‘Putin không ngốc’: Nga chiếm thế thượng phong khi Ukraine bị bỏ rơi
Chuyên gia quốc phòng an ninh quốc gia của Mỹ và đồng thời là một giáo sư đại học đã dành 36 lần trong 8 năm qua (182 ngày) thực địa tại chiến trường Nga – Ukraine, với một cái nhìn thực tế kết hợp với hiểu biết sâu sắc về địa chính trị, chiến lược và thực lực mỗi bên, Tiến sĩ Phillip A. Karber có bài phỏng vấn thú vị về khủng hoảng biên giới Ukraine trên trang 19fortyfive.
Cuộc phỏng vấn thú vị xoay quanh nhận định của Tiến sỹ Karber về năng lực quân đội Ukraine trước sức mạnh vũ trang của Nga, về khả năng Nga sẽ bị đánh bại rất nhanh nếu tấn công Ukraine và các đòn kinh tế từ Mỹ có thể khiến Nga gục ngã… Góc nhìn của một chuyên gia lăn lóc ở thực địa trong nhiều năm tháng vẫn luôn có nhiều khác biệt so với những chuyên gia bàn phím. Và rất rõ ràng là … Putin không ngốc, ông ấy đã chuẩn bị kỹ cho ván cờ này.
Quân đội của Ukraine có đủ sức chiến đấu với Nga sau 8 năm Crimea bị thôn tính?
Năm
2014, Mỹ, Phương Tây chỉ biết ‘kịch liệt phản đối’ Nga khi Putin ngang
nhiên sáp nhập Crimea vào lãnh thổ Nga, Ukraine hoàn toàn bất lực. Bài
học năm 2014 khiến phe chính trị chủ trương ôn hoà với Nga ở Ukraine
hoàn toàn thất thế. Chính phủ mới của Ukraine nhanh chóng được thay bằng
phe chống Nga, thân Mỹ và định hướng chiến lược kiên định gia nhập
NATO. Ukraine muốn tránh rơi vào viễn cảnh trở thành một bộ phận của thể
chế Nga.
Với chiến lược
đó, kể từ 2014, Ukraine phải củng cố lực lượng an ninh quốc phòng của
họ. Với những người bên ngoài Ukraine và Nga như chúng ta, câu hỏi đặt
ra là: Năng lực chiến đấu của quân đội Ukraine đang ở mức nào?
Theo
tiến sỹ Karber, khác với tình trạng 2014, Ukraine ngày nay sở hữu Quân
đội đang hoạt động mạnh nhất ở Đông Âu; quân đội lớn hơn, sẵn sàng
chiến đấu hơn với nhiều kinh nghiệm chiến đấu hơn so với quân đội của
mười quốc gia cuối cùng gia nhập NATO – cộng lại.
Lực
lượng chủ động này tương đương với 40 Tiểu đoàn Chiến thuật (BTG), được
hỗ trợ bởi 100.000 quân dự bị có kinh nghiệm ở mặt trận, và các đơn vị ở
mọi cấp được dẫn dắt bởi một thế hệ sĩ quan mới, trẻ, năng nổ đã từng
chiến đấu với quân Nga, biết điểm yếu của họ và không sợ hãi khi đối
diện với quân Nga.
Dĩ
nhiên, ngay cả như vậy, khả năng chiến đấu của Ukraine không thể cải
thiện thần kỳ sau vài năm mất Crimea; ngay cả khi khả năng này tốt bằng
10 nước cuối cùng gia nhập NATO cộng lại. Nhưng nên nhớ rằng, Châu Âu đã
giải giáp vũ khí trong suốt 30 năm qua, trong khi Nga chăm chỉ phát
triển vũ khí, khí tài và xây dựng lực lượng quân sự hùng hậu. Điều ấy có
nghĩa là ngay cả khi sức chiến đấu của Ukraine tốt hơn 10 nước tiểu
nhược khác ở Đông Âu thì khả năng chiến đấu với Nga cũng không đáng kể.
Trớ
trêu ở chỗ, về mặt ổn định Đông Âu (theo quan điểm của NATO),NATO sẽ
thu được nhiều lợi ích hơn khi Ukraine gia nhập NATO; vì việc này sẽ cải
thiện đáng kể khả năng phòng thủ của Romania, Ba Lan và Baltics. Nhưng Ukraine thì sao? việc gia nhập NATO không mang lại nhiều lợi ích cho Ukraine.
Và
suy nghĩ của NATO, theo tiến sỹ Karber có lẽ là: Chúng tôi (NATO) sẽ
đánh giá cao sự tham gia của họ (Ukraine) và chúng tôi sẽ luyến tiếc
nhiều hơn nếu họ rời khỏi chúng tôi.
Ukraine thiện chiến nhưng sẽ bị đánh quỵ từ tứ phía bởi vũ khí tối tân hơn của Nga
Tiến
sỹ Karber nói rằng không như dự đoán của các ‘anh hùng bàn phím’
Washington, Ukraine không dễ bại như vậy. Nhưng rõ ràng, sự thất bại của
họ về tương quan vũ trang sẽ khiến cuộc chiến phải kết thúc với phần
thắng thuộc về Nga; nhưng không nhanh và đơn giản như vậy.
Mô
tả trận địa thực chiến biên giới Ukraine – Nga cho thấy, người Ukraine
có lợi thế về địa hình; nếu đánh giáp lá cà bằng bộ binh… mà không có xe
tăng của Nga.
Khó khăn
lớn nhất của Ukraine là nguy cơ bị tấn công trên không và trên biển;
thậm chí rủi ro từ vũ khí hoá học, vũ khí mang đầu đạn hạt nhân của Nga
mới là mối đe doạ lớn với Ukraine.
Putin biết rõ điều đó, Nga hiện đã củng cố các đơn vị chiến đấu ở biên giới Ukraine của họ:
– Tập đoàn quân cận vệ 8 (8GA) tại Rostov với tư cách là cấp thứ hai sau Donbas.
– Tập đoàn quân cận vệ 20 (20GA) tại Voronezh đối diện với thành phố Kharkiv.
– Tập đoàn quân xe tăng cận vệ 1 (1GTA) tiến về phía đông bắc Kursk, nhằm thẳng vào thủ đô Kyiv của Ukraine.
Ba
đội quân này – với quân tiếp viện được đưa đến vào mùa xuân năm ngoái
và mùa thu năm nay cộng với Quân đoàn Donbas và Crimean ở tiền tuyến
hiện có (cộng với các Sư đoàn Nhảy dù / Đường không sẵn có) – tương
đương với khoảng 60 Tiểu đoàn Chiến thuật (BTG) và sẵn sàng chiến đấu
ngay bây giờ.
Trong khi
Nga không có lợi thế về số lượng đơn vị chiến đấu, nhưng Nga có lợi thế
vượt trội về chất lượng vũ khí. Bản thân khu vực phía bắc Kharkiv phù
hợp cho Nga tấn công bằng xe tăng (vốn là thế mạnh của Nga) do địa hình
khu vực này bằng phẳng. Và theo tin đã đưa, có vẻ như các lực lượng vũ
trang của Nga từ các Quân khu Trung tâm và Miền Nam (Quân đoàn 2, 41, 49
& 58) có thể đang lên xe tăng để di chuyển về phía biên giới
Ukraine. Áp sát Ukraine bằng xe tăng từ Kharkiv khiến lực lượng của Nga
so với Ukraine giống như 2 chọi 1.
Ngoài ra, không lực của Ukraine không chỉ quá nhỏ bé với Nga mà còn quá già cỗi với máy bay chiến đấu từ thời Chiến tranh Lạnh.
Tiến
sĩ Karber miêu tả, “Nếu Nga mở đầu bằng một cuộc tấn công “sốc và kinh
hoàng” bằng tên lửa (như đã xảy ra ở Syria), sau đó là máy bay ném bom
nhằm vào các căn cứ không quân chủ chốt và hệ thống phòng không cố định
của Ukraine, máy bay chiến đấu và máy bay trực thăng tấn công của Nga sẽ
làm chủ bầu trời. Nga sẽ không chỉ có thể tiêu hao các lực lượng mặt
đất của Ukraine mà còn lập tức tê liệt khả năng tiến quân của Ukraine
cũng như triệt tiêu cơ động phản công của Ukraine trên chiến trường”.
Một điểm yếu nữa của Ukraine chính là sườn phía Tây. Nga có thể hạ gục Ukraine mà không cần đưa quân qua biên giới. Cuộc tập trận lớn của Nga chống lại NATO vào tháng 9 năm ngoái (ở Zapad 2021) cho
thấy Quân đội Nga được triển khai tới Belarus. Một cuộc tấn công vào
phía sau hoặc bên sườn sẽ buộc Ukraine phải phân tán lực lượng từ phái
Đông và phía Nam; vốn đã không đủ mạnh trước Nga.
Ở
phía nam, hạm đội lớn của Nga ở Biển Đen cùng với các tàu đổ bộ được
đưa vào Biển Azov từ Caspi đặt ra mối đe dọa đổ bộ dọc bờ biển do lực
lượng Không kích từ Crimea hỗ trợ, trong khi các đơn vị “gìn giữ hòa
bình” của Nga ở Transnistria có thể tiến hành các cuộc đột kích nhỏ. Một
mối nguy hiểm khác đang rình rập hạ gục thêm các lực lượng mặt đất của
Ukraine.
Cuối cùng và
không thể bỏ qua, Nga đã triển khai dọc biên giới Ukraine các tên lửa
SS-26 Iskander-M tầm 400-500km cũng như pháo tự hành tầm xa hạng
nặng (2S7 Pion và 2S7M Malka 203mm), và súng cối tự hành (2S4 Tyulpan
240mm) – tất cả đều có thể mang cả vũ khí hạt nhân chiến thuật và đầu
đạn hóa học. Với những tiện ích mà các tác nhân hóa học của Nga đã thể
hiện trong các cuộc giao tranh ở đô thị Syria, không thể loại trừ việc
họ sẽ sử dụng chúng nếu gặp phải sự phản kháng gay gắt ở các thành phố
của Ukraine.
Nếu bị Nga xâm chiếm: 5 – 10 triệu người Ukraine sẽ di cư
Trước
câu hỏi liệu Ukraine có nổi dậy và tiến hành một cuộc chiến tranh
thường kỳ nếu bị Nga xâm chiếm không? Câu trả lời của tiến sỹ Karber dứt
khoát: “Có, và họ sẽ làm”.
Ngày
nay trên khắp Ukraine, các đơn vị vũ trang đang được hình thành và dân
thường chuẩn bị kháng chiến. Tuy nhiên, về bản chất, các cuộc nổi dậy là
một hình thức chiến tranh thiếu quyết đoán và tiêu hao. Tiến sỹ Karber
tin rằng việc dân chúng Ukraine nổi dậy có thể làm cho việc chiếm đóng
của Nga trở nên khó khăn, nhưng tác động của chúng sẽ không cản trở đáng
kể một cuộc xâm lược bằng thiết giáp. Ông cũng cảnh báo rằng có thể từ 5
đến 10 triệu người tị nạn Ukraine sẽ chạy theo phương Tây qua biên giới
để trốn sang châu Âu.
Putin thành công gửi thông điệp cho Ukraine: Mỹ và Phương Tây sẽ chẳng giúp gì
Rõ
ràng, Putin đã tạo ra cuộc khủng hoảng này để đạt được điều gì đó. Tiến
sỹ Karber cho rằng ông còn ‘mơ hồ’ với mục đích cuối cùng của Putin rốt
cuộc là gì. Có lẽ, Putin chắc chắn biết rằng:
- Ukraine sẽ chiến đấu nếu Nga tiếp tục hành động gây hấn đối xử với Ukraine giống Crimea vào năm 2014
- Cuộc
tấn công của Nga càng lớn thì thiệt hại gây ra càng nặng, thì số người
thiệt mạng càng lớn, và lãnh thổ bị xâm chiếm sâu hơn; sự thù hận càng
lớn, lâu dài hơn khiến việc chiếm đóng để khuất phục người Ukraine càng
tốn kém hơn. - Mỹ và NATO sẽ không nhượng bộ những đòi hỏi của Nga.
Tuy
nhiên, nếu một trong những mục tiêu của Putin là thuyết phục người
Ukraine rằng Mỹ và phương Tây sẽ không viện trợ quân sự cho họ – thì ông
ta đã đạt được điều đó. Tổng thống Biden đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ không
cử quân đội hoặc thậm chí không gửi viện trợ quân sự đi đến biên giới
Ukraine.
Các đòn trừng phạt kinh tế – tài chính thì sao?
Tiến
sỹ Karber chỉ nhắc lại, “Putin không hề ngốc”, ám chỉ ông ấy đã chuẩn
bị cho tổn thất này. Nếu phân tích giữa chi phí và lợi ích của cuộc gây
hấn tại biên giới Ukraine hay xa hơn là xâm lược Ukraine; lợi ích của
Nga vẫn lớn hơn là chi phí phải trả.
Có lẽ ông Putin biết rằng các lệnh trừng phạt trước đây đã gây ra nỗi đau đáng kể cho các đồng minh châu Âu và lệnh cấm SWIFT sẽ gây ra hậu quả cho các lĩnh vực tài chính toàn cầu.
Putin cũng biết rằng “đồng minh chiến lược” của Nga là Trung Quốc muốn
lấp đầy khoảng trống bằng cách tạo ra một hệ thống tiền tệ thay thế cho
đồng USD. Trung Quốc vốn đang rất cần đồng minh để mở rộng hệ thống
thanh toán tiền nhân dân tệ thay thế SWIFT của Mỹ. Chưa kể, Nga còn nắm
trong tay nguồn năng lượng cung cho Châu Âu. Ngay khi Châu Âu giảm mua
năng lượng từ Nga, châu Âu bị lạnh giá theo đúng nghĩa đen.
Sau tất cả, Ukraine có thể nhận được gì từ Mỹ và NATO
Mỹ đã gửi cho Ukraine khoảng 120 bệ phóng Javelin,
số lượng này sẽ đủ để giúp duy trì chiến tuyến hiện tại. Vũ khí mới này
xuất hiện ở Ukraine khiến Nga phải thay thay đổi nắp cho các tháp pháo
của họ. Rõ ràng Javelin có tác động thay đổi chiến thuật của Nga và cũng
tạo ra răn đe đáng kể.
Tuy
nhiên, để bao phủ một mặt trận lớn gấp 6 lần, Ukraine sẽ cần số lượng
Tên lửa dẫn đường chống tăng (ATGM) lớn hơn rất nhiều so với hiện tại
hoặc những gì Mỹ đã cung cấp. Lục quân Mỹ đang đưa xe chiến đấu bộ binh
M-2 Bradley vào kho và Thủy quân lục chiến Mỹ đang thay thế những chiếc
Humvee bọc thép – cả hai đều lắp tên lửa chống tăng TOW-2 mà vẫn là vũ
khí chống thiết giáp mạnh, trong khi không phải Javelins. Gửi 500 chiếc
Bradleys và TOW-2 Humvee cùng với vài trăm chiếc Javelins khác sẽ là một
phương tiện nhanh chóng và hiệu quả để đối phó với mối đe dọa leo thang
theo chiều ngang của Nga.
Nhưng
như phân tích ở trên, dù như vậy, Nga vẫn vượt trội về vũ khí và có thể
tấn công xâm lược Ukraine mà không cần phải vượt qua biên giới từ sườn
tây Belarus, từ trên không và từ biển… Số phận của Ukraine, một lần nữa,
lại hết sức mong manh trước Nga.
Bất
kể Mỹ và NATO gửi vũ trang gì tới Ukraine, bất kể đòn trừng phạt kinh
tế với Nga là gì, “Putin không ngốc” khi ông thành công gửi cho Ukraine
một thông điệp: “nước xa không cứu được lửa gần” và rằng “Ukraine sẽ bị
Mỹ và Phương Tây bỏ rơi trước khi gia nhập NATO”.
Quan điểm trong bài viết là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Tiến sĩ Phillip A. Karber là
Chủ tịch của Quỹ Potomac. Tiến sĩ Karber là một người có uy tín được
quốc tế công nhận về các vấn đề quốc phòng và an ninh quốc gia; một nhà
điều hành kinh doanh giỏi; và một giáo sư đại học. Ông đã chuẩn bị các
nghiên cứu và khuyến nghị về chiến lược quốc phòng cho các cấp cao nhất
của chính phủ Hoa Kỳ; đã cố vấn cho nhiều chính phủ NATO về các vấn đề
quốc phòng; lãnh đạo Bộ phận Quốc tế của Tập đoàn BDM; từng là Chủ tịch
Hội đồng Quản trị Nhà ga Hàng không Quốc tế JFK; và giảng dạy các khóa
học về an ninh quốc gia và các vấn đề quân sự tại Đại học Georgetown.
Thuỷ Tiên
21/1/22