Lưu danh thiên cổ: Tướng Việt khiến Tần Thủy Hoàng nể trọng
Mục lục bài viết
Đức Thánh làng Chèm, vang danh thiên hạ
Phò mã đại Tần, uy chấn Hung Nô
Lưu danh thiên cổ
Tần Thủy Hoàng binh chinh thiên hạ, thống nhất Trung Hoa, là bậc quân vương oai phong lừng lẫy nhưng lại yêu mến và trọng dụng một người xuất thân chỉ là thường dân đất Việt.
Lý Ông Trọng là một nhân vật có thật trong lịch sử, được coi là “Tứ Đại Trụ Thần” của nước ta thời xưa. Cuộc đời ông được nhiều sách như Đại Việt sử ký toàn thư, Việt sử tiêu tán hay Việt điện U linh ghi chép.
Đức Thánh làng Chèm, vang danh thiên hạ
Ông sinh ra tại làng Chèm (nay thuộc Từ Liêm, Hà Nội) sống vào cuối đời Hùng Vương thứ 18 và những năm đầu thời Thục An Dương Vương. Theo Lĩnh Nam Chích Quái, Lý Ông Trọng là bậc dũng sĩ, vóc dáng cao to, khí chất phi phàm. Đại Việt sử ký toàn thư cũng mô tả ông “cao 2 trượng 3 thước (gần 2 mét), khí chất đoan dũng, khác với người thường”.
Ông cao lớn, lại có sức khỏe phi thường, là người cương trực, trung hậu nên được nhiều người mến phục. Đặc biệt khi ông giết chết con giải hay ăn thịt người (còn gọi là thuồng luồng) ở khúc sông Cái chảy qua làng thì lại càng khiến mọi người kính nể hơn.
Vào cuối thời Hùng Vương thứ 18, trong một cuộc ẩu đả, Ông Trọng đã phạm tội giết chết kẻ địch. Người ta giải ông về kinh cho nhà vua phán tội. Vua thấy thân thể Ông Trọng như hộ pháp thì không nỡ xử tử, bèn ra lệnh tha chết. Vua cho ông làm thị vệ và dần dần cho hầu bên mình.
Ông có công giúp vua Hùng dẹp yên bờ cõi, ngăn chặn quân địch từ phía Tây và phía Nam tiến vào Văn Lang. Đến thời An Dương Vương, ông trở thành tướng giỏi và được vua cử sang sứ nước Tần.
Tần Thủy Hoàng thấy tướng mạo phi phàm của vị sứ giả phương Nam, biết không phải người phàm, bèn chọn làm võ tướng, phong đến chức “Tư lệnh hiệu úy” (chức quan võ vào hàng cao nhất trong triều).
Phò mã đại Tần, uy chấn Hung Nô
Năm 221 TCN (Năm thứ 26 triều Tần Thủy Hoàng), nước Tần thôn tính cả 6 nước vùng Trung Nguyên và xưng Đế. Thời đó mặc dù Tần Thuỷ Hoàng uy danh vạn dặm, nhưng biên giới phía Bắc luôn bị quân Hung Nô quấy nhiễu. Quân Tần có Vạn Lý Trường Thành nhưng vẫn phải nhiều phen khốn đốn, chống đỡ liên miên.
Tần Thủy Hoàng bèn phái Ông Trọng đến trấn giữ đất Lâm Thao (tức vùng đất tỉnh Cam Túc ngày nay). Uy danh của Ông Trọng khiến quân Hung Nô khiếp đảm, chỉ đứng nhìn từ xa cũng đủ hồn xiêu phách lạc, không đánh mà vỡ trận. Vì thế, sau mấy năm liền, ở một dải biên thùy, người Hung Nô không dám quấy nhiễu.
Đại Nam quốc sử diễn ca viết về Lý Ông Trọng như sau:
Vua Tần cũng vì thế mà rất mực tin yêu, muốn giữ chân ông nên bèn gả công chúa Bạch Tĩnh Cung, tức Tây Cung công chúa. Là một sứ giả người Việt, vừa được phong quan chức, lại trở thành phò mã như vậy, thật hiếm lắm thay.
Thế nhưng, danh tiếng và quyền thế nơi đất khách vẫn không thể giữ chân ông. Ông gửi lòng mình theo những áng mây trôi về phương Nam, ngày đêm mong ngóng sớm được đoàn tụ cùng gia viên.
Khi biết Ông Trọng được vua Tần phê chuẩn cho trở lại cố hương, quân Hung Nô lại tiến quân sang quấy nhiễu. Không còn cách nào khác, Tần Thủy Hoàng phải sai sứ sang Âu Lạc thỉnh mời. Nhưng Ông Trọng tìm cách thoái thác, thà sống khổ cực nhưng được ở quê nhà còn hơn là làm quan cho nước Tần.
Để tránh phiền nhiễu, Lý Ông Trọng đã trốn biệt vào rừng, vua Thục phải nói dối với sứ giả rằng ông đã chết. Tần Thủy Hoàng không tin, dọa sẽ đem quân tấn công, đòi tìm được xác của Lý Ông Trọng mới tin ông đã chết. Cuối cùng, không còn cách nào khác, Lý Ông Trọng phải tự tử để yên việc nước.
Sau khi Ông Trọng chết, vua Tần đúc một pho tượng đồng khổng lồ hình ông, đặt ở cửa Tư Mã Hàm cung. Bên trong pho tượng chứa được vài chục người, và có chỗ điều khiển để cử động tay chân. Khi quân Hung Nô định kéo sang cướp phá, từ xa thấy bức tượng đồng cứ ngỡ là Ông Trọng, phải vội vàng tháo chạy, không dám bén mảng tới nước Tần lần nữa.
Sách Từ Nguyên Trung Quốc cũng có ghi chép về chuyện này: “Nguyễn Ông Trọng đời Tần, người Nam Hải, thân dài một trượng ba thước, khí chất đoan dũng, khác với người thường. Vua Thủy Hoàng sai cầm quân giữ đất Lâm Thao, thanh thế chấn động Hung Nô. Ông Trọng chết. Vua sai đúc tượng đồng để ở của Tư Mã, coi giữ cung Hàm Dương”.
Lưu danh thiên cổ
Nhiều trăm năm về sau, thanh danh của Lý Ông Trọng vẫn khiến nhiều tướng lĩnh Trung Hoa phải cúi đầu tôn kính. Đến đời Đức Tông nhà Đường, niên hiệu Trinh Nguyên năm đầu, Triệu Xương đã cho xây dựng đền thờ ông và thờ cúng quanh năm.
Đến thời Bắc Thuộc (từ năm 603 đến năm 938) đền thờ Lý Ông Trọng tiếp tục được cho xây dựng ở Thị Điềm, Thụy Phương (phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội ngày nay). Để tưởng nhớ Lý Ông Trọng, hằng năm ba làng: Thụy Phương, Hoàng Mạc và Liên Mạc tổ chức lễ hội đền Chèm từ 14 đến 16 tháng 5 âm lịch.
Ngày nay ở làng Chèm, huyện Từ Liêm, vẫn còn ngôi đền cổ thờ Lý Ông Trọng do vua Tần cho người xây dựng.
Đình Chèm thờ Lý Ông Trọng ở Từ Liêm, Hà Nội
Trải qua hàng nghìn năm phong ba cùng tuế nguyệt, ngôi đền vẫn còn giữ được pho tượng Lý Ông Trọng cao 8 mét, cùng với các câu đối và văn bia ghi lại thần tích về ông. Trong đó có câu: “Hương, Bổng, Đổng, Đằng là bốn vị tối linh của nước ta”. “Hương” ở đây là Lý Ông Trọng, người làng Chèm, xã Thụy Hương. Đức Thánh làng Chèm vì thế mà được xếp ngang hàng với Phù Đổng Thiên Vương, là một trong Tứ Đại Trụ Thần của nước ta thời xưa.
Phạm Sư Mạnh nhà Trần có lời thơ về ông:
Dịch
Ánh Trăng (tổng hợp)