Trump trở lại: Các đồng minh Đông Á phải thích nghi với thế giới MAGA
[internet image]
Các nhà đàm phán phải tiếp cận ông như những doanh nhân thông minh, định hình chính sách của họ như những đóng góp rõ ràng cho việc thúc đẩy chương trình nghị sự MAGA
Khi Donald Trump đảm bảo sự trở lại Nhà Trắng của mình – không chỉ trong số phiếu đại cử tri đoàn theo từng tiểu bang mà còn, mặc dù rất hạn chế, trong số phiếu phổ thông – các đồng minh Đông Á của Hoa Kỳ không chỉ bị chấn động bởi kết quả mà còn bởi những thay đổi lớn sắp tới. Đã trải qua cơn lốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, Nhật Bản và Hàn Quốc biết rất rõ những thay đổi mà nhiệm kỳ thứ hai của ông sẽ mang lại.
Mối quan tâm của họ là đúng. Những phát biểu trong quá khứ và gần đây của tổng thống đắc cử ám chỉ đến một cách tiếp cận quyết đoán và khó đoán hơn đối với khu vực này so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 10, Trump mô tả Hàn Quốc là một “cỗ máy kiếm tiền”, khẳng định, “Chúng tôi đã cứu họ trong Chiến tranh Triều Tiên và bảo vệ họ trong nhiều thập kỷ, nhưng chúng tôi không nhận lại được gì cả”. Trump ám chỉ đến thực tế là Seoul nên chịu một phần lớn hơn đáng kể gánh nặng quốc phòng của chính mình. Vào tháng 5, tạp chí Time đưa tin rằng Trump đã gợi ý rằng Hoa Kỳ có thể rút quân khỏi Hàn Quốc nếu nước này không cung cấp thêm hỗ trợ cho nhiệm vụ của những binh lính đó.
Hàn Quốc không phải là quốc gia duy nhất. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Trump thường cáo buộc Nhật Bản hưởng lợi từ các đảm bảo an ninh của Hoa Kỳ, yêu cầu Tokyo phải trả nhiều tiền hơn cho các căn cứ của Hoa Kỳ tại Nhật Bản, nơi có khoảng 54.000 quân nhân Hoa Kỳ. Trong một cuộc phỏng vấn năm 2019, Trump đã phàn nàn về việc thiếu sự đáp trả trong mối quan hệ song phương, nói rằng, “Nếu Nhật Bản bị tấn công, chúng ta sẽ tham gia Thế chiến thứ III…. Nhưng nếu chúng ta bị tấn công, Nhật Bản không phải giúp chúng ta chút nào”. Người ta cũng đưa tin rằng Trump đã từng cân nhắc đến việc rút khỏi hiệp ước phòng thủ sau chiến tranh với Nhật Bản.
Ngoài lĩnh vực an ninh, Trump đã công khai đề xuất áp thuế từ 10% đến 20% đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu (kể cả từ các đồng minh thân cận ở Đông Á) và 60% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Tổng thống đắc cử cũng chỉ trích nặng nề Đạo luật Giảm lạm phát và Đạo luật CHIPS và Khoa học của Chính quyền Biden, làm dấy lên khả năng dừng các chính sách mà các công ty xuất khẩu ở Đông Á đã dựa vào kể từ khi chúng được thông qua vào năm 2022.
Trong khi Tổng thống Biden và các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc đã thực hiện các bước để “chống Trump” cho các khuôn khổ an ninh và kinh tế hiện có, các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ rằng nhiều biện pháp trong số này có thể dễ dàng bị thay đổi hoặc thậm chí đảo ngược theo quyết định của Trump.
Giữa những triển vọng không chắc chắn như vậy, các đồng minh của Hoa Kỳ ở Viễn Đông phải nhận ra rằng trong khi Trump có thể rời đi sau nhiệm kỳ bốn năm, thì hệ tư tưởng MAGA vẫn sẽ tồn tại. Sự trở lại lịch sử của Trump vào Phòng Bầu dục, cùng với việc đảng Cộng hòa kiểm soát cả hai viện của Quốc hội, là một nhiệm vụ được cử tri Hoa Kỳ trao tặng. Đó là nhiệm vụ cho sự thay đổi cơ bản, vì nhiều người Mỹ đã chán ngán chính Washington và đang tìm cách thoát khỏi bối cảnh chính trị truyền thống.
Vì mục đích đó, nếu Trump thực hiện được lời hùng biện của mình, ông sẽ đưa đất nước vào kỷ nguyên “tương tác chiến lược”. Hoa Kỳ sẽ hoạt động nghiêm ngặt theo các nguyên tắc cốt lõi của MAGA, xem xét kỹ lưỡng mọi quyết định – dù là trong nước hay quốc tế – thông qua lăng kính về tiềm năng thúc đẩy lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ. Thật vậy, loạt lựa chọn nội các không theo thông lệ của Trump phản ánh quyết tâm của ông trong việc hoàn thành những gì ông đã không làm được trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Những dấu hiệu ban đầu của sự thay đổi này đã trở nên rõ ràng đối với các đối tác của Hoa Kỳ ở Đông Á. Trong một động thái khá bất ngờ, Trump đã từ chối yêu cầu họp trước lễ nhậm chức của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba, thay vào đó chọn gặp Tổng thống Argentina Javier Milei. Quyết định này có thể báo hiệu sự điều chỉnh lại các ưu tiên ngoại giao của Hoa Kỳ. Nhật Bản và Hàn Quốc – từ lâu được coi là thành trì cho chiến lược Châu Á – Thái Bình Dương của Hoa Kỳ – hiện có thể chiếm vai trò giảm sút trong chương trình nghị sự rộng lớn hơn của Washington.
Câu hỏi đặt ra là hai quốc gia dân chủ Đông Á, hiện đang phải đối mặt với những thực tế mới, nên điều hướng trật tự thế giới MAGA theo hướng có lợi cho họ như thế nào. Câu trả lời là các quan chức ở Seoul và Tokyo phải đánh giá lại và hiệu chỉnh lại các chiến lược của họ đối với Washington và khu vực.
Đầu tiên, ngoại giao lấy giá trị làm động lực, yếu tố chính của trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, khó có thể được tổng thống mới chấp nhận. Trong khi chính quyền Biden đã giúp nâng tầm mối quan hệ ba bên Hoa Kỳ-Nhật Bản-Hàn Quốc lên thành một liên minh bán chính thức và thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ với các đối tác của mình về các vấn đề cấp bách, thì sự nhất quán về mặt tư tưởng rộng rãi, cấp độ làm việc này có thể sớm trở thành dĩ vãng.
Ở phía bên kia của lục địa Á-Âu, Trump đã đe dọa sẽ rời khỏi NATO nếu các thành viên liên minh không trả phần chia sẻ công bằng của họ cho quốc phòng của châu Âu. Những biến động tương tự có thể xảy ra ở Đông Á. Bên cạnh việc thúc đẩy chia sẻ gánh nặng lớn hơn, Trump có thể, chẳng hạn, yêu cầu Seoul và Tokyo chi trả chi phí cho các cuộc tập trận quân sự ba bên hoặc nếu không sẽ có nguy cơ ngừng hẳn cuộc tập trận. Ông cũng có thể tìm cách hạ cấp quan hệ đối tác Bộ tứ hoặc rút khỏi Khung kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Nhưng dù yêu hay ghét ông, về bản chất, Trump là một người làm ăn – người hiếm khi coi thế giới là một trò chơi có tổng bằng không. Khi một thỏa thuận được đưa ra và Mỹ sẽ được hưởng lợi, Trump khó có thể bỏ cuộc. Đối với Nhật Bản và Hàn Quốc, điều này có nghĩa là các nhà đàm phán phải tiếp cận ông không phải với tư cách là những nhà ngoại giao truyền thống mà là những doanh nhân thông minh. Họ không chỉ phải nêu bật các giá trị làm nền tảng cho chính sách của mình mà còn phải định hình chúng như những đóng góp rõ ràng cho việc thúc đẩy chương trình nghị sự MAGA của Trump.
Thứ hai, sự trở lại của Trump mang đến cho Nhật Bản và Hàn Quốc cơ hội để cải tổ và mở rộng hơn nữa năng lực quân sự của họ. Những bài học từ những khó khăn của NATO trong thời kỳ khủng hoảng — được đánh dấu bằng sự chuẩn bị kém và quá phụ thuộc vào sự hỗ trợ của quân đội Hoa Kỳ — nên được coi là một câu chuyện cảnh báo. Các lực lượng vũ trang kiên cường và tự chủ hơn được yêu cầu để quản lý một môi trường khu vực ngày càng bất ổn. Một điểm khởi đầu tốt sẽ là tăng ngân sách quân sự và tiếp tục phục hồi các ngành công nghiệp quốc phòng.
Theo hướng này, các cuộc thảo luận đang hồi sinh giữa các chính trị gia Hàn Quốc về khả năng sở hữu vũ khí hạt nhân hoặc phát triển tiềm năng hạt nhân vừa kịp thời vừa cần thiết. Tương tự như vậy, tại Nhật Bản, thủ tướng mới đắc cử đã đưa ra ý tưởng về một phiên bản NATO của châu Á và có khả năng xem xét lại ba nguyên tắc phi hạt nhân lâu đời của đất nước. Tất nhiên, điều này không có nghĩa là những ý tưởng này hoàn toàn thực tế hoặc sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ sẽ không còn được chào đón nữa. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận về việc Nhật Bản và Hàn Quốc vạch ra con đường tiến lên không bị ràng buộc bên ngoài như các quốc gia có chủ quyền đã quá hạn từ lâu.
Cuối cùng, Nhật Bản và Hàn Quốc nên tận dụng phong cách ngoại giao chính thống của Trump làm một mẫu để hàn gắn mối quan hệ với Bắc Kinh, Mátxcơva và Bình Nhưỡng. Mặc dù cả hai nền dân chủ Đông Á đều nên tiếp tục hỗ trợ và bảo vệ nền dân chủ tự do khi có thể, nhưng các mối đe dọa do Trung Quốc, Triều Tiên và Nga gây khó có thể sớm biến mất. Hơn nữa, xu hướng địa chính trị tạo ra hai nước không thể tách rời hoàn toàn hoặc tách rời cái mà Washington gọi là “trục ma quỷ mới”.
Với cuộc chiến ở Ukraina đang tiến gần hơn đến việc trở thành xung ngâm ngâm giữa hai miền Triều Tiên, Hàn Quốc có nhiều lý do để mở lại các cuộc đối thoại tử huyệt với các nước được gọi là Pad. Đối với Nhật Bản, chính phủ nước này vẫn chưa được bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Triều Tiên và Nga, trong đó Nhật Bản vẫn đang sống ở tranh chấp lãnh thổ. Việc tiếp cận những nước láng giềng khó chịu cũng sẽ là cơ hội để Nhật Bản và Hàn Quốc khôi phục lại ngoại giao về vấn đề bắt cóc của Triều Tiên, vốn đã được cấp dưỡng quá lâu một phần do quá phụ thuộc vào Washington.
Nhật Bản và Hàn Quốc có chia sẻ mối quan hệ chính trị hay các giá trị chung với những quốc gia này hay các quốc gia khác hay không đều không liên quan. Điều quan trọng là tìm ra một modus vivendi trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng và Thiết kế về địa chính trị. Bên bờ vực đó, dù Trump, người có thiện cảm với những người đàn ông mạnh mẽ, tìm cách tham gia vào các cuộc đối thoại trực tiếp với những người theo chủ nghĩa độc tài ở Đông Á, Nhật Bản và Hàn Quốc có could not be known. Đến lúc đó, có thể đã quá khứ để bắt đầu một cuộc trao đổi ý nghĩa.
Những người bạn tâm giao của Hoa Kỳ ở Đông Á chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn. Nhưng miễn là họ thích nghi và điều hướng một cách khôn ngoan, thì sự nhẹ nhàng của MAGA có thể biến thành những cơn gió thuận của cơ hội.
Nguồn: Trump’s back: East Asian allies must adapt to the MAGA world