Trung Quốc có lý do để lo sợ về Syria do phiến quân kiểm soát
Ban Biên Tập xin kính chuyển bài phân tích khá lý thú của “nhà phân tích độc lập” ở Bắc kinh qua đó như là điềm báo trước cho những biến động lớn sẽ xảy ra không tránh khỏi ở Tân Cương sau khi Syria sụp đổ .
Tác giả hình như cố ý tiết lộ những bí ẩn đằng sau cuộc lật đổ thành công của lực lượng Hồi giáo Syria do Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dẫn đầu đã tấn công chớp nhoáng thẳng vào thủ đô Damascus của Syria, khiến Tổng thống Bashar al-Assad phải bỏ chạy vì đã có sự tham chiến của vài chục ngàn chiến binh người Duy Ngô Nhĩ từ Tân Cương thuộc nhánh Hồi Giáo Sunni được gọi là Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan [East Turkestan Islamic Movement – ETIM] có nguồn gốc từ Đảng Hồi giáo Turkestan [Turkestan Islamic Party TIP].
Tác giả cũng báo trước sau khi thành công ở Syria, các chiến binh Duy Ngô Nhĩ thuộc Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan sẽ mang những kinh nghiệm tích lũy ở chiến trường Syria về áp dụng tại Tân Cương trong những ngày sắp tới
Cuộc chiến đấu của Lực lượng của Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan tại Tân Cương có những đặc điểm rất tương đồng với Syria vì đây là cuộc chiến của các bộ tộc người Sunni, Druze và Ismaili ở Syria chống lại chế độ Assad thuộc chủng tộc Alawi được Shia Islam Iran yểm trợ thì sắp tới ở tân Cương giống như cuộc chiến giữa người người Duy Ngô Nhĩ với người Hán tại Trung Quốc, cuộc thánh chiến giữa Hồi giáo và Vô thần giáo [cộng sản] nó hứa hẹn nhiều bất ngờ không đoán trước được.
Khi tác giả ví von “Một con bướm vỗ cánh ở Trung Quốc có thể gây ra một cơn bão ở Caribe” vô tình làm cho người ta nghĩ tới “Một tiếng chuông vọng lên từ thánh đường Hồi giáo ở Tây vực sẽ làm cho Bắc kinh rúng động” hoặc “Khi tiếng Uyghur vang dậy khắp nơi ở Trung Nguyên có thể gây hoảng loạn cho cả Trung Quốc”.
Không chiến hữu
Không bạn đồng hành
Không có đồng minh
Ðây quả thật là điều bất hạnh lớn cho Dân tộc Việt.
Trung Quốc có lý do để lo sợ về Syria do phiến quân kiểm soát
Thủ lĩnh phiến quân chiến thắng al-Golani đã giáp mặt với các chiến binh Đảng Hồi giáo Turkestan đang tìm kiếm một nhà nước Hồi giáo ở Tân Cương. bởi Yang Xiaotong Ngày 13 tháng 12 năm 2024
Một người biểu tình đeo mặt nạ có màu cờ Đông Turkestan năm 2018. Ảnh: Asia Times Files / AFP
Một liên minh gồm các nhóm phiến quân Syria do Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dẫn đầu đã tấn công thủ đô Damascus của Syria, khiến Tổng thống Bashar al-Assad phải sống lưu vong và mở ra một tương lai mới không chắc chắn ở quốc gia bị chiến tranh tàn phá này. Bất chấp khoảng cách của Trung Quốc với tâm chấn của cuộc xung đột, việc phiến quân tiếp quản sẽ gây ra báo động ở Bắc Kinh.
Mối lo ngại của Trung Quốc bắt nguồn từ những báo cáo đáng tin cậy về việc Đảng Hồi giáo Turkestan [Turkestan Islamic Party TIP]. TIP chiến đấu bên cạnh HTS. TIP, còn được gọi là Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan [East Turkestan Islamic Movement – ETIM], là một nhóm ly khai Duy Ngô Nhĩ có nguồn gốc từ tỉnh Tân Cương bất ổn phía tây Trung Quốc và có mối quan hệ sâu sắc với al-Qaeda và các nhóm liên kết của nó.
Nó đang tìm kiếm một nhà nước Hồi giáo độc lập ở Tân Cương có tên là Đông Turkestan. TIP bị Trung Quốc và Liên Hợp Quốc coi là tổ chức khủng bố, và cho đến năm 2020, cả Hoa Kỳ cũng chỉ định TIP là một tổ chức khủng bố. Nhóm chiến binh này được thành lập ở Pakistan nhưng kể từ đó đã tạo dựng được chỗ đứng ở nước láng giềng Afghanistan. Trong những năm gần đây, ảnh hưởng của nhóm này ở Afghanistan và Pakistan suy yếu dưới áp lực của Trung Quốc.
Trong một diễn biến đáng ngạc nhiên, nhiều chiến binh và gia đình của họ đã trú ẩn tại thành trì Idlib của phiến quân Syria. Đến năm 2017, đại sứ Syria tại Trung Quốc Imad Moustapha tuyên bố rằng có tới 5.000 chiến binh Duy Ngô Nhĩ ở Syria.
Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ việc TIP chuyển địa điểm sang Syria, một nước cờ có thể một mũi tên giết hai con chim một cách hiệu quả. Thổ Nhĩ Kỳ thông cảm với hoàn cảnh của những người anh em người Thổ Nhĩ Kỳ bị áp bức và nước này đã có thể bảo vệ người Duy Ngô Nhĩ tại các khu vực nằm dưới ảnh hưởng của nước này ở miền bắc Syria.
Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ muốn tạo ra một bức tường thành thân Thổ Nhĩ Kỳ chống lại Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) của người Kurd ở miền đông Syria. Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng nếu SDF tiếp quản phần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria phía Syria, phe ly khai người Kurd ở cả hai bên biên giới sẽ chung tay phá hoại sự toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia của nước này.
Do đó, khi đến Syria, TIP đã cầm vũ khí cùng với các nhóm nổi dậy khác của Syria chống lại chế độ Assad và đồng minh SDF của nó. Tiểu vương HTS, Abu Mohammed al-Golani, cho biết: “TIP đã ở Syria được 7 năm và chưa bao giờ gây ra mối đe dọa cho thế giới bên ngoài.
“Họ cam kết bảo vệ Idlib trước sự xâm lược của chế độ Assad bởi vì là người Duy Ngô Nhĩ, họ phải đối mặt với sự đàn áp ở Trung Quốc – điều mà chúng tôi cực lực lên án – và không còn nơi nào khác để đi. Nhưng cuộc đấu tranh của họ chống lại Trung Quốc không phải của chúng ta. Họ được hoan nghênh ở lại miễn là họ tuân thủ các quy tắc của chúng tôi – điều họ làm.”
Ngoài việc lên tiếng ủng hộ chính nghĩa của người Duy Ngô Nhĩ, HTS không có mối quan tâm rõ ràng nào đến việc đối đầu với Trung Quốc. Như vậy, chiến thắng của HTS trong cuộc nội chiến ở Syria không gây ra mối đe dọa ngay lập tức cho Trung Quốc.
Tuy nhiên, các chiến binh TIP đang tích lũy kinh nghiệm chiến đấu. Thiếu tướng Trung Quốc Jin Yinan tuyên bố rằng TIP đang chiến đấu ở Syria để thu hút sự chú ý đến chính nghĩa của người Duy Ngô Nhĩ và để tích lũy kinh nghiệm chiến đấu để một ngày nào đó họ có thể sử dụng những kỹ năng chiến đấu đó chống lại Bắc Kinh.
Tuyên bố này đã được xác nhận khi Tiểu vương TIP, Abdul Haq al-Turkistani, kêu gọi người Duy Ngô Nhĩ từ khắp nơi trên thế giới tham gia cuộc chiến chống lại chế độ Assad – và Trung Quốc. “Hôm nay, chúng tôi đang giúp đỡ những người anh em của mình tiến hành thánh chiến ở Greater Syria. Ngày mai, những người lính Hồi giáo phải sẵn sàng trở về Trung Quốc để giải phóng Tân Cương khỏi quân xâm lược cộng sản.”
Bắc Kinh tuyên bố rằng TIP đã thực hiện các vụ tấn công khủng bố ở Trung Quốc vào các năm 2008, 2011, 2013, 2014 và 2015. Các cuộc tấn công bao gồm đâm xe vào người đi bộ, dùng dao đâm ở khu vực công cộng, đánh bom xe và đánh bom liều chết.
Rất khó để xác minh xem nhóm này có đứng sau tất cả các cuộc tấn công được tuyên bố hay không. Một số có lẽ được thực hiện bởi những con sói đơn độc bất bình với sự bất bình đẳng kinh tế xã hội ở Tân Cương.
Tuy nhiên, Bắc Kinh đổ lỗi cho nhóm này về tất cả các cuộc tấn công và đã thực hiện các biện pháp hạn chế, điển hình là các cơ sở giam giữ khổng lồ, tại tỉnh quê hương của người Duy Ngô Nhĩ. Những biện pháp nghiêm ngặt này có thể sẽ không thể che đậy tình trạng bất ổn mãi mãi, với những dấu hiệu rõ ràng rằng nó sẽ tiếp tục nổi lên ngay bên dưới bề mặt.
Thật vậy, vào năm 2022, Đại diện thường trực của Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc tuyên bố rằng bạo lực liên quan đến TIP đã trỗi dậy trong những năm gần đây, đồng thời cho rằng “TIP không chỉ tiến hành các cuộc tấn công ở Syria mà còn sử dụng Syria làm căn cứ để tuyển mộ và huấn luyện các chiến binh để tiến hành các cuộc tấn công vào Trung Quốc và Trung Á.”
Để giải quyết mối đe dọa tái xuất hiện, Bắc Kinh tuyên bố sẽ “phối hợp với Syria và các bên liên quan khác để chống khủng bố TIP”. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh có nhiều báo cáo cho rằng TIP đã tham gia vào vụ tấn công khiến 112 người thiệt mạng tại một học viện quân sự ở Homs vào năm ngoái. Tuy nhiên, tuyên bố này có ý nghĩa gì trong thực tế vẫn chưa rõ ràng.
Tin đồn về việc Trung Quốc triển khai quân tới Syria xuất hiện vào năm 2017 và 2018, nhưng cuối cùng không có đợt triển khai nào. Ngoài ra, trong khi vũ khí do Trung Quốc sản xuất được cung cấp cho lực lượng chính phủ, chúng lại được các bên thứ ba phân phối lại hoặc được bán cho Syria từ lâu. Không có hoạt động mua bán vũ khí trực tiếp nào được thực hiện sau khi nội chiến nổ ra.
Bất chấp mối đe dọa ngày càng tăng của TIP đối với an ninh quốc gia của Trung Quốc, Bắc Kinh vẫn kiên định với phương thức hoạt động không can thiệp kéo dài hàng thập kỷ của mình. Cho đến nay, tôi rất hài lòng khi tự do đi đến các quốc gia khác bằng những chiếc ủng trên mặt đất ở Syria.
Hành động có ý nghĩa duy nhất mà Bắc Kinh thực hiện là tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao với Damascus để chia sẻ thông tin tình báo về các hoạt động của TIP hàng tháng bắt đầu từ năm 2016. Dòng thông tin tình báo này sẽ chấm dứt khi Assad mất quyền lực.
Việc Trung Quốc không hành động rõ ràng gửi đi một thông điệp rằng trong khi Bắc Kinh lo ngại rằng nếu các chiến binh TIP thiện chiến – được biết đến với chiến đấu như “sư tử” ở Syria – quay trở lại Trung Quốc với số lượng đủ lớn, họ sẽ phải đối mặt với một cuộc nổi dậy mạnh hơn gấp nhiều lần. so với lần trước họ không tin điều này sẽ xảy ra vì không rõ TIP có thể và sẽ quay trở lại Trung Quốc hay không.
Một mặt, TIP không né tránh mục tiêu này trong quá trình tuyên truyền của mình. Ở Syria, họ đã thất bại trong việc hòa nhập vào cộng đồng địa phương, với rào cản chính là ngôn ngữ. Người Ả Rập bị các chiến binh TIP ngăn cản việc vào các làng Duy Ngô Nhĩ vì họ không phải là “người Trung Quốc” – cho thấy rằng họ vẫn gắn bó với quê hương Trung Quốc của mình.
Mặt khác, các chiến binh TIP bán tài sản của họ ở Trung Quốc trước khi cùng gia đình chuyển đến Syria gửi đi một thông điệp rằng họ sẽ ở lại đó. Hơn nữa, an ninh của Trung Quốc đã được cải thiện rõ rệt trong những năm gần đây, đến mức các chiến binh sẽ khó có thể xâm nhập vào Trung Quốc mà không bị phát hiện với số lượng đáng kể.
Tuy nhiên, sự kết thúc rõ ràng của cuộc nội chiến ở Syria có thể làm thay đổi tính toán của TIP. Lần đầu tiên sau một thập kỷ, TIP không còn phải vật lộn để kiếm sống trên một mảnh đất nhỏ ở miền bắc Syria. Như vậy, TIP có thể nhanh chóng đặt mục tiêu quân sự của mình ở nơi khác.
Bắc Kinh lo ngại rằng trong khi bản thân Trung Quốc vẫn nằm ngoài tầm với, các chiến binh TIP sẽ một lần nữa định cư ở các nước láng giềng Afghanistan và Pakistan. Đó là rủi ro cao vì hai nước đã trở thành nơi trú ẩn an toàn trong những năm gần đây cho nhiều tổ chức khủng bố khác nhau, bao gồm ISIS-K, Tehrik-i-Taliban Pakistan (TTP) và Quân đội Giải phóng Balochistan (BLA).
Quả thực, các cuộc tấn công nhằm vào công dân và tài sản Trung Quốc ở nước ngoài đã gia tăng trong những năm gần đây, đặc biệt là ở Pakistan. Mặc dù thiếu bằng chứng sẵn có, Bắc Kinh tin rằng các cuộc tấn công này xuất phát từ sự thông đồng của TIP với ISIS, al-Qaeda và BLA để làm suy yếu lợi ích và đầu tư ở nước ngoài của Trung Quốc.
Do đó, nếu các chiến binh TIP thiện chiến quay trở lại Pakistan và gia nhập lực lượng với TTP, BLA và các tổ chức khác, như Bắc Kinh tuyên bố đã xảy ra, điều đó sẽ gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với lợi ích chiến lược của Trung Quốc như dự án hàng đầu của nước này – Sáng kiến Vành đai và Con đường – chạy khắp đất nước.
Với việc Assad bị lật đổ và khả năng của Nga và Iran trong việc kiểm tra, kiềm chế các nhóm phiến quân Syria và đồng minh của họ suy giảm, khả năng xảy ra kịch bản này sẽ tăng theo cấp số nhân.
Người xưa có câu: “Một con bướm vỗ cánh ở Trung Quốc có thể gây ra một cơn bão ở Caribe”. Ngược lại, xung đột đóng băng đang tan dần ở Syria có thể dựng lên những rào cản đối với tham vọng toàn cầu của Trung Quốc. Đã đến lúc Trung Quốc phải suy nghĩ lại chính sách đối ngoại của mình đối với Syria và xa hơn nữa.
Yang Xiaotong là trợ lý nghiên cứu tại một tổ chức tư vấn độc lập có trụ sở tại Bắc Kinh.
Source: China has cause to be terrified of rebel-run Syria – Asiatimes.com