Chiêu trò thiết quân luật của Yoon có thể khiến Hàn Quốc mất đi một thập kỷ
Triển vọng kinh tế của Hàn Quốc đã ảm đạm với mức thuế quan sắp áp dụng của Trump và việc Yoon nắm giữ quyền lực không thành công chỉ khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn
WILLIAM PESEK – Ngày 5 tháng 12 năm 2024
Những người lính Hàn Quốc bên ngoài Quốc hội ở Seoul vào sáng sớm
ngày 4 tháng 12 năm 2024.
(Ảnh: Ảnh chụp màn hình YouTube / Chung Sung-Jun / Getty Images)
Trong vòng sáu giờ, Tổng thống Yoon Suk Yeol đã khiến nền kinh tế của đất nước tụt hậu mười năm và làm tăng khả năng trong thập kỷ tiếp theo sẽ là một thập kỷ mất mát đối với Hàn Quốc.
Trọng tâm hiện tại là lời kêu gọi của quốc hội yêu cầu Yoon từ chức và luận tội vì tuyên bố thiết quân luật kỳ lạ của ông vào cuối thứ Ba (ngày 3 tháng 12). Tuy nhiên, khi mọi chuyện lắng xuống, thiệt hại thực tế sẽ là nền kinh tế lớn thứ tư châu Á.
Vào thứ Hai, một ngày trước sựnguy hiểm tuyệt vọng của Yoon, Hàn Quốc đã mang theo những điều kiện nghiêm trọng có từ trước vào năm 2025 mà nhiều nhà hoạch định chính sách của Seoul lo sợ. Giữa sự suy thoái của Trung Quốc và cuộc chiến thương mại sắp tới của Donald Trump , nền kinh tế Hàn Quốc sẽ sớm gặp nguy hiểm.
Làm phức tạp thêm con đường phía trước là nợ hộ gia đình kỷ lục đang làm suy yếu chi tiêu của người tiêu dùng. Hàn Quốc cũng phải chịu đựng tình trạng năng suất yếu kém và khoảng cách đồng lương theo giới tính cản trở sự đổi mới.
Tỷ lệ sinh của Hàn Quốc là thấp nhất trên thế giới. Một số ít các tập đoàn gia đình, hay chaebol, tiếp tục thống trị nền kinh tế, khiến các công ty khởi nghiệp khó có thể phát triển và phá vỡ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của đất nước.
Và hệ thống tài chính cần những cải cách lớn để chấm dứt tình trạng “chiết khấu Hàn Quốc” làm giảm giá trị chỉ số Kospi.
Vấn đề là, trò hề của Yoon càng làm cho các nhà đầu tư nghi ngờ sự sẵn sàng của Hàn Quốc cho thời hoàng kim toàn cầu là đúng. Ngay cả khi Yoon có thể tránh được việc bị luận tội — một “nếu” lớn — thì chính phủ của ông hiện thậm chí còn ở trong vùng què quặt hơn so với ba ngày trước.
Nhà phân tích Jeremy Chan của Eurasia Group cho biết: “Thật khó để thấy Yoon sẽ sống sót như thế nào trừ khi có một sự việc nào đó khác mà chúng ta chưa biết”.
Một lý do cho thủ đoạn thiết quân luật của Yoon, theo như chúng ta biết, là sự thất vọng với các đảng đối lập đang cản trở chương trình nghị sự của ông. Tuy nhiên, Yoon đã làm trầm trọng thêm vấn đề. Hãy mong đợi sự bế tắc toàn diện ngay bây giờ.
Ngân hàng Hàn Quốc dường như nhận ra sự bình thường mới này trong chính trường Seoul. Ngay sau khi Yoon tuyên bố thiết quân luật, Thống đốc BOK Rhee Chang-yong đã cam kết “ thanh khoản không giới hạn ” để chế ngự thị trường. Ông đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp vào thứ Tư để xem xét cách BOK có thể bảo vệ nền kinh tế khỏi những trò hề chính trị sắp tới.
“Theo quan điểm chính sách ngắn hạn, ngoài sự gián đoạn của thị trường, sự bất ổn cũng có thể phát sinh trong trường hợp thay đổi nội các”, nhà phân tích Goohoon Kwon của Goldman Sachs cho biết. Vào thứ năm, Bộ trưởng Quốc phòng Kim Yong-hyun đã từ chức.
Trong trường hợp tốt nhất, các nhà kinh tế của Citigroup lập luận rằng “tác động tiêu cực đến nền kinh tế và thị trường tài chính có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn vì những bất ổn về môi trường chính trị và kinh tế có thể nhanh chóng được giảm thiểu nhờ vào phản ứng chính sách chủ động”.
Tuy nhiên, nhà kinh tế Anushka Shah tại Moody’s Ratings nói thêm rằng “thời kỳ xung đột chính trị kéo dài ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế và dẫn đến tình trạng ngừng việc sẽ gây bất lợi về tín dụng”.
Điểm nóng chính là giá trị của đồng won Hàn Quốc, đối với cả chính trị trong nước và khu vực bên ngoài. Alvin Tan, chiến lược gia tiền tệ tại RBC Capital Markets, cho biết: “Bất ổn chính trị trong nước sẽ làm trầm trọng thêm tâm lý bi quan xoay quanh đồng won Hàn Quốc, mặc dù sự chậm lại tăng trưởng và khả năng xảy ra chiến tranh thương mại Mỹ-Trung vào năm tới sẽ tiếp tục là động lực lớn hơn”.
Một nhà lãnh đạo khôn ngoan hơn Yoon có thể đã xem xét tỷ lệ ủng hộ dưới 20% của mình và điều chỉnh các chính sách cho phù hợp. Hoặc đưa ra những chính sách mới có thể thu hút các đảng đối lập và cử tri. Thay vào đó, Yoon đã nổi cơn thịnh nộ, khiến nhiều người trong số 51 triệu người dân Hàn Quốc tự hỏi liệu tỷ lệ ủng hộ của Yoon có quá cao không.
Yoon cũng tiêm một liều hoang tưởng Trumpian bằng cách cảnh báo về các thế lực “chống nhà nước” thông cảm với Bắc Triều Tiên đang âm mưu chống lại ông. Không phải là một động thái khôn ngoan của một nhà lãnh đạo khiến Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba trông gần như được ưa chuộng vào thời điểm này.
Đây là “một hành động tuyệt vọng về mặt chính trị”, Chan nói. “Nó không liên quan đến Bắc Triều Tiên hay trật tự xã hội — bất chấp những tuyên bố của Yoon.” Cuối cùng, Chan nói thêm, Yoon “đang cố gắng gửi một thông điệp tới Quốc hội và dừng mọi thủ tục lập pháp”.
Vấn đề là các chức năng của chính phủ Hàn Quốc đang bị đình trệ tại thời điểm có thể nói là tồi tệ nhất. Cùng với Trung Quốc xuất khẩu giảm phát, Seoul đang chuẩn bị cho mức thuế quan sắp tới của Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Trump . Mức thuế 60% mà Trump đe dọa đối với Trung Quốc có thể chỉ là bước đầu tiên của cuộc chạy đua vũ trang thuế quan.
Trump đã điện tín đánh thuế 100% đối với ô tô sản xuất tại Mexico. Các hãng sản xuất ô tô lớn tại Hàn Quốc và Nhật Bản lo lắng — vì những lý do chính đáng — rằng họ sẽ là đối tượng tiếp theo.
Lo lắng về số phận của Hyundai, Kia và những công ty khác, Yoon đã cố gắng sắp xếp một cuộc gặp với Trump. Yoon đã phủi bụi gậy đánh golf của mình lần đầu tiên sau tám năm với hy vọng có một buổi chơi golf tại Mar-a-Lago.
Chính phủ của Yoon thậm chí còn thuê công ty vận động hành lang mà chánh văn phòng Nhà Trắng sắp tới Susie Wiles làm việc. Theo truyền thông Hàn Quốc, đại sứ quán Hàn Quốc tại Washington đã khai thác Mercury Public Affairs để xây dựng cầu nối đến Nhà Trắng tiếp theo.
Tất nhiên, Trump không phải là người xây cầu mà là người phá hoại địa chính trị . Tuy nhiên, Yoon đã nghiên cứu về mối quan hệ thân thiết giữa Trump và cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe .
Vào tháng 11 năm 2016, Abe là nhà lãnh đạo thế giới đầu tiên chạy đến Trump Tower ở New York để hôn chiếc nhẫn. Cùng với việc tạo ra các tiêu đề toàn cầu, trò hề này đã giúp Abe có được một chỗ ngồi cạnh Trump tại các cuộc họp của Nhóm Bảy và các cuộc hội thảo toàn cầu khác.
Nếu Yoon nhìn kỹ hơn, ông sẽ thấy Abe quá cố đã nhận được bao nhiêu từ sự phục tùng của mình. Trump đã phớt lờ lời cầu xin của Abe và vẫn từ bỏ hiệp định thương mại Đối tác xuyên Thái Bình Dương, một nền tảng trong nỗ lực kiềm chế Trung Quốc của Nhật Bản.
Sự chấp thuận của Abe không giúp Tokyo vượt qua cuộc chiến thương mại Trump nhiệm kỳ 1. Nó không ngăn cản Trump cố gắng ép Abe trả 8 tỷ đô la Mỹ hàng năm để duy trì quân số của Mỹ tại Nhật Bản . Nó không ngăn cản Trump kết giao với Kim Jong Un, hợp pháp hóa chế độ giết người của Triều Tiên bằng cách gây tổn hại đến an ninh quốc gia của Nhật Bản.
Tuy nhiên, Trump nhiệm kỳ 2, chỉ là một trong những thách thức kinh tế lớn nhất của Hàn Quốc. Thách thức còn lại là các điều kiện hiện có đang đẩy nền kinh tế đi chệch hướng.
Nửa đầu nhiệm kỳ năm năm của Yoon không làm được gì nhiều để nâng cao trò chơi kinh tế của Hàn Quốc. Ông ấy đã làm được rất ít, nếu có, để cân bằng sân chơi nhằm giúp các công ty vừa và nhỏ phát triển thành các công ty lớn hơn.
Ông ấy không đạt được tiến triển rõ rệt nào trong việc giảm mức nợ hộ gia đình khổng lồ, tăng hiệu quả làm việc của người lao động, trao quyền cho phụ nữ và tăng thu nhập trung bình.
Yoon cũng không thể xoa dịu được nỗi lo ngại của MSCI về Korea Inc. Đầu năm nay, Yoon đã đưa ra lập luận chắc chắn rằng gã khổng lồ về chỉ số toàn cầu này nên nâng hạng Hàn Quốc lên vị thế quốc gia phát triển, một danh hiệu sẽ thu hút làn sóng vốn toàn cầu đổ vào các tài sản tính bằng đồng won.
Vào tháng 3, Yoon đã cam kết bãi bỏ các quy định lỗi thời, nới lỏng giới hạn về quyền sở hữu doanh nghiệp, củng cố thị trường vốn, tăng giờ giao dịch ngoại hối, tăng cường tính minh bạch và thậm chí chấp nhận những người bán khống.
MSCI đã không mấy ấn tượng. Như các nhà phân tích của MSCI đã nói vào tháng 6: “Một khi có hiệu lực, những nỗ lực này sẽ phải tuân theo sự tham vấn của những người tham gia thị trường để đánh giá tác động và hiệu quả của chúng”. Nói cách khác, Nhóm Yoon nên ngừng nói về Big Bang về phía cung và thực hiện nó.
Đáng buồn thay, Yoon chỉ là nhà lãnh đạo Hàn Quốc mới nhất nói nhiều về việc nâng cấp tài chính nhưng lại chẳng làm gì. Giống như năm người tiền nhiệm của mình trong 20 năm qua, Yoon nhanh chóng nhận ra khó khăn và rủi ro khi xung đột với tổ hợp công nghiệp-chaebol của Hàn Quốc và đã phản đối.
Sự tự mãn kinh niên này phải trả giá đắt. Trong bất kỳ cuộc kiểm kê nào về các nền kinh tế lớn đang theo đuổi một thập kỷ mất mát giống như Nhật Bản thông qua sự tự mãn và sự sao nhãng chính trị, Hàn Quốc xứng đáng có một vị trí chính. Yoon, một phần của chuỗi buồn này, cũng để BOK điều hành chương trình .
Cũng như Moon Jae-in, người được bầu vào năm 2017 để khôi phục niềm tin vào nền kinh tế Hàn Quốc. Moon bắt đầu với một kế hoạch táo bạo để ủng hộ “nền kinh tế nhỏ giọt”. Kế hoạch này bao gồm thuế doanh nghiệp cao hơn để phân phối của cải và cơ hội việc làm tốt hơn.
Việc Moon nhấn mạnh vào việc làm giàu cho tầng lớp trung lưu là mặt trái của các chiến lược được Abe, Trump và Ronald Reagan và Margaret Thatcher ủng hộ nhiều thập kỷ trước. Tuy nhiên, Moon cũng thấy được tầm quan trọng của nhiệm vụ thuần hóa Korea Inc — và ông đã lùi bước.
Điều tương tự cũng đúng với Park Geun-Hye, tổng thống từ năm 2013 đến năm 2017. Bà không chỉ là nữ tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc mà còn là con gái của cựu lãnh đạo quốc gia Park Chung-Hee, người đã xây dựng mô hình do các tập đoàn tài phiệt lãnh đạo vẫn còn thống trị cho đến ngày nay vào những năm 1960 và 1970.
Park Geun-Hye nhậm chức với những kế hoạch lớn nhằm phá bỏ hệ thống kinh tế của cha mình. Bà nói về việc đưa ra một mô hình kinh doanh “sáng tạo” hơn và chuyển các ưu đãi thuế sang các công ty khởi nghiệp.
Park cũng có kế hoạch tăng cường thực thi luật chống độc quyền và trừng phạt các công ty lớn tích trữ lợi nhuận, số lợi nhuận có thể được dùng để tăng lương và tài trợ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển tiên tiến mới.
Trọng tâm của kế hoạch phát triển hướng đến xuất khẩu của cha bà là ưu tiên các khoản vay ưu đãi cho các doanh nghiệp hướng ngoại và bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi sự cạnh tranh toàn cầu. Chiến lược này được mượn từ sách lược “những con hổ châu Á” mà Nhật Bản đã viết.
Tất nhiên, di sản của Park Chung-hee lại xuất hiện trên báo tuần này. Sự hỗn loạn nổ ra vào thời điểm ông bị ám sát năm 1979 trùng với tuyên bố thiết quân luật trước đó.
Theo thời gian, giới chức Hàn Quốc đã bị những gã khổng lồ trong nước do chính sách của Park Chung-hee tạo ra thâu tóm. Nhưng khi con gái Park Geun-hye ổn định tại Nhà Xanh của tổng thống, 38 năm sau vụ ám sát cha mình, bà cũng quyết định rằng thay đổi là quá khó khăn và mạo hiểm.
Thay vì lật đổ hệ thống chaebol, Park đã bị mua chuộc. Đến năm 2017, bà đã bị luận tội và bị bỏ tù trong một vụ bê bối liên quan đến nhà lãnh đạo Samsung Lee Jae-yong. Cả hai đều đã được ân xá, khiến nhiều cử tri Hàn Quốc vô cùng thất vọng.
Trước Park, Lee Myung-bak, tổng thống từ năm 2008 đến năm 2013, đã cam kết tạo ra nhiều năng lượng kinh tế hơn từ dưới lên. Các cử tri hy vọng rằng, với tư cách là cựu giám đốc điều hành của Hyundai Engineering and Construction, Lee có đủ khả năng để chuyển động lực tăng trưởng từ xuất khẩu sang nhu cầu trong nước. Lee phản đối, đứng về phía các chaebol đã sản sinh ra ông.
Nếu bất kỳ nhà lãnh đạo nào trong số này đưa ra những cải cách lớn trên bảng điểm, Hàn Quốc có thể không phải vật lộn để tăng thu nhập và cạnh tranh trong thời đại của Trung Quốc . Ngay cả khi Yoon cố gắng bám lấy quyền lực, bằng cách nào đó, khả năng đưa nền kinh tế lên tầm cao mới trong 887 ngày ông còn tại nhiệm là rất nhỏ.
Những gì Yoon đã làm là đưa Hàn Quốc vào quỹ đạo của những người thực thi thiết quân luật ở châu Á theo cách mà các nhà đầu tư toàn cầu sẽ không đánh giá cao. Những nước này bao gồm Indonesia, Myanmar, Philippines, Thái Lan – và bây giờ là Hàn Quốc.
Cùng với việc chứng minh thị trường đúng về mức chiết khấu của Hàn Quốc, Yoon nhắc họ về quá khứ mà các nhà đầu tư Kospi không muốn nghĩ tới, bao gồm các đợt thiết quân luật có từ năm 1948.
Một điểm sáng: “Việc nhanh chóng bãi bỏ thiết quân luật nhấn mạnh khả năng phục hồi của các thể chế Hàn Quốc”, các nhà phân tích tại BMI, một công ty thuộc Fitch Solutions, viết.
Hiện tại, BNI lập luận, “chúng tôi kỳ vọng tác động hạn chế đối với nền kinh tế và thị trường tài chính vì Ngân hàng Hàn Quốc và Bộ Tài chính đã phản ứng nhanh chóng bằng cách trấn an các nhà đầu tư. Đáng chú ý, ngân hàng trung ương cam kết tăng cường thanh khoản ngắn hạn và ban hành các biện pháp ổn định thị trường ngoại hối, phù hợp với quan điểm của chúng tôi rằng rủi ro xung quanh đồng won Hàn Quốc nên được kiềm chế trong thời điểm hiện tại”.
Có lẽ vậy, nhưng hậu quả từ hành động ích kỷ và điên rồ của Yoon có thể làm tăng thêm nỗi lo lắng khi Hàn Quốc nhìn lại sau một thập kỷ và tự hỏi rằng tất cả tiềm năng đó đã mất đi như thế nào và ở đâu.
Theo dõi William Pesek trên X tại @WilliamPesek
Hoàng Đình Khuê – Chuyển ngữ.
Ngày 5 tháng 12 năm 2024.