“Thế giới còn tin tưởng TQ nữa không?”
Thay đổi tình trạng Zero Covid cho thấy Trung quốc sẵn sàng đánh cược và mạo hiểm vào thời điểm cần mở cửa thị trường và chính trị.
Francesco Sisci
Ngày 3 tháng 1 năm 2023
Trong gần 20 năm, Hoa Kỳ thách thức Trung quốc trước tiên trở thành đối tác có trách nhiệm và sau đó là thành viên của G2. Tuy nhiên Trung quốc đã từ chối cả hai đề nghị và giờ đây niềm tin hai bên đã không còn.
Một khi niềm tin không còn nữa thì sẽ mất tin tưởng mãi mãi, hoặc ít nhất trong một thời gian dài. Làm thế nào để Trung quốc lấy lại niềm tin đối với Mỹ khi đang củng cố niềm tin chung của thế giới?
Hoa Kỳ hình như cảm thấy đúng hoặc sai; không cần phải có niềm tin của Trung quốc mới có niềm tin của thế giới.
Nhưng về phía Trung quốc thì sao: Trung quốc có thể làm điều gì đó mà không cần tin tưởng? Khi không có niềm tin, sẽ xảy ra xung đột có thể đưa đến chiến tranh.
Tóm lại, đây là tình trạng khó khăn của Trung quốc.
Hơn nữa Trung quốc muốn thịnh vượng thì cần phải có một thị trường tư bản mới có thể thực hiện được.
Chưa nước nào có một nền kinh tế thị trường hiệu quả như nước Mỹ, ít nhất cho đến ngày nay. Cả Nhật Bản và Đức đều cố gắng đánh bại nền kinh tế Mỹ, nhưng cả hai đều thất bại.
Nhật Bản đã thách thức Hoa Kỳ vào thập niên 1980s trong cuộc chạy đua công nghệ ở điểm cao nhất trong chiến tranh lạnh và Nhật đã thất bại.
Trong 20 năm qua Đức đã dựa vào nền tảng ba mũi nhọn để thách thức uy quyền tối cao của Hoa Kỳ: Liên hiệp Châu Âu (EU) với tư cách là thị trường nội địa và hệ thống tiền tệ, khí đốt của Nga và thị trường công nghiệp của Trung quốc, nhưng thất bại vì Nga điên khùng xâm lược Ukraine, Trung quốc đã nghịch lại đường lối của Mỹ và do đó càng trở nên mất tin tưởng, EU vẫn còn chia rẽ.
Cả Nhật và Đức đều không bùng nổ, nhưng họ phải xét lại tham vọng của mình.
Sự thất bại trong mô hình của họ cũng có nghĩa là các công ty kinh doanh hàng đầu của nhà nước không thể tin được.
Các quốc gia này cần một vận mệnh khác bắt đầu từ địa chính trị của họ.
Trong 200 năm qua, Nhật bản đã trải qua nhiều giai đoạn thay đổi trong khu vực.
Vào nửa cuối thế kỷ 19, Nhật đã là “quốc gia phương Tây ở Châu Á”.
Bắt đầu từ những năm 1920, Nhật đã đi theo con đường của Ý, nhưng cảm thấy bị phản bội bởi chiến thắng trong Thế chiến thứ nhất và thách thức sự hiện diện của
Mỹ và Châu Âu ở Châu Á. Và sau Đệ nhị Thế chiến, Nhật trở thành một Tổng đốc (Proconsul) của Mỹ ở Châu Á, thách thức với công nghệ của Mỹ, nhưng vẫn thất bại.
Trong vòng 20 năm, sau thập niên 1980s, Nhật do dự trong việc lựa chọn Trung quốc hay Mỹ là đối tác chính, trong khi Mỹ lúc đó thân mật với Trung quốc, nhưng vì xung đột với Trung quốc về quần đảo Senkaku nên Nhật quay ra chống Trung quốc.
Giờ đây Nhật bản là chất keo hóa học mới gắn kết Châu Á lại với nhau để chống Trung quốc. Nhật Bản, Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia, Việt Nam và Úc Châu là một thực thể địa chính trị mới. Hàn Quốc là phần tử nhỏ còn hiềm khích trong các cuộc tranh cãi lâu đời với Nhật Bản. Nhưng điều này có thể giải quyết được vì Seoul sợ Bình Nhưỡng được Bắc Kinh hỗ trợ hơn là nghịch với Tokyo.
Hàn Quốc được Hoa Kỳ bảo hiểm chống lại suy nghĩ thứ hai của Nhật Bản.
Nga có thể thất bại trong cuộc chiến Ukraine, mở ra những không gian mới ở vùng Viễn Đông Siberia, và lúc đó Nhật Bản có thể thay thế như một lực lượng mới.
Số phận cũng tương tự cho Đức. Sau cuộc chiến ở Ukraine, một Châu Âu mới có trở nên hùng mạnh, tập họp xung quanh Ba Lan, vùng Baltic, Romania và
Ukraine; những quốc gia này lúc đó sẽ chống Nga.
Nước Đức hoặc có thể bị đè bẹp hoặc thích ứng với hoàn cảnh mới và trở thành keo mới của Châu Âu, giữ lục địa tập trung lại với nhau và dẫn đầu trong sự thay đổi của Đông Âu. Điều này để lại một khoảng trống cho Trung quốc.
Bắc Kinh không thể chấp nhận ý kiến mở cửa thị trường đột ngột vào năm 2018 của Tổng Thống Trump. Việc mở cửa thị trường đột ngột có thể dẫn đến sự sụp đổ thị trường và sau đó là biến động chính trị.
Nền chính trị của Trung quốc trước hết phải được ổn định và Trung quốc cần phải có các cơ sở dân chủ mới có thể duy trì sự thúc đẩy của một thị trường mở với một loại tiền tệ có thể chuyển đổi hoàn toàn.
Trung quốc liệu có thể làm điều đó chăng?
Kinh nghiệm trong quá khứ cho thấy Bắc Kinh sẽ rất thận trọng, nhưng hành động dỡ bỏ lệnh phong tỏa Covid một cách quyết liệt chứng tỏ rằng Trung quốc sẵn sàng đánh cược lớn.
Sự kết thúc cuộc chiến Ukraine có thể rất quan trọng để đưa Trung quốc theo hướng này hay hướng khác. Nếu Nga thua nặng, Trung quốc có thể làm rất nhiều điều để ổn định tinh thần và chúng ta không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Hoàng Đình Khuê – Lược dịch.
Ngày 3 tháng 1 năm 2023