Tin Tổng Hợp – 16/8/21
Taliban chiếm quyền tại Afghanistan: 20 năm đánh du kích, 3 tháng phản công
Nắm cơ hội khi Mỹ và liên quân quốc tế thông báo rút quân khỏi Afghanistan hồi đầu tháng 5/2021, lực lượng nổi dậy Taliban dù không được trang bị vũ khí hiện đại, đã mở nhiều cuộc tấn công vào quân đội chính phủ. Chỉ sau hơn ba tháng, Taliban trở lại Kabul nắm quyền.
Phong trào Taliban ra đời sau khi Liên Xô đưa quân xâm chiếm Afghanistan 1980, lập lên chế độ thân Cộng sản tại Afghanistan. Sau khi quân đội Liên Xô buộc phải rút khỏi Afghanistan (1989), đến năm 1994, Taliban tổ chức thành một lực lượng nổi dậy tại các tỉnh miền đông và đông nam Afghanistan. Chỉ 2 năm sau, 1996, Taliban chiếm Kabul lập lên tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan và nắm quyền đến năm 2001 dưới sự lãnh đạo của giáo sĩ Mohammad Omar.
Trên phương diện kinh tế, để tồn tại, Taliban ở trong nước dựa chủ yếu vào nguồn thu thuế, buôn bán thuốc phiện và nguồn tài trợ từ bên ngoài.
Sau các vụ tấn công khủng bố vào nước Mỹ 11/09/2001, Hoa Kỳ cùng các đồng minh NATO mở các cuộc tấn công ồ ạt vào Afghnistan để truy tìm trùm khủng bố Oussama Bin Laden bị tình nghi đang được chính quyền Taliban che chở.
Từ năm 2001, Taliban đã bị Mỹ tấn công đánh đuổi, chấm dứt 5 năm cai trị Afghanistan bằng những đạo luật Hồi Giáo hà khắc nhất.
Năm 2003, lợi dụng quân đội đồng minh phương Tây cắt giảm quân số chia sẻ cho cuộc chiến tranh Irak, lực lượng Taliban đã nhanh chóng tổ chức chiến tranh du kích tại Afghanistan.
Năm 2020, sau nhiều lần đàm phán không thành công, cuối cùng Taliban và Mỹ đã ký thỏa thuận Doha, ấn định các điều kiện rút quân đội nước ngoài ra khỏi Afghanistan. Lịch trình rút quân bắt đầu từ ngày 08/07/2021. Ngay lập tức 75 nghìn quân nổi dậy Taliban đã chớp thời cơ trở lại chiếm quyền lãnh đạo.
Ngay từ ngày 01/05 năm nay, khi có thông tin rút dần 9500 quân của NATO trong đó có 2500 lính Mỹ, lực lượng nổi dậy đã bắt đầu triển khai phản công và nhanh chóng kiểm soát được nhiều vùng miền nam, cũng như một số tỉnh quan trọng ở phía bắc Afghanistan.
Ngày 02/07 mở ra thời cơ mới cho các cuộc tấn công của Taliban khi quân Mỹ và NATO trao lại cho quân đội Afghanistan quyền quản lý căn cứ không quân Bagram, cách phía bắc Kabul 50km, một trung tâm đầu não của các chiến dịch quân sự của liên quân quốc tế trong suốt 20 năm hiện diện ở nước này. Trong tháng 7, quân nổi dậy liên tiếp đánh chiếm thủ phủ của hầu hết các tỉnh trọng yếu. Đến cuối tháng, Taliban đã kiểm soát được 65% lãnh thổ đất nước.
Tháng 8 đánh dấu sự đột phá của quân Taliban. Trong vòng 10 ngày, lực lượng nổi dậy đã tiến vào kiểm soát hầu hết thủ phủ các tỉnh của Afghanistan, rồi cuối cùng đến sáng ngày 15/08 tiến vào Kabul mà không gặp sự kháng cự nào của quân chính phủ, buộc tổng thống Ashral Ghani chạy khỏi Afghanistan.
Anh Vũ
(AP) – Một cựu tù nhân tố cáo nhà tù bí mật của Trung Quốc ở Dubai để giam người Duy Ngô Nhĩ. Một phụ nữ trẻ Trung Quốc vừa cho biết cô đã bị giam giữ trong tám ngày tại một nhà tù bí mật do Trung Quốc điều hành ở Dubai cùng với ít nhất hai người Duy Ngô Nhĩ. Đây có thể là bằng chứng đầu tiên cho thấy Trung Quốc đang vận hành một cái gọi là “nhà tù đen” bên ngoài biên giới. Cô cho biết đã bị bắt cóc từ một khách sạn ở Dubai và bị giới chức Trung Quốc giam giữ tại một biệt thự được chuyển thành nhà tù, nơi cô nhìn thấy hoặc nghe thấy hai tù nhân khác, cả hai đều là người Duy Ngô Nhĩ.
(Yonhap) – Mỹ – Hàn khởi động thao dợt quân sự chung thường niên. Đợt thao dợt chung bắt đầu vào hôm nay, 16/08/2021, và kéo dài 9 ngày, chủ yếu liên quan đến các hoạt động luyện tập về tin học. Theo thông cáo, đây là cuộc thao dợt phòng vệ như thông lệ. Năm nay do đại dịch Covid-19, số quân nhân tham gia bị hạn chế, quy mô đợt thao dượt giảm so với đợt diễn tập hồi tháng 03/2021.
(AFP) – Thái Lan : Hàng ngàn người biểu tình chống chính phủ. Cuộc tuần hành bằng xe hai bánh và xe hơi diễn ra tại thủ đô Bangkok vào hôm qua 15/08/2021. Người biểu tình đòi thủ tướng Chan O Cha từ chức do cách quản lý khủng hoảng Covid-19 yếu kém dẫn đến những hậu quả lớn về kinh tế. Cuối ngày, cảnh sát đã dùng vòi rồng giải tán những người đi bộ tuần hành, ném chất nổ vào lực lượng an ninh. Tại Chiang Mai, miền bắc Thái Lan, hôm qua cũng diễn ra biểu tình chống chính phủ, nhưng ở quy mô nhỏ hơn.
(AFP) – Cam Bốt: Lãnh đạo Khmer Đỏ Khieu Samphan kháng cáo bản án diệt chủng. Lãnh đạo cuối cùng còn sống của Khmer Đỏ, hôm nay 16/08/2021, đã kháng cáo bản án chung thân, vì vai trò của ông trong vụ diệt chủng xảy ra hơn bốn mươi năm trước ở Cam Bốt. Các luật sư lập luận rằng tòa án được Liên Hiệp Quốc bảo trợ đã kết án dựa trên một “cách tiếp cận có chọn lọc” để lấy lời khai và không xem trọng các bằng chứng có lợi cho bị cáo.
(AFP) – Canada thông báo bầu cử trước thời hạn. Hôm 15/08, thủ tướng Canada Justin Trudeau thông báo giải tán Quốc Hội và tổ chức bầu cử lập pháp trước thời hạn vào ngày 20/09 tới. Theo ông Trudeau, đất nước Canada đang trải qua thời khắc lịch sử vì đại dịch. Cuộc bầu cử là cách để đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng y tế và phục hồi kinh tế. Lãnh đạo chính phủ chiếm thiểu số ở Quốc Hội từ tháng 10/2019, ông Trudeau hy vọng uy ín của ông trong việc xử lý khủng hoảng dịch Covid-19 sẽ giúp đảng của ông chiếm đa số trong Quốc Hội. Các đảng phái khác ngay lập tức tố cáo tính toán chính trị của thủ tướng Trudeau giữa lúc đất nước đang lâm vào bệnh dịch.
(AFP) – Tây Ban Nha: Hỏa hoạn tại miền Trung và kỷ lục nhiệt độ 47,4°C. Một trận hỏa hoạn đã hoành hành ngày 15/08/2021, ở vùng Avila (miền trung Tây Ban Nha), nơi đang chìm trong đợt nắng nóng kinh hoàng. Nước này đã ghi nhận nhiệt độ kỷ lục 47,4°C vào thứ Bảy 14/08.
(France 24) – Úc kéo dài phong tỏa, tăng cường giới nghiêm với Melburne. Hôm nay chính quyền Úc đã quyết định kéo dài phong tỏa thêm 2 tuần đối với thành phố lớn thứ 2, Melburne, đồng thời bổ sung thêm lệnh giới nghiêm, để cố gắng ngăn chặn biến thể Delta đang có nguy cơ lây lan mạnh. Từ ngày hôm nay, hơn 5 triệu dân thành phố Melburne sẽ không được phép ra đường trong khoảng từ 21 giờ đến 5 giờ sáng ngày hôm sau, trừ những người phải làm việc trong những lĩnh vực thiết yếu. Từ đầu đại dịch, Úc ghi nhận hơn 39 nghìn ca Covid-19 và 966 ca tử vong. Chính quyền nước này thực hiện các biện pháp phong tỏa ngay khi dịch bùng phát. Nhiều thành phố hiện vẫn đang phong tỏa phòng chống dịch.
(AFP) – Thế Vận Hội dành cho người khuyết tật Paralympic Tokyo diễn ra không có khán giả. Đó là thông báo của Ủy ban tổ chức Paralympic, 8 ngày trước khi sự kiện khai mạc. Quyết định không bất ngờ trong hoàn cảnh số ca nhiễm Covid-19 ở Nhật tăng liên tục ở mức kỷ lục những ngày qua buộc chính phủ Nhật kéo dài tình trạng khẩn cấp ở Tokyo và nhiều vùng đến giữa tháng 9. Biện pháp này được áp dụng với Paralympic (từ 24/08 đến 05/09) cũng tương tự như với Olympic Tokyo bế mạc hôm 08/08 vừa qua, với 98% bộ môn thi đấu không khán giả. Chỉ có các địa phương tổ chức thi đấu ở nơi tương đối xa thủ đô được phép đón khán giả tới xem thi đấu.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20210816-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p