Phân tích: Premier Li đã trở lại, và ‘Likonomics’ cũng vậy.
KATSUJI NAKAZAWA,
Nikkei senior staff writer MAY 19, 2022 04:01 JST
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, bên trái, đã bỏ qua Thủ tướng Lý Khắc Cường trong hầu hết chín năm qua, để đảm nhận chính sách kinh tế. (Nikkei dựng phim / Tân Hoa Xã / Kyodo / AP)
Những sai lầm kinh tế của Chủ tịch Tập mở đường cho việc chia sẻ quyền lực
Katsuji Nakazawa là một nhà văn và biên tập viên cao cấp tại Nikkei có trụ sở tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm ở Trung Quốc với tư cách là phóng viên và sau đó là trưởng văn phòng Trung Quốc. Anh là người nhận giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Việc Thủ tướng Lý Khắc Cường bất ngờ trở lại nắm quyền gần đây là chủ đề bàn tán của thị trấn ở Trung Quốc.
Thủ tướng Trung Quốc theo truyền thống chịu trách nhiệm về các chính sách kinh tế vĩ mô, với tư cách là người đứng đầu Quốc vụ viện, chính phủ Trung Quốc. Nhưng Chủ tịch Tập Cận Bình đã tập trung quyền lực vào tay mình, và trong 9 năm qua, quyền lực của Lý chỉ là trên danh nghĩa.
Nhưng các động lực đã thay đổi đáng kể trong tháng qua.
Các thành viên của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã rất ngạc nhiên vào sáng thứ Bảy khi họ lật các trang của Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của đảng cầm quyền. Ở Trang 2 là toàn văn bài phát biểu của Li ba tuần trước.
Tác động không lớn đến nội dung lời của thủ tướng tại hội nghị ngày 25 tháng 4 về chính trị trong sạch, mà là không gian 10.000 ký tự mà bài phát biểu được đưa ra trên bài báo chính thức.
Li phát biểu tại hội nghị làm việc của Hội đồng Nhà nước về chính trị trong sạch vào ngày 25 tháng 4. (Ảnh chụp màn hình từ CCTV)Về nội dung, Lý nói đến chính trị tinh gọn – phù hợp với chính sách lớn của ông Tập là xóa bỏ tham nhũng. Nhưng xem xét cẩn thận cho thấy một số yếu tố thú vị trong bài phát biểu của Li.
Hầu như trong suốt bài phát biểu của mình, Li đều nói về nền kinh tế: các biện pháp tái thiết nền kinh tế, cam kết đối với cơ chế thị trường, giảm gánh nặng thuế, hỗ trợ các công ty vừa và nhỏ và tạo việc làm.
Đây là những trụ cột của “Likonomics”, thuật ngữ được tạo ra vào đầu chế độ này để mô tả các ưu tiên của Li. Kể từ đó, Likonomics đã bị tạm dừng khi ông Tập nắm quyền điều hành nền kinh tế. Nhưng bài phát biểu ngày 25 tháng 4 báo hiệu rằng vở kịch kinh tế của Li đã trở lại đầy hiệu quả.
Đáng chú ý nhất là câu: “Thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội là trách nhiệm cơ bản của chính quyền các cấp và cũng là yêu cầu thiết yếu để nâng cao tư cách đảng viên và xây dựng chính quyền trong sạch.”
Li, thủ tướng, thậm chí còn nói về cách điều hành Đảng Cộng sản. Đây là đặc quyền của ông Tập.
Tân Hoa xã đưa tin sau cuộc họp: “Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết phải nỗ lực hơn nữa để chống lại các thủ tục vô nghĩa, chủ nghĩa quan liêu, chủ nghĩa khoái lạc và xa hoa, đặc biệt tập trung vào hai vấn đề đầu tiên”.
Kinh tế Trung Quốc giảm tốc vào tháng 4 đã gây sốc cho nhiều người. © AP
Một điểm đáng chú ý khác trong bài phát biểu là Lý gần như không đề cập đến chính sách zero-COVID của ông Tập mặc dù nó đã được tái khẳng định tại cuộc họp gần đây của Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng.
Điều đó có thể liên quan đến tình hình hoạt động kinh tế của Trung Quốc trong tháng 4, vốn rất tệ. Sản xuất công nghiệp và doanh số bán lẻ đều giảm so với cùng kỳ năm ngoái, không chỉ do COVID bằng không, mà còn liên quan đến cuộc đàn áp đối với các doanh nghiệp công nghệ, các công ty liên quan đến tài sản và các trường dạy kèm, được đưa ra lần lượt tại nhà của ông Tập. sáng kiến.
Nếu hàng loạt diễn biến gần đây được phân tích về mặt chính trị, có thể nghĩ rằng đã có một số thay đổi quan trọng trong nội bộ đảng kể từ tháng 4, khi nền kinh tế Trung Quốc rõ ràng mất hút.
Việc đưa tin của Nhân dân Nhật báo về Lý cho thấy sự thay đổi trong hoạch định chính sách kinh tế – từ chế độ một người của ông Tập sang một người với thủ tướng ngồi trên ghế lái. Ít nhất, có thể nói rằng sẽ có nhiều sự phối hợp chính sách hơn trong tương lai.
Tuy nhiên, ông Tập không lặng lẽ bước sang một bên. Trong một cuộc phản công, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, đứng đầu là một trong những trợ lý đắc lực của ông Tập, He Lifeng, đã cho ra mắt một tạp chí mới với tiêu đề “Nghiên cứu tư tưởng kinh tế của Tập Cận Bình.”
Bằng cách coi nền kinh tế là một phần trong “tư tưởng” của ông Tập, NDRC đang báo hiệu rằng ông Tập đang nắm quyền kiểm soát toàn bộ thời kỳ mới.
Ông Tập, trung tâm, tại buổi lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 10 tháng 5. © Tân Hoa xã / AP
Trong khi đó, những kẻ tay sai của ông Tập gây sức ép trong một sự kiện kỷ niệm 100 năm thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản, cơ sở quyền lực của Lý và người cố vấn của ông, cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào.
Tổ chức này đã có thời kỳ hoàng kim trong kỷ nguyên Hu. Cựu chủ tịch từng là thư ký thứ nhất của Liên đoàn Thanh niên, chức vụ hàng đầu của liên đoàn, Li cũng vậy vài năm sau đó.
Nhưng vận may của giải đấu trở nên tồi tệ hơn và chuỗi ngày đen tối của nó bắt đầu khi ông Tập trở thành nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc.
Tượng trưng cho sự bất hạnh hiện tại của giải đấu là bầu không khí mờ nhạt tại sự kiện kỷ niệm 100 năm vào ngày 10 tháng 5.
Lễ kỷ niệm lần thứ 90 vào tháng 5 năm 2012 được tổ chức tại Khán phòng lớn của Đại lễ đường Nhân dân. Lễ kỷ niệm 100 năm được tổ chức trong Phòng tiệc nhỏ hơn. Danh sách những người tham gia đã bị thu hẹp đáng kể.
Lễ kỷ niệm 90 năm thành lập Liên đoàn Thanh niên được tổ chức tại Đại thính đường của Đại lễ đường Nhân dân vào tháng 5 năm 2012. (Ảnh chụp màn hình từ CCTV)
Phát biểu tại lễ kỷ niệm 100 năm, ông Tập nhấn mạnh tầm quan trọng của “cuộc đấu tranh” trước những người tham gia trẻ tuổi và nói, “Đoàn Thanh niên Cộng sản sẽ không thành hình nếu không có Đảng Cộng sản Trung Quốc.”
He Junke, bí thư thứ nhất đương nhiệm của Liên đoàn Thanh niên, đã ca ngợi ông Tập, nói rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục tiến tới “sự trẻ hóa vĩ đại của dân tộc Trung Quốc” miễn là đất nước được chèo lái bởi ông Tập.
Sự sa sút của Thiếu niên đoàn cũng xuất hiện ở các con số. Số lượng thành viên đã giảm mạnh sau nhiều năm tăng trưởng ổn định cho đến thời đại của Hồ Cẩm Đào.
Chủ tịch Hồ Cẩm Đào dự lễ kỷ niệm 90 năm thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản vào tháng 5 năm 2012. (Ảnh chụp màn hình từ CCTV)
Liên đoàn có 89,9 triệu thành viên vào cuối năm 2012, nhiều hơn 85,12 triệu thành viên của Đảng Cộng sản. Nhưng số lượng thành viên đã giảm xuống còn 73,71 triệu vào cuối năm 2021.
Số lượng đảng viên Đảng Cộng sản đã tăng hơn 10 triệu một chút trong cùng thời kỳ.
Sự sụt giảm lớn phần lớn là do việc áp dụng nghiêm ngặt một quy tắc yêu cầu những người đã đủ 28 tuổi phải rời khỏi giải đấu, ngoại trừ các thành viên điều hành.
Một số thành viên của Liên đoàn Thanh niên Cộng sản thường ở lại liên đoàn cho đến tuổi 35. Nhưng dù thế nào đi nữa, bản thân điều đó không giải thích được sự sụt giảm của con số 16 triệu trong suốt chín năm.
Ảnh hưởng của giải đấu cũng giảm sút. Vào năm 2016, chính quyền ông Tập đã công bố kế hoạch cải cách nghiêm ngặt đối với Ủy ban Trung ương của Liên đoàn Thanh niên, nhấn mạnh điều mà họ cho là bốn vấn đề lớn của ủy ban, bao gồm trở thành “quý tộc” và tập trung vào “giải trí”.
Cụm từ “tập trung vào giải trí” có nghĩa là giải đấu không hoạt động đúng như một tổ chức.
Các cựu sinh viên của giải đấu trẻ bị mất mặt, bao gồm cả Hu Chunhua, người sau này trở thành phó thủ tướng.
Phó Thủ tướng Hu Chunhua là bí thư thứ nhất của Liên đoàn Thanh niên Cộng sản. © Reuters
Đối với ông Tập, một trong những “thế hệ thứ hai đỏ”, hoặc con của các nhà lãnh đạo đảng thời kỳ cách mạng, liên minh khổng lồ là một nhóm đối thủ có quyền lực chính trị.
Sự hồi sinh của Thủ tướng Li và cái vai lạnh nhạt được trao cho sự kiện kỷ niệm một năm của giải đấu là hai luồng mâu thuẫn trong nội bộ đảng. Chúng được cho là phản ánh cuộc giằng co chính trị đang diễn ra đối với đại hội toàn quốc tiếp theo của Đảng Cộng sản vào mùa thu này.
Li đã công khai cho biết đây là năm cuối cùng của ông với tư cách là thủ tướng. Nhưng có khả năng ông sẽ đảm nhận một vị trí quan trọng đáng kể trong năm năm sau đại hội toàn quốc sắp tới của đảng. Điều này là do Li, 66 tuổi, sẽ chưa đến tuổi nghỉ hưu vào mùa thu năm nay 68 tuổi.
Đó sẽ là một vấn đề lớn đối với ông Tập, người cho đến nay vẫn được hưởng quyền cai trị không có thách thức. Về mặt kỹ thuật, anh ta có thể vẫn là tổng bí thư của đảng nhưng chỉ là lãnh đạo trên danh nghĩa, nếu anh ta chơi bài sai.
Để ông Tập tiếp tục là một nhà lãnh đạo vô song, ông phải giành chiến thắng trong các trận chiến chính trị của mình. Lịch sử cho chúng ta biết rằng những diễn biến nghiêm trọng luôn xảy ra trước thềm đại hội đảng.
Lê Văn dịch lại