Phản ứng của Trung Quốc đối với việc Nga xâm lược Ukraine có thể thay đổi trật tự thế giới như thế nào
Theo TIME – BRIAN BENNETT – NGÀY 16 THÁNG 3 NĂM 2022 – Jake Sullivan trông đỏ bừng và nghiến chặt hàm. Đối diện với Cố vấn An ninh Quốc gia của Tổng thống Joe Biden, trên hàng cây dương xỉ trên chiếc bàn phù hợp phủ vải xanh, quan chức đối ngoại cấp cao của Trung Quốc Dương Khiết Trì đang ngồi, miệng ông ấy đông cứng lại trong một nụ cười lạc quan. Bức ảnh chính thức được hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc công bố về hai người đàn ông ngồi đối mặt vào ngày 14 tháng 3 ở Rome là một bức ảnh chụp nhanh cách Bắc Kinh muốn được nhìn thấy vào thời điểm này khi đồng minh của Trung Quốc là Nga tiếp tục cuộc xâm lược chết người vào Ukraine: như một cường quốc mới nổi tự tin đang đối mặt với một Hoa Kỳ thất vọng và lo lắng.
Thực tế phức tạp hơn. Tổng thống Nga Vladimir Putin hy vọng nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ coi việc Nga xâm lược Ukraine là một bước tiến nữa cho nỗ lực rộng lớn hơn của hai nước nhằm đẩy lùi các nền dân chủ trên thế giới. Nga đang tán thành sự ủng hộ của Trung Quốc đối với cuộc tấn công của họ vào Ukraine và hy vọng Trung Quốc sẽ hỗ trợ nền kinh tế đang sa sút của Moscow bị vùi dập bởi các lệnh trừng phạt. Nhưng nếu Trung Quốc tiếp tục ủng hộ hành động gây hấn của Nga với sự trợ giúp đáng kể về tiền tệ hoặc vũ khí – thậm chí đáng lo ngại hơn -, thì sự phản công từ Hoa Kỳ và các nước châu Âu có thể đe dọa nỗ lực lâu dài của Trung Quốc để vươn lên thành cường quốc thống trị toàn cầu.
Những gì Trung Quốc quyết định làm theo nhu cầu của Nga có thể đánh dấu một bước ngoặt trong cả cuộc chiến ở Ukraine và quan hệ Mỹ – Trung, và kết quả lựa chọn của Trung Quốc sẽ xác định một trật tự toàn cầu mới trông như thế nào. Liệu Trung Quốc có tiếp tục cố gắng định hình lại nền kinh tế toàn cầu hiện tại theo hình ảnh của mình bằng cách tham gia vào nó? Hay Trung Quốc sẽ cùng Nga đứng sau Bức màn sắt mới về các lệnh trừng phạt, cắt đứt với Mỹ và châu Âu và rời đi để điều hướng một hệ thống tiền tệ và khuôn khổ thương mại mới?
Yang Jiechi, trái, Ủy viên Cục Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc kiêm Giám đốc Văn phòng Ủy ban Đối ngoại của Ủy ban Trung ương CPC, gặp Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan, ngay tại Rome vào ngày 14/3. Jin Mamengni—
Bonnie Glaser, giám đốc chương trình Châu Á tại Quỹ Marshall của Hoa Kỳ cho biết: “Đây thực sự là một thời điểm quan trọng và có khả năng là một bước ngoặt. “Họ thực sự đang đứng về phía người Nga. Họ liên kết chặt chẽ với người Nga hơn bao giờ hết. “
Trung Quốc và Nga đôi khi có mối quan hệ căng thẳng trong vài thập kỷ qua. Matxcơva và Bắc Kinh đã xảy ra một cuộc chiến tranh biên giới vào năm 1969 dọc theo rìa lãnh thổ phía đông bắc của Trung Quốc, và hai nước chưa bao giờ phát triển mối quan hệ giữa người với người mạnh mẽ qua 2.500 dặm biên giới chung của họ. Khi Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng trên toàn cầu, giới lãnh đạo của Nga đã phẫn nộ với viễn cảnh trở thành khách hàng của Bắc Kinh.
Nhưng các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiện đang nghiêng về Moscow nhiều hơn so với họ khi cố gắng tỏ ra trung lập sau khi Putin chiếm Crimea vào năm 2014. Khi ông Tập và ông Putin gặp nhau tại buổi khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh vào ngày 4 tháng 2, cả hai đã đồng ý về nước của họ ‘ mối quan hệ sẽ “không có giới hạn” và “không dao động”, theo mô tả của chính phủ Trung Quốc về cuộc họp. Đó là hai tuần trước khi xe tăng Nga lăn bánh vào Ukraine.
Điều này đã đặt ra cho Chính quyền Biden một thách thức tinh tế và ngày càng tăng trong việc làm thế nào để nói chuyện với Trung Quốc về sự hỗ trợ của họ đối với Nga. Một quan chức chính quyền cấp cao cho biết trong bảy giờ hội đàm giữa Sullivan và Yang bên trong khách sạn Rome Cavalieri là “căng thẳng” và “phản ánh mức độ nghiêm trọng của thời điểm này”. . Sullivan nói rõ rằng Hoa Kỳ và các đồng minh châu Âu sẽ xem xét cắt đứt các tổ chức tài chính của Trung Quốc liên quan đến việc hỗ trợ tài chính cho cuộc chiến của Nga, một người quen thuộc với các cuộc thảo luận cho biết.
Glaser nói: Nhìn rộng ra, Tập Cận Bình đã tính toán rằng Hoa Kỳ đang suy tàn và các nền dân chủ phương Tây đã thất bại, Glaser nói và rằng Nga là một đồng minh có thể làm việc cùng với Trung Quốc để tạo ra một hệ thống quốc tế khác thuận lợi hơn. Nhưng với nỗ lực bạo lực của Nga nhằm chiếm Ukraine, đánh giá đó đi kèm với rủi ro đáng kể đối với Trung Quốc. Nếu Nga tỏ ra yếu thế hơn sau cuộc chiến ở Ukraine và được Trung Quốc hậu thuẫn, Trung Quốc có thể bị phản ứng dữ dội về kinh tế. Trung Quốc chủ yếu dựa vào các mối quan hệ thương mại với các nước châu Âu và đã nỗ lực để ngăn châu Âu hạn chế thương mại. Glaser nói: “Điều đó sẽ rất lớn, nếu Trung Quốc kết thúc với một lượng lớn các quốc gia trên thế giới chống lại họ vì họ đứng về phía Nga”.
Thuyết phục các cường quốc châu Âu trừng phạt Trung Quốc có thể là một mệnh lệnh cao đối với Tổng thống Biden, người đã phải nỗ lực thuyết phục châu Âu hạn chế quan hệ tài chính và năng lượng với Nga. Biden dự kiến sẽ đến châu Âu vào tuần tới để gặp gỡ các đồng minh NATO và mức độ ủng hộ của Trung Quốc dành cho Nga chắc chắn sẽ tăng lên trong các cuộc họp đó. Các quan chức Mỹ muốn chuẩn bị cho các đồng minh cách phản ứng nếu Trung Quốc bắt đầu đóng góp nhiều hơn về mặt tài chính hoặc quân sự cho Nga. Trong khi đó, ông Tập cho thấy tầm quan trọng của ông trong việc giữ các đường dây liên lạc cởi mở với các cường quốc châu Âu khi tham gia cuộc gọi điện video với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Olaf Scholz vào ngày 8/3 để nói về cuộc chiến ở Ukraine.
David Shullman, một cựu nhà phân tích tình báo cấp cao của Hoa Kỳ về Đông Á, cho biết thời điểm này đã khiến hai mục tiêu cạnh tranh trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc trở nên xung đột. Trung Quốc muốn Nga trở thành đối tác của mình trong việc xây dựng một trật tự toàn cầu mới, nhưng nước này cũng muốn được coi là một “cường quốc có trách nhiệm”, một ngày nào đó có thể dẫn đầu trật tự hiện tại, hoặc ít nhất là trung tâm của một hệ thống quản trị toàn cầu mới và Shullman nói. Nếu Trung Quốc cung cấp cho Nga máy bay không người lái, tên lửa đất đối không hoặc các loại vũ khí khác, “Điều đó sẽ chứng tỏ rất rõ ràng rằng chúng ta đã phá vỡ những gì chúng ta mong đợi ngoài trật tự thế giới,” Shullman nói. “Rõ ràng là Trung Quốc đã rất kiên quyết đứng về phía Nga chống lại thế giới dân chủ và chống lại các nền dân chủ phát triển”.
Lê Văn dịch lại
https://time.com/6158146/china-russia-ukraine-biden/