chiến đấu của Nga không trang bị vũ khí. Trong 90 phút nghẹt thở này, chiếc Su-24 Fencer đã 12 lần bay qua tàu khu trục Mỹ với khoảng cách khoảng 900m, ở độ cao 150m, nhiều lần thực hiện các động tác bay mô phỏng một cuộc tấn công trên đầu chiến hạm Mỹ.

Sau sự kiện này, các thành viên thủy thủ đoàn của chiếc DDG-75 đã phải gặp nhà tâm lý học sau khi bị căng thẳng tâm lý vì những hành động nguy hiểm của chiếc Su-24. Sau đó, 27 thủy thủ đã nộp đơn từ chức và xin thôi việc, bởi “họ không có ý định mạo hiểm với tính mạng của mình”.

Sự việc rất khôi hài khi DDG-75 USS Donald Cook là khu trục hạm tên lửa lớp Arleigh Burke, được trang bị tên lửa hành trình tấn công mặt đất “Tomahawk” và hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis, có khả năng phòng không và phòng thủ tên lửa thuộc loại mạnh nhất trên thế giới. Còn Su-24 là chiếc tiêm/cường kích cổ lỗ, được Nga chế tạo trong giai đoạn thập niên 70-80 của thế kỷ trước.

Ngày 2-8 vừa qua, tờ báo Thụy Điển “Svenska Dagbladet” hé lộ một thông tin gây sốc là vào ngày ngày 18 tháng 7, một máy bay trinh sát điện tử Boeing RC-135 của Mỹ đã xâm nhập trái phép không phận của Thụy Điển, sau khi cố gắng chạy thoát khỏi sự truy đuổi của máy bay tiêm kích Nga.

Theo bài báo, lúc đầu chiếc máy bay trinh sát điện tử này đã bị từ chối không cho phép bay vào không phận Thụy Điển, nhưng các phi công Mỹ đã bỏ qua mệnh lệnh này và cuối cùng đã bay qua đảo Gotland của Thụy Điển, hiện diện trái phép trong không phận nước này khoảng 14 phút.

Được biết, trước khi vụ việc này xảy ra, một máy bay chiến đấu của Nga, mang theo tên lửa không đối không, cũng đã bay áp sát và có những động thái đe dọa một chiếc máy bay trinh sát RC-135, mà Mỹ công bố đang hoạt động ở không phận “quốc tế” trên khu vực biển Okhotsk, phía bắc Nhật Bản.

Vụ việc xảy ra ngày 23-4 nhưng mãi đến ngày 3-6 sự việc mới được quan chức quốc phòng 2 bên tiết lộ. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc, Đại tá Steven Warren cho hay, máy bay trinh sát RC-135 đang thực hiện một “sứ mệnh tuần tra thông thường trên không phận quốc tế, cách bờ biển vùng Viễn Đông của Nga khoảng 100 km thì bị máy bay chiến đấu Nga đe dọa.

Một chiếc tiêm kích Su-27 của Nga đã áp sát và bay ngay qua đầu chiếc máy bay do thám RC-135 của Mỹ ở khoảng cách khoảng 100 feet (chỉ hơn 30 mét). Nó cũng đã lật mở cánh để cho phi công của chiếc RC-135 nhìn thấy các tên lửa đối không mà máy bay này mang theo, có vẻ là để hù dọa máy bay Mỹ.

Trong các vụ việc trên, tuy cả Nga và NATO đều chỉ “đề phòng và răn đe lẫn nhau” nhưng tính chất của vụ việc hết sức nguy hiểm. Chỉ cần các nhân viên tác chiến sơ suất là có thể gây ra những va chạm không đáng có, không những gây tổn thất về con người và phương tiện mà còn có thể khơi mào xung đột quân sự.