Shinzo Abe – cựu Thủ tướng Nhật mạnh mẽ nhưng gây chia rẽ
TOKYO, Nhật (NV) –– July 8, 2022 – Ông Shinzo Abe là “con nhà nòi” chính trị, được huấn luyện để nắm quyền. Ông là Thủ tướng giữ chức lâu ngày nhất của Nhật và có lẽ cũng là chính khách phức tạp, gây chia rẽ nhất lịch sử cận đại nước này, theo AP hôm Thứ Sáu, 8 Tháng Bảy.
Ông Abe từng gây phẫn nộ cho cả người cấp tiến trong nước lẫn nạn nhân Đệ Nhị Thế Chiến ở Á Châu qua việc vận động đòi xây dựng lại quân đội Nhật cũng như quan điểm xét lại rằng Nhật bị lịch sử kết tội bất công về quá khứ tàn bạo của nước này.
Cùng lúc đó, ông giúp phục hồi kinh tế Nhật, dẫn đầu nỗ lực để nước này giữ vai trò mạnh hơn ở Á Châu và làm gương về ổn định chính trị trước khi từ chức cách đây hai năm vì lý do sức khỏe.
“Ông ấy là chính khách nổi bật nhất nước Nhật mấy chục năm nay,” ông Dave Leheny, khoa học gia chính trị Waseda University ở Tokyo, nhận xét. “Ông ấy muốn Nhật được thế giới tôn trọng sao cho ông ấy cảm thấy xứng đáng . … Ông ấy cũng muốn Nhật không phải cứ xin lỗi về Đệ Nhị Thế Chiến.”
Ông Abe, 67 tuổi, qua đời ở bệnh viện sau khi bị ám sát trong lúc đọc diễn văn vận động tranh cử ở Nara, miền Tây nước Nhật hôm Thứ Sáu. Vụ tấn công này làm bàng hoàng nhiều người Nhật, một trong những quốc gia an toàn nhất thế giới, có luật kiểm soát súng thuộc loại chặt chẽ nhất. Cảnh sát bắt giữ nghi can ám sát ngay tại hiện trường. Gần nghi can này là thiết bị có lẽ là súng tự chế hai nòng.
Ông Abe tin rằng thành tựu kinh tế, nền hòa bình và hợp tác quốc tế của Nhật sau chiến tranh là điều mà “những quốc gia khác nên quan tâm nhiều hơn, và Nhật nên tự hào,” theo ông Leheny.
Ông Abe được phe bảo thủ ở Nhật yêu thích nhưng bị nhiều người cấp tiến chửi rủa. Và không chuyện nào gây chia rẽ hơn ước mơ mà ông ấp ủ từ lâu nhưng cuối cùng bất thành: Sửa lại Hiến Pháp phản chiến của Nhật. Quan điểm chủ nghĩa dân tộc cực đoan của ông cũng gây phẫn nỗ cho hai miền Triều Tiên và Trung Quốc, cả hai nạn nhân thời chiến của Nhật.
Nỗ lực sửa đổi Hiến Pháp đó bắt nguồn từ lịch sử cá nhân của ông. Ông ngoại ông, cựu Thủ Tướng Nobusuke Kishi, xem thường Hiến Pháp Nhật, vốn do Mỹ soạn ra và được chọn vào thời Mỹ chiếm đóng Nhật sau chiến tranh. Bản thân ông Abe cũng cho rằng bản Hiến Pháp năm 1947 này tượng trưng cho di sản mà ông cảm thấy bất công về việc Nhật bại trận và là sự áp đặt trật tự thế giới và giá trị Tây Phương của phe thắng trận.
Bản Hiến Pháp đó từ bỏ dùng vũ lực trong xung đột quốc tế, và chỉ cho
phép quân đội Nhật tự vệ, mặc dù nước này có lực lượng Lục Quân, Hải
Quân và Không Quân hiện đại, phối hợp chặt chẽ với Hoa Kỳ, đồng minh
hàng đầu của Nhật.
Nỗ lực sửa đổi Hiến Pháp của ông Abe thất bại vì được rất ít người Nhật ủng hộ, nhưng mục tiêu này vẫn được người theo quan điểm bảo thủ cực đoan giống như ông ủng hộ.
Ông Abe cũng là người gây ảnh hưởng lớn đối với chính sách của đương
kim Thủ Tướng Fumio Kishida, vận động nâng cao năng lực của quân đội,
như khả năng tấn công phủ đầu.
Cựu Thủ Tướng Abe từ chức năm 2020 vì ông cho hay căn bệnh viêm loét
đại tràng (ulcerative colitis), mà ông bị từ thời thiếu niên, tái phát.
Lúc đó, ông nói với phóng viên rằng ông “quặn lòng” vì vẫn chưa đạt được nhiều mục tiêu ông đề ra. Ngoài thất bại sửa đổi Hiến Pháp, ông cũng không thể giải quyết vài di sản chiến tranh khác, như bình thường hóa quan hệ với Bắc Hàn, giải quyết tranh chấp đảo với các nước láng giềng và ký thỏa thuận hòa bình với Nga chính thức kết thúc giao tranh trong Đệ Nhị Thế Chiến.
Ông Abe được Hoa Kỳ ca ngợi vì nỗ lực củng cố quan hệ Mỹ-Nhật, mối quan hệ mà ông xem là cách tăng cường năng lực quốc phòng cho Nhật. Nhật hiện có 50,000 lính Mỹ đóng quân để bảo vệ vùng này giữa căng thẳng với Trung Quốc và Bắc Hàn.
Ông Abe trở thành thủ tướng trẻ tuổi nhất của Nhật năm 2006, năm ông 52 tuổi, nhưng nhiệm kỳ đầu tiên đầy xì-căng-đan này đột ngột chấm dứt một năm sau đó, cũng vì lý do sức khỏe.
Trong sáu năm kế tiếp, Nhật thay đổi thủ tướng hằng năm, khiến nền chính trị nước này thiếu ổn định cũng như chính sách lâu dài.
Khi tái đắc cử thủ tướng năm 2012, ông Abe hứa vực dậy đất nước và đưa nền kinh tế thoát khỏi trì trệ bằng công thức “Abenomics” nổi tiếng, kết hợp kích thích kinh tế, nới lỏng chính sách tiền tệ và cải cách thể chế.
Ông đắc cử liên tiếp sáu kỳ bầu cử và gầy dựng quyền lực chắc chắn, củng cố quốc phòng cho Nhật cũng như liên minh an ninh với Hoa Kỳ. Ông cũng gia tăng giáo dục lòng yêu nước cho sinh viên, học sinh Nhật và nâng cao vị thế Nhật trên thế giới.
Ông Abe là thủ tướng Nhật giữ chức lâu nhất tính theo số ngày liên tiếp tại chức – hơn 2,800 ngày – vượt qua kỷ lục của cựu Thủ Tướng Eisaku Sato, ông chú (ông trẻ) của ông, từng giữ chức 2,798 ngày từ năm 1964 đến 1972.
(Th.Long)
www.nguoi-viet.com/the-gioi/shinzo-abe-cuu-thu-tuong-nhat-manh-me-nhung-gay-chia-re/