Virus corona: Quy mô ổ dịch Iran to lớn mức nào?
Mai Vân
Ngày 03/03/2020, chính quyền Iran chính thức xác nhận nước này có thêm 835 ca nhiễm virus corona (Covid-19), nâng tổng số trường hợp bị nhiễm bệnh lên thành 2.336 người. Song song với số ca nhiễm mới, các trường hợp tử vong cũng tăng mạnh, từ 66 lên 77 người chết trong vòng 24 tiếng đồng hồ.
Tính đến hôm qua, Iran như vậy đã bám chắc vị trí không ai mong muốn là ổ dịch lớn thứ tư của thế giới, chỉ thua ba nước: Trung Quốc, ổ phát tán dịch bệnh ra toàn thế giới, đứng đầu danh sách đen của các nước bị dịch nặng nhất, kế đến là Hàn Quốc, đứng thứ hai và Ý thứ ba.
Chức sắc cao cấp bị nhiễm bệnh, thậm chí tử vong!
Mức tăng của các ca lây nhiễm hơn 800 người trong vòng một ngày ghi nhận vào hôm 03/03 phải nói là rất lớn, trong lúc số 11 trường hợp tử vong cũng rất cao. Cho dù vậy, câu hỏi mà giới quan sát vẫn đặt ra là quy mô thực thụ của dịch Covid-19 tại Iran ra sao, đặc biệt trong bối cảnh tỷ lệ tử vong, tức là số người chết so với số người nhiễm virus corona cao bất thường.
Giống như tại Trung Quốc, khi có thông tin về việc dịch Covid-19 xuất hiện tại Iran, giới lãnh đạo tối cao của nước này đã vội khẳng định đó chỉ là một “âm mưu của kẻ thù” nhằm phá hoại lễ kỷ niệm cuộc Cách Mạng Hồi Giáo 1979, rơi vào ngày 11/02, cũng như làm người dân sợ không dám tham gia cuộc bầu cử Quốc Hội ngày 21/02.
Thế nhưng thực tế đã buộc giới lãnh đạo Iran phải công nhận là dịch bệnh đang lây lan, nhất là khi nhiều chức sắc cao cấp hay nhân vật quyền thế trong chế độ lần lượt mắc bệnh, trong đó có cả phó tổng thống Iran, thứ trưởng bộ Y Tế, người phụ trách chống dịch, và gần đây nhất là người đứng đầu cơ quan y tế khẩn cấp Iran! Bên cạnh đó, theo đài CNN, Quốc Hội nước này cũng xác nhận là có đến 23 dân biểu bị nhiễm bệnh, con số này chắc chắn sẽ còn lên cao.
Trong số chức sắc bị nhiễm virus corona, thậm chí có người đã chết như ông Mohammad Mirmohammadi, một thành viên của Hội đồng cố vấn cho lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei, hay Hadi Khosrowshahi, một cựu đại sứ, hoặc là nghị sĩ Mohammad Ali Ramazani Dastak.
Trong những ngày gần đây, chính quyền Iran đã thay đổi thái độ, thông tin thường xuyên hơn và nhiều hơn về diễn biến của dịch Covid-19 tại nước này. Tuy nhiên, chế độ vẫn bị tố cáo là cố gắng giảm thiểu quy mô dịch bệnh.
Hơn chục ngàn người đã bị nhiễm virus?
Hãng tin Pháp AFP ngày 29/02 vừa qua, đã nêu bật sự chênh lệch to lớn giữa số liệu do chính quyền Iran cung cấp với những con số do các nguồn không phải là chính phủ đưa ra.
Theo chính quyền Teheran, thì tính đến hôm đó, theo số liệu chính thức thì Iran có 43 ca tử vong được xác nhận và 593 người lây nhiễm. Tuy nhiên, theo ban tiếng Iran của đài BBC Anh Quốc, trong thực tế, số trường hợp tử vong vì dịch Covid-19 tính đến cuối tuần qua lên đến hơn 200 ca, một con số mà bộ trưởng Y Tế Iran đã phản bác ngay vào hôm thứ Bảy 29/02
Một nguồn tin khác là tổ chức đối lập lưu vong Những người Moudjahidin của Nhân Dân, bị chính quyền Iran liệt vào diện tổ chức khủng bố, cũng cho rằng đã có hơn 300 người chết tại Iran vì dịch Covid-19, trong lúc số trường hợp bị nhiễm lên đến 15 000 người.
Những tuyên bố về tính chất nghiêm trọng của tình hình dịch bệnh tại Iran như đã được giới khoa học công nhận.
Theo AFP, trong một bản nghiên cứu công bố hôm 25/02 trên trang tin về y học MedRxiv, 6 nhà dịch tễ học tại Canada đã dựa trên một mô hình toán học để cho rằng có thể đã có hơn 18.000 người bị lây nhiễm virus trên lãnh thổ Iran.
Tính toán của họ, chưa được các đồng nghiệp khác xác nhận, đã đưa ra số liệu trên dựa trên các ca được Iran loan báo, cũng như các ca lây nhiễm ở những người ngoại quốc đã từng đến Iran trong thời gian có dịch.
Trả lời hãng tin Pháp AFP, ông Isaac Bogoch, chuyên gia nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại đại học Toronto, đồng tác giả bài nghiên cứu đã được công bố, giải thích: “Khi một quốc gia bắt đầu xuất khẩu các ca nhiễm sang những nơi khác, rất có khả năng là tình trạng lây nhiễm trong nước đó rất quan trọng”.
Chủ trương che giấu thông tin
Báo Le Monde trong số ghi ngày hôm nay, 04/03/2020, đã tiếp tục tìm hiểu thực hư trong các số liệu về dịch Covid-19 mà chính quyền Iran loan báo, và đã nêu bật lời chứng của giới chuyên môn ngay tại Iran cho rằng chính quyền đã nói dối.
Theo Le Monde, bộ Y Tế Iran hôm thứ Hai 02/03 đã xác nhận 523 trường hợp lây nhiễm và 12 trường hợp tử vong mới, đưa tổng số người chết kể từ khi dịch bắt đầu lên thành 66. Một bác sĩ làm việc ở miền bắc Iran đã không ngần ngại phản bác: “Số liệu của họ là sai. Tôi không một chút nghi ngờ về điều đó. Chúng tôi hiện có những bệnh nhân bị nhiễm bệnh trong bệnh viện của chúng tôi, những người này không hề được thống kê trong các số liệu chính thức”.
Ông Gholam-Ali Jafarzadeh Imenabadi, dân biểu thành phố Rasht, thủ phủ tỉnh Gilan, ở miền bắc Iran sát biển Caspi, đã khẳng định rằng tình hình tại đấy đặc biệt nghiêm trọng. Đối với ông, số liệu chính quyền đưa ra là “một trò đùa”, vì ở tỉnh ông, các bệnh viện và trạm xá đều “đầy những bệnh nhân khả nghi”.
Một bác sĩ ở miền nam Iran cũng cho biết là toàn bộ đất nước Iran đã bị dịch bệnh. Tại bệnh viện của ông, tất cả các ca phẫu thuật bị cho là không khẩn cấp đều đã bị hủy bỏ.
Giải thích về nguyên nhân khiến cho dịch bệnh hoành hành dữ dội tại Iran, giới y khoa nước này đã nêu lên trước tiên chủ trương che giấu thông tin của chính quyền vào lúc đầu, không cho làm bất kỳ cái gì để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan.
Phát biểu với Le Monde, một sinh viên y khoa nội trú ở thủ đô Teheran đã tố cáo: “Khi phủ nhận trong hơn mười ngày rằng dịch Covid-19 đã xuất hiện, chính quyền đã biến nhân viên y tế thành phương tiện truyền bệnh… Chúng tôi bị bệnh nhân lây bệnh, sau đó chúng tôi trở về với gia đình, với bạn bè và như vậy đã có thể lây nhiễm cho hàng chục người khác”.
Các bác sĩ Iran cũng cho rằng tình hình nghiêm trọng hiện nay còn là hậu quả của việc chính quyền từ chối cách ly thánh địa Qom, tâm chấn của dịch Covid-19 tại Iran. Chính ở thành phố thánh này mà các trường hợp nhiễm virus corona đầu tiên đã xuất hiện. Qom lại là một địa điểm hành hương, luôn thu hút đông đảo tín đồ thuộc hệ phái Hồi Giáo Shia ở Iran và nước ngoài.
Các giáo sĩ và các thành phần bảo thủ rất có thế lực đã thành công trong việc không cho đóng cửa các lăng mộ ở Qom và cách ly thành phố này.
Trước sự hoành hành càng lúc càng dữ dội của dịch Covid-19, chính quyền Iran đã bắt đầu đưa ra biện pháp ngăn ngừa đà lây lan của dịch bệnh : Hủy bỏ buổi cầu nguyện lớn ngày thứ Sáu tại nhiều thành phố, đóng cửa trường học, đóng cửa Quốc Hội cho đến khi có lệnh mới, hạn chế đi lại.
Thế nhưng câu hỏi được nêu lên là phải chăng đã quá muộn?