Sri Lanka mắc nợ mở rộng bát ăn xin sang Trung Quốc
Bởi SALMAN RAFI SHEIKH – 25 THÁNG 1 NĂM 2022 – Đảo quốc đang đứng trước một cuộc khủng hoảng tài chính có thể chỉ được ngăn chặn bằng các giao dịch hoán đổi vốn chủ sở hữu nợ làm xói mòn chủ quyền với Trung Quốc
bức ảnh chụp hồ sơ. Hình ảnh: Facebook
Sri Lanka quay sang Trung Quốc trong bối cảnh đảo quốc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ có nguy cơ từ bỏ chủ quyền lâu dài hơn để đổi lấy một huyết mạch tài chính ngắn hạn.
Việc Colombo lọt vào cái mà nhiều nhà phê bình coi là “cái bẫy nợ” của Trung Quốc có thể khiến Bắc Kinh tăng thêm dấu ấn chiến lược của mình ở Ấn Độ Dương, đáng kể vào thời điểm khu vực này đang trở thành tâm điểm của một cuộc xung đột địa chính trị Mỹ-Trung.
Trong chuyến thăm vào giữa tháng 1 tới Sri Lanka, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã được chào đón với yêu cầu chính thức tái cơ cấu các khoản thanh toán nợ để giảm bớt những rắc rối tài chính mà quốc đảo này phải đối mặt kể từ khi bắt đầu đại dịch vào năm 2020.
Colombo cũng yêu cầu Trung Quốc cung cấp các nhượng bộ đặc biệt cho hàng hóa xuất khẩu của họ sang Sri Lanka, lên tới 3,5 tỷ USD vào năm 2021.
Yêu cầu giải cứu của Colombo đối với Trung Quốc được đưa ra khi khoản nợ 4,5 tỷ đô la đến hạn trả trong năm nay và dự trữ ngoại hối của họ, ngay cả sau khi hoán đổi tiền tệ 400 triệu đô la với Ấn Độ vào tháng 1, ở mức 2,5 tỷ đô la ít ỏi vào đầu năm 2022.
Nhà kinh tế học nổi tiếng và nghị sĩ đối lập Harsha de gần đây đã nói với quốc hội Sri Lanka rằng dự trữ ngoại tệ của quốc gia, ở mức gần 7 tỷ USD khi Gotabaya Rajapaksa trở thành tổng thống vào năm 2019, có thể chuyển sang âm 437 triệu USD vào tháng 1 năm 2023.
Điều đó giải thích tại sao Moody’s và Fitch gần đây đã hạ xếp hạng tín dụng của Sri Lanka từ B xuống C. Theo Ngân hàng Thế giới, hơn nửa triệu người Sri Lanka đã rơi xuống dưới mức nghèo khổ trong hai năm qua. Với lạm phát lên tới mức cao kỷ lục 11,1% vào tháng 11 năm ngoái, nhiều mặt hàng cơ bản hiện đã nằm ngoài tầm với của hàng triệu gia đình đang gặp khó khăn.
Cuộc khủng hoảng kinh tế và tài chính là một thách thức lớn đối với chế độ Rajapaksa đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử với lời hứa rằng chế độ cai trị mạnh mẽ sẽ mang lại sự ổn định và thịnh vượng.
Giờ đây, người ta lo ngại về sự phụ thuộc nước ngoài gia tăng khi chế độ này phải chịu áp lực kinh tế và chính trị to lớn để đưa ra các quyết định có thể khiến ảnh hưởng của Trung Quốc tăng lên ồ ạt trong tương lai.
Mặc dù các khoản nợ Trung Quốc hiện chỉ chiếm 10% trong tổng số 35 tỷ đô la nợ nước ngoài của Sri Lanka, cuộc khủng hoảng hiện tại của quốc gia này cho thấy một kịch bản hoàn hảo để tỷ trọng của Trung Quốc tăng mạnh trong tương lai.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc miêu tả việc Colombo yêu cầu thêm vốn Trung Quốc như một cửa ngõ để “tăng trưởng” trong khi coi các báo cáo truyền thông phương Tây là “hoàn toàn không đúng sự thật” miêu tả các dự án hiện tại là “những con voi trắng”.
Cảng Hambantota của Sri Lanka ở Sri Lanka sẽ nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc trong 99 năm theo thỏa thuận hoán đổi cổ phần cho một khoản nợ. Ảnh: Wikimedia Commons
Thời báo Hoàn cầu do Đảng Cộng sản điều hành cho biết Trung Quốc đang giúp “Sri Lanka phát triển trong khả năng của mình” và “hợp tác song phương được người dân địa phương hoan nghênh”.
Bài báo lưu ý rằng Trung Quốc có số tiền hoãn nợ cao nhất trong số các quốc gia G20 và kêu gọi Ngân hàng Phát triển Châu Á, Nhật Bản và Hoa Kỳ cũng giúp đỡ Sri Lanka trong thời điểm cần thiết. Nó dẫn lời một chuyên gia của cơ quan tư vấn nhà nước Trung Quốc cho biết Trung Quốc có khả năng sẽ miễn một phần các khoản vay không lãi suất được gia hạn nhưng các khoản vay “ưu đãi” không đủ điều kiện để được xóa nợ.
Tuy nhiên, động cơ của Trung Quốc không chỉ được thúc đẩy bởi quan điểm chủ yếu ủng hộ Trung Quốc của chính phủ Sri Lanka. Họ cũng đang được thúc đẩy bởi các yếu tố địa chính trị mạnh mẽ ở khu vực Ấn Độ Dương, một sân khấu đang nổi lên mà một số người coi là Chiến tranh Lạnh Mới đang chia cắt Trung Quốc với Mỹ và các đồng minh bao gồm cả Ấn Độ.
Vào năm 2018, Sri Lanka đã không trả được các khoản nợ của Trung Quốc mà Colombo đã sử dụng để phát triển cảng Hambantota, nơi thường được coi là một ví dụ về “bẫy nợ” của Trung Quốc. Columbo chấp nhận một khoản nợ để hoán đổi cổ phần đã cho Bắc Kinh thuê cơ sở trong 99 năm cùng với 15.000 mẫu đất xung quanh nó.
Thỏa thuận nợ khó khăn đã giúp Trung Quốc thu hồi tiền nhưng cũng trao cho họ quyền kiểm soát đối với một vùng lãnh thổ chỉ cách bờ biển Ấn Độ vài trăm dặm. Ba năm sau, các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Sri Lanka tiếp tục tăng nhanh.
Dự án Thành phố Cảng Colombo (CPC) trị giá 1,4 tỷ USD đầy tham vọng, nhằm tạo ra một không gian phù hợp hoặc sánh ngang với Dubai hay Singapore như một trung tâm kinh doanh, đang được tài trợ bởi vốn Trung Quốc. Theo báo cáo, Công ty Kỹ thuật Cảng của Trung Quốc sở hữu khoảng 43% cổ phần của dự án trong thời hạn 99 năm.
Với tình hình kinh tế và tài chính ngày càng bấp bênh của Sri Lanka, nhiều người tin rằng dự án này có thể trở thành một tai nạn không trả được nợ khác, điều này có thể khiến chính phủ giao một phần quan trọng của thủ đô cho Bắc Kinh trong một khoản nợ khác để hoán đổi cổ phần.
Những người chỉ trích dự án có quan điểm so với Lào, quốc gia gần đây đã bán một phần lớn lưới điện cho Trung Quốc sau khi không trả được nợ đúng hạn.
Sau gần 18 đơn kiến nghị của phe đối lập và một nhóm các tổ chức xã hội dân sự tuyên bố rằng dự án có thể biến Sri Lanka thành một thuộc địa trên thực tế của Trung Quốc, Tòa án Tối cao Sri Lanka đã tuyên bố vào tháng 4 năm 2020 rằng một số điều khoản của dự án không phù hợp với Hiến pháp.
Thủ tướng Sri Lanka Mahinda Rajapaksa, Đại sứ Trung Quốc tại Sri Lanka Cheng Xueyuan và những người tham dự xem mô hình xây dựng đề xuất của dự án Thành phố Cảng Columbo trong một sự kiện để chính thức tuyên bố 269 ha đất được cải tạo từ biển cho dự án vào ngày 7 tháng 12 năm 2019 .Ảnh: Tharaka Basnayaka / NurPhoto
Mối quan tâm đặc biệt là các điều khoản của Dự luật Ủy ban Kinh tế CPC khiến Ủy ban CPC mới được thành lập, một cơ quan có sự hiện diện của Trung Quốc để dự kiến cổ phần của Trung Quốc trong dự án, hoàn toàn không thể chịu trách nhiệm trước Quốc hội Sri Lanka hoặc các ủy ban của nó.
Trong khi chính phủ Gotabaya thực hiện những thay đổi do Tòa án tối cao đề xuất, Ủy ban CPC – có tư cách thành viên dành cho những người không phải là công dân của Sri Lanka – chỉ chịu trách nhiệm trước tổng thống, người sau khi thông qua bản sửa đổi thứ 20 của hiến pháp sẽ phải chịu trách nhiệm về không một ở Sri Lanka.
Trong khi Ủy ban CPC vẫn sẽ được kiểm toán hàng năm, chủ tịch có quyền chỉ định bất kỳ công ty kế toán quốc tế nào cho mục đích này. Đáng chú ý, dự luật CPC không nói rằng Tổng Kiểm toán Sri Lanka sẽ chịu trách nhiệm về cuộc kiểm toán.
Trung tâm Giải pháp Thay thế Chính sách, một tổ chức tư vấn lớn có trụ sở tại Colombo, đã kết luận trong một báo cáo tháng 5 năm 2021 rằng CPC “có thể là nhất trí đối với chủ quyền của Nhân dân được thực hiện thông qua Cơ quan Hành pháp, Lập pháp và Tư pháp về mặt Hiến pháp và quyền tối cao của Hiến pháp . ”
Bắc Kinh sở hữu hợp đồng thuê trong 18 năm tới đối với đường cao tốc trên cao dài 17 km ở Colombo, một dấu hiệu cho thấy một số người cho thấy ảnh hưởng địa phương của Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng từ các cảng đến các dự án nội địa.
Với việc các nhà chức trách Sri Lanka hiện đang nghiêng về sự hỗ trợ của Trung Quốc để trả nợ, điều mà chính phủ Gotabaya coi là điều cần thiết cho sự tồn tại chính trị của họ sau năm 2023, phạm vi ngày càng tăng của Bắc Kinh có ý nghĩa đối với các mối quan hệ đối ngoại rộng rãi của Sri Lanka, đặc biệt là với nước láng giềng Ấn Độ. khu vực với sự nghi ngờ và run sợ.
Những người theo chủ nghĩa dân tộc theo chủ nghĩa Phật giáo Sinhala thống trị của Sri Lanka, những người theo truyền thống coi Ấn Độ là nước láng giềng của kẻ thù muốn thống trị quốc đảo – đang dần trở thành mối đe dọa tiềm tàng mà mối quan hệ ngày càng sâu sắc của Sri Lanka với Trung Quốc đối với chủ quyền quốc gia.
Đối với những người theo chủ nghĩa dân tộc Phật giáo Sinhala, chủ quyền không chỉ đơn thuần là một chủ thể chính trị mà còn có nguồn gốc tâm lý sâu xa. Do đó, bất kỳ sự thất bại nào của chính phủ trong việc bảo vệ chủ quyền đều có khả năng gây ra sự phản đối lớn, điều được cho là đã bắt đầu xảy ra.
Trong một bức thư dài 45 điểm gần đây gửi cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nghị sĩ đảng cầm quyền Wijeyadasa Rajapakshe đã cáo buộc một cách hiệu quả sự gian dối của Trung Quốc bằng cách sử dụng “các mối quan hệ của chúng ta để đạt được tham vọng trở thành cường quốc thế giới với sự đóng góp của những người dân vô tội của chúng ta”.
Cáo buộc Trung Quốc cố tình đẩy Sri Lanka vào “bẫy nợ”, Rajapakshe cảnh báo ông Tập rằng sức mạnh của người dân Sri Lanka sẽ được thể hiện tại cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo để tái cơ cấu hoặc thu hồi các thỏa thuận đã ký với Trung Quốc dưới thời chính phủ Gotabaya đã bị xói mòn lợi ích và chủ quyền quốc gia.
A general view of a Chinese-funded project for the Port City is pictured in Colombo on March 4, 2021. Photo: AFP / Ishara S Kodikara
Tổng thống Gotabaya dường như không hề nao núng trước những cáo buộc và luận điệu, và vẫn cam kết tìm kiếm nhiều hơn nữa đầu tư của Trung Quốc, như ông vừa phát biểu trước quốc hội Sri Lanka.
Nhưng với việc các dự án lớn của Trung Quốc hiện không mang lại doanh thu cho Sri Lanka – doanh thu kiếm được từ cảng Hambantota và đường cao tốc trên cao Columbo giờ đã đến Bắc Kinh – các dự án mới của Trung Quốc chắc chắn sẽ phải chịu nhiều chỉ trích hơn và phản đối.
Một số suy đoán có thể tạo cho các tín đồ Phật giáo Sinhala vốn đã nổi loạn một nguyên nhân bài ngoại mới để vận động chống lại một chính phủ vốn đang phải vật lộn để duy trì sự thống nhất nội bộ và ổn định kinh tế.
Khi ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc gia tăng ở Sri Lanka, thì chủ nghĩa dân tộc phản đối sự hiện diện và giữ vững ngày càng tăng của nước này.
https://asiatimes.com/2022/01/indebted-sri-lanka-extends-a-begging-bowl-to-china/