Trang Thơ — Ngày Lễ Cha
17/06/2023
Tranh Nguyên Khai.
Từ “Cha” chỉ là một tên gọi khác của lòng yêu thương. (Fanny Fern)
Vâng, Yêu Thương. Hai chiều ưu ái của tình phụ tử, lời cha dạy dỗ con, lời con kính ái thương nhớ đến cha, qua thơ của các tác giả Louise Glück, Phạm Thiên Thư, Đỗ Hồng Ngọc, Thành Tôn, Nguyễn Hồi Thủ, Ngu Yên, Phạm Cao Hoàng, Nguyễn Đức Cường, Nguyễn Thị Khánh Minh, Ko Un, như một quà tặng gửi đến tất cả những người Cha trên quả đất này nhân dịp Father’s Day. (NTKM)
***
LOUISE GLÜCK
Hóa Thân
1. Đêm
Thiên thần cõi chết bay
la đà trên giường của cha tôi.
Chỉ mẹ tôi nhìn thấy. Mẹ và cha
đang ở riêng cùng nhau trong phòng.
Bà cúi xuống để chạm vào
tay ông, trán ông. Bà đã
quá quen với việc làm mẹ
đến nỗi giờ đây bà vuốt ve xác thân ông
như bà vuốt ve những đứa con khác,
đầu tiên thật nhẹ nhàng, rồi
dần quen với đớn đau.
Chẳng có chi khác biệt.
Ngay cả cái đốm đen trên phổi
đã luôn luôn ở đó.
2. Hoá thân
Cha đã quên tôi
trong cơn phấn khích về nỗi chết.
Giống như một đứa trẻ bỏ ăn,
ông không còn nhận biết bất cứ điều gì nữa.
Tôi ngồi bên mép giường của ông
trong lúc sự sống xoay vòng quanh chúng tôi
như vô vàn gốc cây bị đốn hạ.
Một lần, trong một sát-na
nhỏ nhất, tôi ngỡ
ông đã hồi sinh;
rồi ông nhìn tôi
như một người mù nhìn chòng chọc
vào vầng dương kia, bởi
bất cứ điều gì nó có thể làm cho ông
đã an bài tất thảy.
Rồi khuôn mặt bừng đỏ của ông
quay lưng lại với giao ước.
3. Cho cha
Con sẽ sống mà không có cha
như con đã một lần
sống mà không có mẹ.
Cha nghĩ con không nhớ điều đó ư?
Con dành cả đời này để khắc cốt ghi tâm.
Giờ đây, sau quá nhiều đơn độc,
cái chết không còn làm con sợ hãi,
chẳng phải cái chết của cha, cũng chẳng phải của con.
Và mấy từ đó, lần cuối cùng,
chẳng còn sức nặng gì với con. Con biết
yêu thương mãnh liệt luôn dẫn về đớn thống.
Xin hãy một lần, xác thân cha đừng làm con khiếp sợ.
Thảng hoặc, tay con khẽ lướt trên mặt cha,
như một chiếc khăn lau bụi.
Giờ đây điều gì còn có thể khiến con bàng hoàng? Con cảm thấy
không lạnh lẽo nào là không thể cắt nghĩa.
Áp vào má cha, bàn tay con ấm áp
và tràn nỗi dịu dàng.
Linh Văn dịch.“Metamorphosis” – Từ tập thơ “The Triumph of Achilles” (1985)
(Vanviet.info)
*
NGU YÊN
Trên cành mộc lan
Cây Mộc Lan hoa trắng trước nhà nở ra tổ chim, một bầy nhụy kêu ríu rít.
Cha bay mây sớm, mẹ bay nắng trưa, thay nhau mang mồi về xây dựng phiền hà hạnh phúc.
Tất cả thực tế đều giống huyền thoại khi không thể đến gần.
Dù những chiều mưa không như nhau, nhưng nỗi buồn sẽ ướt cánh chim nhỏ.
Sao hoa Mộc Lan không đỏ?
Lớn gấp chục lần hoa ổi mẹ trồng
nhưng không có trái ăn.
Mẹ rỉa lông mỗi ngày mỗi rụng, dành dụm thành giường êm cho con nằm.
Cha nhìn trứng chưa nở có bao giờ tự hỏi mai này mưa hay nắng?
Hương Mộc Lan thơm nồng nàn.
Mẹ đẹp nhăn dần theo hoa rụng.
Ai chẳng muốn con mau lớn khôn?
Rồi thương xót khi con khôn lớn.
Đó là một buổi xế chiều:
Mặt trời thường xuyên cô độc cảm thấy cô đơn.
Chim già trở về tổ
mồi dở dang
không còn nhụy nào mừng rỡ.
Nắng tàn vốn đã buồn
sao trời lại thêm mưa?
Cây Mộc Lan lại nở hoa trắng.
Thời gian đục tổ chim những lỗ hổng tả tơi.
Những lỗ trống nhìn thấy trời xanh
mà bên trong chồng chất nhiều thương khó.
*
THÀNH TÔN
Nói Với Con Gái
1.
Con thức dậy cùng con chim sẻ non hé mồm trên mái hiên
Con nhện rề rà chăng lưới dưới chiếc nôi đung đưa
Bóng tối thẹn thùng giấu mặt
Nước đái con tinh khiết chan hòa
Con thức dậy cùng lúc con mèo thì thầm cùng con chuột nhắt
Con chó con đùa bỡn với chiếc đũa bếp
Bà nội đang vo nước gạo trong xanh vào lòng thau trắng
Mẹ nhóm đốm lửa hồng cho một ngày rực rỡ.
2.
Con thức dậy với đôi mắt dịu dàng của tuổi thơ cha không có
Đôi má mũm mĩm của ấu thời mẹ đánh rơi
đôi môi hồng hào ngọt dịu của thiên thần bỏ quên đêm hợp cẩn
đôi tay hào hoa vẽ vào chân không vùng trời ảo tưởng
đôi chân son thì thào gió sớm
Con thức dậy và nằm đó cùng mặt trời
Con hãy khóc lên cùng với ngày rạng rỡ
Con hãy cười cùng ánh sáng ngụy hình
hãy khóc, hãy cười cùng bà, cùng mẹ đi con.
3.
Cha cũng thức dậy trên chiếc giường đung đưa của bệnh xá
Trong khi những người bạn chuyền tay cây súng lạnh vọng canh ngoài
Đúng lúc tiếng súng ì ầm cùng với đất
Cha thức dậy cùng quê hương ta chan hòa máu đỏ.
4.
Con thức dậy cùng cha
Thức dậy cùng cha
Thức dậy để quê hương ta cùng thức.
*
ĐỖ HỒNG NGỌC
Những bài thơ về La Ngà
La Ngà 1
Ba không mê tín dị đoan
Không tin đồng tin bóng
Con hãy hiện hồn về
trong vi tính
Để trò chuyện cùng ba
Giữa đêm thanh vắng…
La Ngà 2
Ba viết trăm lần lý lịch
Cứ mỗi lần viết đến tên con
Ba lại ngẩn ngơ
Như một kẻ mất hồn
Biết trả lời sao
Câu hỏi
Hiện con đang làm gì?
Ở đâu?
La Ngà 3
Mỗi năm
Mỗi người
Thêm một tuổi
Chỉ mình con
Mãi mãi
Tuổi đôi mươi…
La Ngà 4
Ba vun gốc trường sanh
Mẹ đặt chùm vạn thọ
Lên mộ con
Giữa ngày Mùng Một Tết
La Ngà 5
Ba dạy con
Mỗi ngày
Một chút
Không bài học nào
Như ba đã học
Từ con:
Nỗi mất!
(La Ngà, cô con gái yểu mệnh của nhà thơ Đỗ Hồng Ngọc).
*
NGUYỄN HỒI THỦ
Thơ viết bên hồ
(Trích đoạn 11)
Đi trên đê La Thành
Dưới hàng cây xanh
Tôi nhớ đứa con vừa tròn mười bốn tháng
Ở bên kia trái đất
Con tôi đang tập nói:
Con chó con mèo
Cái bánh cái kẹo
Và những thứ ngôn ngữ riêng của nó
Tôi bế nó lên ngực
Nó hay lấy tay chỉ vào chỗ quả tim tôi
Gọi “bố”
Tôi ước ao được bế con tôi
Đi trên đê La Thành
Đi mãi mãi dưới hàng cây xanh
Như một cái gì còn sót lại
Của cuộc đời vừa đánh mất
*
PHẠM CAO HOÀNG
Cha Tôi
và bài thơ tôi viết đêm nay
là bài thơ sau bốn mươi năm
kể từ hôm vượt đèo Ngoạn Mục xuống Sông Pha
chạy ra Tuy Hòa
trở vô Sài Gòn
và nhận tin cha tôi đã chết
ông qua đời khi chiến tranh kết thúc
để lại trần gian nỗi nhớ khôn nguôi
để lại đàn con trên quê hương tan tác
để lại trong tôi vết thương mang theo suốt cuộc đời
bốn mươi năm rồi con vẫn nhớ, cha ơi!
ngày mùa đông cha mặc áo tơi ra ruộng
ngày nắng lửa cha gò mình đạp lúa
những sớm tinh mơ cùng đàn bò lầm lũi đi về phía bờ mương
rồi mùa thu cha đưa con đến trường
con thương ngọn gió nồm
mát rượi tuổi thơ những ngày đầu đi học
đi ngang qua Duồng Buồng (*) bọn nhỏ trong thôn vẫn thường trêu chọc:
chiều chiều ngọn gió thổi lên
học trò Thầy Bốn chẳng nên đứa nào
thương cha một đời lận đận lao đao
cầm lấy chiếc cày để tay con được cầm cuốn sách
thương chiếc áo cha một đời thơm mùi đất
thương đất quê mình thơm mãi mùi hương
rồi mùa thu cha đưa con đến trường
con thương những con đường
cha đã dẫn con đi về phía trước
con vẫn còn đi sao cha đành dừng bước
bốn mươi năm trời con thương nhớ, cha ơi!
(*) Duồng Buồng: tên một lối đi trong thôn Phú Thứ (Tuy Hòa, Phú Yên).
*
NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH
Nhớ Cha
Một mình. Đọc kinh đêm nay
Tiếng chân cha ở cuối ngày âm vang
Ngồi đây lắng hết đêm tàn
Con nghe cả nỗi dặm ngàn. Cha đi…
*
NGUYỄN ĐỨC CƯỜNG
Cha
Khi những làn sương muối,
Pha màu trên tóc Cha,
Như ngàn cơn sóng bạc,
Trườn lên miền biển cả.
Khi thời gian đọng lại,
Nếp chùng gương mặt Cha,
Như nẻo đường thơ ấu,
Một thời con đi qua.
Là khi con lớn lên,
trong niềm tin nguyên vẹn,
lòng bâng khuâng hò hẹn,
cùng mơ mộng không tên.
Nhưng đời như lưới nhện,
giăng từ buổi ban sơ,
Nhưng đời như mũi tên,
chờ con tự bao giờ…
Làm sao đau đòn roi,
Cha cho con tuổi nhỏ.
Làm sao buồn cơn giận,
Cha cho con ngày thơ.
Khi lưng con đã hằn,
ngọn roi đời khôn nguôi.
Và khi con mất hẳn,
lòng bao dung của người.
Ôi! Lời Cha sớm trưa,
vang lừng trong trí nhớ.
Xưa ghi vào trang vở,
nay ghi vào nắng mưa…
Khi bao điều nghĩa nhân,
chỉ là ngôn ngữ lạ.
Khi bao người biển lận,
hóa thân là thiên thần!
Dù thời gian qua mau,
con mãi là trẻ nhỏ,
con mãi là ngọn cỏ,
làm sao choàng núi cao.
Con mãi là chim non,
làm sao qua hết biển.
Con muôn đời bé mọn,
làm sao vào Vô biên …
(Tuyển Thơ Chân Dung)
*
PHẠM THIÊN THƯ
Động Hoa Vàng
(Trích đoạn 95)
Nhớ cha giọt lệ khôn cầm
Dưới trăng lấp lánh như trâm vân quỳnh
Nghiêng ly mình cạn bóng mình
Tay ôm vò nguyệt một bình mây bay