Trung Quốc cần suy nghĩ lại về mối quan hệ với Nga vào năm 2023
Khi Tập và Putin công bố mối quan hệ không giới hạn của họ vào tháng 2 năm ngoái, đó là một thách thức thực sự đối với sự thống trị toàn cầu đang suy yếu của Hoa Kỳ
Một năm thảm họa sau đó, rõ ràng là một nước Nga đang suy yếu sẽ không bao giờ là đối tác mà Trung Quốc đã hy vọng
Làm cả thế giới sửng sốt trước thềm Thế vận hội Olympic Bắc Kinh vào tháng 2 năm nay, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tuyên bố về một “tình bạn không giới hạn” sẽ làm đối trọng với sự thống trị toàn cầu của Hoa Kỳ và thách thức chủ nghĩa tự do dân chủ phương Tây.
Cuộc chiến thảm khốc của Nga ở Ukraine, diễn ra chỉ vài tuần sau đó, đã phá hỏng tầm nhìn đó. Tham vọng trở thành cường quốc của Moscow sụp đổ khi quân đội Nga thất bại trong việc khuất phục Ukraine, thay vào đó họ phải hứng chịu một loạt thất bại nhục nhã.
Các quốc gia phương Tây phẫn nộ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt sâu rộng, trừng phạt nền kinh tế Nga đã trở nên quá tải do chi phí chiến tranh và đã tìm cách cô lập Nga trong các tổ chức quốc tế.
Illustration: Stephen Case
Trong khi đó, có tới ba triệu người Nga đã trốn khỏi đất nước, bao gồm cả một số công nhân tài năng nhất của họ. Các nhà phân tích ở cả Nga và phương Tây dự đoán rằng sẽ mất ít nhất một thế hệ để Nga phục hồi sau thảm họa này.
Với những thay đổi to lớn này, thật công bằng khi đặt câu hỏi tại sao Bắc Kinh dường như vẫn cam kết với mối quan hệ gần như liên minh với Nga. Trung Quốc nhận được những lợi ích gì và chúng có đáng để mạo hiểm trong quan hệ với phương Tây? Hay Trung Quốc chỉ đơn thuần tự xiềng xích mình vào một quốc gia ngày càng giống như một xác chết?
Trước tháng Hai, cơ sở cho liên minh này đã rõ ràng. Sau cuộc nổi dậy ngày 6 tháng 1 năm 2021 tại tòa nhà Quốc hội, Hoa Kỳ dường như là một quốc gia hỗn loạn, hứng chịu hàng trăm nghìn người chết vì Covid-19, một cuộc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan và hàng triệu người Mỹ kiên quyết phủ nhận tính hợp pháp của Tổng thống. chính quyền của Joe Biden.
Các chính sách của Donald Trump đã khiến quan hệ của Mỹ với các đối tác châu Âu và châu Á trở nên căng thẳng nghiêm trọng, nhiều người trong số họ vẫn lo sợ chủ nghĩa dân tộc cánh hữu mà ông đã khơi mào.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Bắc Kinh ngày 4/2. Ảnh: Điện Kremlin qua AP
Mặt khác, Trung Quốc rõ ràng là một siêu cường kinh tế đang lên với những tuyên bố chính đáng là đã vượt qua đại dịch tốt hơn Mỹ. Và Nga đã quyết tâm chứng minh rằng họ đã ngăn chặn được sự suy tàn của mình thời hậu Xô Viết, xây dựng lại bộ máy quân sự của mình thành lực lượng mà nhiều người coi là một lực lượng chuyên nghiệp hạng nhất. Cùng nhau, họ đặt ra một thách thức toàn cầu đối với Hoa Kỳ.
Putin đã lên kế hoạch cho cuộc tấn công của mình vào một Ukraine ngày càng tây hóa để đạt được hai mục tiêu: nghiền nát nền độc lập của Ukraine; và chứng minh cho Hoa Kỳ thấy rằng Nga ngang bằng toàn cầu. Dẫn đến chiến tranh, tình báo Mỹ đã báo cáo về các kế hoạch của Nga nhằm loại bỏ giới tinh hoa chính trị, kinh tế và văn hóa của Ukraine và phá hủy một bản sắc độc lập của Ukraine.
Giới lãnh đạo Nga đã hình dung ra “chiến dịch đặc biệt” chỉ kéo dài vài tuần, sau đó nó sẽ giám sát việc thành lập chính phủ thân Nga mới ở Kiev. Chiến thắng sẽ vừa nhanh chóng vừa mang tính quyết định, khiến NATO không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận cuộc chinh phục của Moscow. Đây sẽ là bước quan trọng đầu tiên trong việc tạo ra một thế giới hậu phương Tây.
Cuộc tấn công ban đầu của Nga không chỉ thất bại một cách ngoạn mục, mà quân đội của Mátxcơva còn bị lực lượng Ukraine nhỏ hơn và trang bị kém hơn đánh bại và suy nghĩ thấu đáo hơn. Ngoài ra, cuộc kháng chiến anh dũng của Ukraine đã thống nhất phương Tây, thuyết phục nhiều quốc gia trên khắp châu Âu hợp tác toàn diện hơn với Hoa Kỳ.
Khi Zelensky thăm Mỹ, Tổng thống Biden công bố viện trợ quân sự 1,8 tỷ USD cho Ukraine
Việc Nga cố gắng sử dụng các nguồn cung cấp năng lượng của mình như một cái dùi cui để đe dọa châu Âu hỗ trợ Ukraine cũng đã dẫn đến những nỗ lực lớn hơn của châu Âu nhằm loại bỏ các nguồn tài nguyên của Nga.
Thật khó để tưởng tượng rằng Tập Cận Bình có thể lường trước được một diễn biến như vậy khi ông ta đứng cùng Putin ở Bắc Kinh. Giờ đây, Trung Quốc không chỉ phải đối mặt với sự phẫn nộ của phương Tây, mà chính Trung Quốc cũng đang quay cuồng với những bất ổn kinh tế do đầu tư quá mức vào thị trường bất động sản và việc nước này chuyển hướng khỏi Covid-19 có nguy cơ bùng phát dịch lớn.
Hơn nữa, chính quyền Biden đã đưa ra một loạt biện pháp được thiết kế để hạn chế chuyển giao công nghệ sang Trung Quốc, mà các nhà phân tích cho rằng đã chặt đầu ngành công nghệ của Trung Quốc.
Khi năm mới đến gần, các nhà lãnh đạo Trung Quốc cần phải suy nghĩ lại về liên minh của họ với một nước Nga đang suy yếu và bị chỉ trích cũng như những nỗ lực khai thác sự chia rẽ ở phương Tây. Nga sẽ không bao giờ là đối tác mà Tập Cận Bình đã hy vọng ban đầu: một đối trọng với năng lực thông thường và hạt nhân của Mỹ.
Medvedev của Nga thực hiện chuyến thăm bất ngờ tới Bắc Kinh, Tập Cận Bình của Trung Quốc nói rằng Trung Quốc sẵn sàng làm trung gian
02:38
Medvedev của Nga thực hiện chuyến thăm bất ngờ tới Bắc Kinh, Tập Cận Bình của Trung Quốc nói rằng Trung Quốc sẵn sàng làm trung gian
Medvedev của Nga thực hiện chuyến thăm bất ngờ tới Bắc Kinh, Tập Cận Bình của Trung Quốc nói rằng Trung Quốc sẵn sàng làm trung gian
Thay vào đó, nhiều đơn vị quân sự tốt nhất của Nga đã bị quân đội Ukraine tiêu diệt. Những lời đe dọa liên tục về chiến tranh hạt nhân của Putin thậm chí đã buộc Trung Quốc phải công khai tuyên bố phản đối việc sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc xung đột. Những tuyên bố như vậy chứng tỏ rằng Putin đã trở thành một đối tác không đáng tin cậy.
Ông Tập cũng không nên đặt nhiều hy vọng vào việc tách Mỹ ra khỏi các đối tác đồng minh. Đó là một chiến lược có tuổi đời hàng thế kỷ, lần đầu tiên được Đế quốc Đức sử dụng trong Thế chiến thứ nhất để làm suy yếu sự ủng hộ ngầm của Hoa Kỳ đối với Vương quốc Anh, sau đó, sau đó là Liên Xô nhằm lôi kéo các nước Tây Âu khỏi vòng tay của Mỹ. Cả hai nỗ lực đều thất bại.
Tập Cận Bình có thể lợi dụng sự phù phiếm của các nhà lãnh đạo châu Âu, những người muốn thể hiện sự độc lập của họ với Washington; tuy nhiên, việc Putin vũ khí hóa hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga đã khiến nhiều người châu Âu chống lại việc hình thành các mối quan hệ có thể quay trở lại ám ảnh họ.
Các học giả cảnh báo rằng sự cạnh tranh Trung-Mỹ đang gia tăng có nghĩa là thế giới đã bước vào một thời kỳ nguy hiểm mới của chính trị cường quốc với khả năng xảy ra chiến tranh toàn cầu ở mức cao chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, ngay cả trong những giai đoạn khốc liệt nhất của Chiến tranh Lạnh, cả Mỹ và Liên Xô đều tìm cách hạn chế sự cạnh tranh có khả năng hủy diệt của họ.
Vì vậy, điều đó cũng phải xảy ra với Mỹ và Trung Quốc ngày nay, đặc biệt là trước những biến động mà thế giới đã phải gánh chịu từ đại dịch Covid-19 và cuộc chiến của Nga với Ukraine.
Gregory Mitrovich là đồng điều tra viên chính của dự án “Văn hóa trong quá trình chuyển đổi quyền lực: Đối đầu Trung-Mỹ trong thế kỷ 21”, được tài trợ bởi Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, Sáng kiến nghiên cứu Minerva.
Gregory Mitrovich – 29 tháng 12 năm 2022
https://www.scmp.com
Lê Văn dịch lại