Đọc báo Pháp – 11/10/2017
Catalunya đòi độc lập : Thất bại được báo trước
Chủ đề xứ Catalunya, Tây Ban Nha, đòi độc lập, là một trong những tít lớn của các báo Pháp hôm nay 11/10/2017, sau thông báo nước đôi của chủ tịch xứ này tối hôm qua. Báo Libération chạy tựa trang nhất : « Độc lập : Barcelona chơi hiệp phụ », Le Figaro : « Catalunya độc lập, còn phải chờ xem ». Về phong trào đòi độc lập cho xứ Catalunya, báo Le Monde có bài phân tích mang tựa đề « Catalunya : một dự án báo trước sẽ thất bại ».
Để hiểu về cuộc khủng hoảng Catalunya, một phân tích mang kích thước lịch sử là cần thiết. Bài viết của kinh tế gia Jean-Pierre Petit trên Le Monde mở đầu với nhận xét các sử gia tương lai chắc chắn sẽ không bỏ lỡ dịp để nhấn mạnh là vào thời điểm mà cả một bộ phận lớn các nước châu Âu đang nỗ lực xây dựng một cấu trúc liên bang bao gồm các quốc gia dân tộc, thì một số tỉnh, vùng của một số nước, như xứ Catalunya lại quyết định ly khai.
Tuy nhiên, nếu xét về mặt kinh tế, dự án độc lập của vùng này hoàn toàn mang tính phiêu lưu. Sự thiếu chuẩn bị của các đối tác kinh tế, bao gồm Catalunya và chính quyền trung ương Madrid sẽ để lại một cái giá « khủng khiếp », điều đó có nghĩa là hai bên đều thua.
Nguy cơ cắt đứt với Liên Hiệp Châu Âu là hiện hữu, trong lúc xuất khẩu của Catalunya sang phần còn lại của Tây Ban Nha và Liên Hiệp Châu Âu chiếm gần 45% GDP của xứ này, và 70% đầu tư nước ngoài vào Catalunya là từ các thành viên Liên Âu.
Về phần nợ công thì sao ? Nếu như Catalunya phải đảm nhiệm phần nợ riêng của mình (chiếm 35% GDP) cộng với phần phải gánh chịu do là thành viên của Tây Ban Nha (theo tỉ lệ tương đương 20% trọng lượng kinh tế Tây Ban Nha), thì nợ công của xứ này sẽ vọt lên tới 134% GDP.
Trong trường hợp khủng hoảng tài chính, Le Monde cảnh báo hệ thống ngân hàng xứ này sẽ hết sức dễ tổn thương. Liên Hiệp Châu Âu chắc chắn sẽ rất cứng rắn với một Catalunya độc lập, để ngăn ngừa khát vọng ly khai ở nhiều nơi khác, vốn cũng « rất mãnh liệt », như ở miền bắc nước Ý, ở xứ Flamand, Bỉ hay ở Vương Quốc Anh.
Cho đến nay, liên quan đến cuộc khủng hoảng Catalunya, các đối tác kinh tế – tài chính châu Âu tỏ ra khắc nghiệt với Madrid hơn, tuy nhiên, mối quan hệ dễ dãi với Catalunya không thể kéo dài, với việc đe dọa di dời trụ sở của các cơ sở lớn ra khỏi vùng, giảm đầu tư, rút nhân lực trình độ cao.
Một kịch bản rất có khả năng xảy ra là, tình hình sẽ nhanh chóng trở nên tồi tệ đến mức mà đa số người Catalunya bác bỏ nguyện vọng độc lập, và thông qua một cuộc trưng cầu dân ý mới. Giống như ở Quebec trong những năm 1990 và Scotland năm 2014, áp lực kinh tế sẽ tạo điều kiện cho việc duy trì nguyên trạng.
Kinh tế gia của Le Monde nhấn mạnh là cuộc khủng hoảng Catalunya một lần nữa cho thấy rõ hội chứng « chủ nghĩa dân tộc trỗi dậy tại các vùng giàu có », như ở xứ Bayern (nước Đức), miền bắc nước Ý, hay xứ Flamand, Bỉ. Dân Catalunya giàu hơn, ít thất nghiệp hơn và có trình độ công nghệ cao hơn hẳn mức trung bình của Tây Ban Nha.
Theo chuyên gia kinh tế Jean-Pierre Petit, cuộc khủng hoảng này cho thấy nhiều hơn nữa « tính chất ngây thơ » của dự án tiền tệ chung châu Âu, về mặt lý tưởng được hình dung là sẽ « tự động dẫn đến sự hội nhập kinh tế ». Tuy nhiên, ngay từ năm 2003, giải Nobel kinh tế Mỹ Paul Krugman đã khẳng định việc xây dựng liên minh tiền tệ châu Âu, ngược lại, có thể làm gia tăng sự phân hóa giữa các khu vực. Bất chấp nhiều thập niên xây dựng khối, bất bình đẳng giữa các vùng vẫn còn là một thách thức lớn đối với Liên Âu.
Đòi độc lập : Chính quyền Catalunya « chơi hiệp phụ »
Libération ghi nhận, « cho dù chủ tịch vùng Catalunya Carles Puidgemont, chính thức tuyên bố độc lập, hôm qua, trước Nghị viện xứ này, nhưng ngay lập tức ông cũng tuyên bố ‘‘đình chỉ’’ việc áp dụng (quyết định này) và dành thời gian cho đối thoại ».
Thông tín viên François Musseau của Libération tại Madrid cho biết lãnh đạo vùng Catalunya không có lựa chọn nào khác là giải pháp câu giờ nói trên, bởi một mặt ông không thể nói ngược lại hàng triệu người đang sôi sục đòi độc lập, trong lúc tuyên bố độc lập cũng có nghĩa là ngay lập tức sẽ trở thành đối tượng trấn áp của chính quyền trung ương.
Tuy nhiên, đối thoại mà chủ tịch vùng Catalunya đề nghị rồi sẽ đến đâu, bài xã luận mang tựa đề « Nguy hiểm », nhấn mạnh là : « xứ Catalunya đang chuẩn bị nhảy vào một khoảng không vô định. Trước hết bởi vì, trong hiện tại, người ta không biết là hơn 50% cư dân còn lại của xứ này có thực sự mong muốn độc lập hay không. (…)
Tiếp theo đó, bởi vì một quyết định chính trị cần được phán xét theo những hệ quả của nó. Sự ly khai của Catalunya chắc chắn sẽ kích thích một đòi hỏi tương tự tại xứ Basque (Tây Ban Nha). Đây có phải là điều thực sự đáng mong muốn hay không ? Và lý do cuối cùng là, theo các quy định của Liên Hiệp Châu Âu, một xứ Catalunya độc lập ắt hẳn sẽ buộc phải rời khỏi Liên Hiệp. Catalunya có muốn như vậy không ? ».
Libération kết luận : « Nói một cách khác, trong vụ việc này, tất cả cho thấy là cần phải có một thảo luận nghiêm túc về tương lai của một xứ, có ảnh hưởng đến vận mệnh của toàn thể một đất nước. Chỉ còn vài tuần lễ thôi để tránh khỏi điều tồi tệ nhất. Thỏa hiệp dù theo kiểu gì đi nữa cũng đáng quý hơn là sự đụng độ ngu xuẩn của các chủ nghĩa dân tộc ».
Mặc cảm lớn giữa Catalunya và Madrid
Vẫn về chủ đề khủng hoảng Catalunya, La Croix có bài tổng thuật về « những mặc cảm và sự không thông hiểu giữa Madrid và Barcelona ». Trong lúc, Tây Ban Nha sẽ long trọng cử hành lễ Quốc Khánh vào ngày mai 12/10, thì nỗi ám ảnh lớn nhất của Madrid lại chính là Barcelona, nơi đa số dân chúng coi mình là nạn nhân của Tây Ban Nha. Ngược dòng lịch sử, chiến thắng năm 1714 của quân đội Pháp, áp đặt quyền lực của vương triều Pháp lên xứ này, một thất bại của người Catalunya lại được coi là một ngày hội dân tộc, ngày diada.
Bất đồng Catalunya và Tây Ban Nha không chỉ là lịch sử. Về mặt tài chính, người dân xứ này cho rằng họ là nạn nhân của chính quyền trung ương, bởi các chính sách hết sức bất công. Trong lúc Catalunya phải trả đến một nửa số thuế thu được cho Madrid, xứ Basque lại chỉ phải trả có 5%.
Châu Âu cần « liên bang » ở mỗi nước, mỗi quốc gia
Trở lại với vấn đề Catalunya đòi độc lập, Libération có bài phỏng vấn chủ tịch các đảng phái theo xu hướng tự do tại Nghị Viện Châu Âu, cựu thủ tướng Bỉ Guy Verhofstadt. Bài phỏng vấn mang tựa đề : « Nếu cứ tiếp tục như vậy, chúng ta sẽ có một Liên Hiệp Châu Âu với 75 quốc gia ».
Đối với lãnh đạo các đảng phái tự do Liên Âu, cần « tạo điều kiện để các dân tộc tồn tại trong lòng các quốc gia », và điều này không hề mâu thuẫn với thể chế Liên bang mà châu Âu cần hướng tới. Châu Âu cần đến một thể chế liên bang ở mỗi quốc gia, cũng như trên quy mô toàn châu lục.
Chính trị gia Guy Verhofstadt bày tỏ hy vọng các bên sẽ « tỉnh táo » để tránh khỏi các hệ quả nguy hiểm trong vụ đòi độc lập ở Catalunya.
Buôn bán với Trung Quốc : Châu Âu « vùng lên »
Vẫn tại châu Âu, nhưng về quan hệ với Trung Quốc, báo Les Echos có bài phân tích về một nỗ lực mới bất ngờ của Liên Hiệp Châu Âu, để tránh được chiếc bẫy « kinh tế thị trường » với Bắc Kinh. Trận chiến nói trên đã có thể đã kết thúc với kết quả xấu, « nếu không có sự kiên cường của Nghị Viện Châu Âu ».
Cuối năm 2016, 15 năm sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới, Liên Âu buộc phải xem xét việc chấp nhận cho quốc gia này được hưởng quy chế kinh tế thị trường, tuy nhiên, làm thế nào để châu Âu có thể không bị hàng xuất khẩu Trung Quốc đè bẹp, mà rất nhiều trong số đó bị nghi được chính quyền trợ giá mạnh ?
Bài viết mang tựa đề : « Buôn bán với Trung Quốc : Sự vùng lên của châu Âu » điểm lại các nỗ lực của châu Âu trong hơn một năm qua, và nhấn mạnh là trong quá trình tìm kiếm biện pháp đối phó với Trung Quốc, Liên Hiệp Châu Âu đang thoát khỏi vị thế của « một anh chàng ngốc trong ngôi làng toàn cầu » (diễn đạt của Emmanuel Maurel, một đại diện thương thuyết của Nghị Viện Châu Âu) về mặt thương mại, để bắt đầu « cuộc lột xác ».
Theo luật sư Oliver Prost, việc hiện đại hóa các công cụ bảo vệ thương mại của Liên Âu trong một thời gian dài bị bế tắc, nay bắt đầu được khai thông. Cuộc bỏ phiếu hồi tháng 5/2016 tại Nghị Viện Châu Âu với đa số áp đảo, như một hồi chuông cảnh báo Ủy Ban Châu Âu không được đầu hàng trước Trung Quốc.
Trong cuộc chiến xây dựng khả năng tự vệ trước sự lấn lướt của Trung Quốc về kinh tế, Liên Âu đã vượt qua được đối kháng giữa nhóm nước phía bắc, thiên về mở cửa kinh tế, và nhóm nước phía nam thiên về bảo hộ. Đức thay đổi quan điểm đã cùng với Pháp và Ý ký kết một sáng kiến chung, yêu cầu gia tăng sức mạnh phòng thủ của châu Âu.
Tháng 11/2016, Ủy Ban Châu Âu ra được một văn bản quy định việc chống phá giá, để vừa lách khỏi khó khăn pháp lý mà Trung Quốc giương ra, vừa bảo tồn cho châu Âu khả năng tự vệ. Một văn bản được đánh giá là « khéo léo ». Để ra được một sáng kiến như vậy, tiểu quốc Malta – với tư cách là chủ tịch luân phiên của Liên Hiệp – đã « đóng một vai trò đặc biệt ».
Theo Les Echos, còn quá sớm để ăn mừng chiến thắng, các nỗ lực của châu Âu vừa qua chỉ cho phép khối này tránh được « điều tồi tệ » nhất, trong lúc thế lực của Trung Quốc là « mạnh hơn bao giờ hết » (một số nước châu Âu, như Bồ Đào Nha, Hy Lạp quá phụ thuộc vào vốn đầu tư của Trung Quốc. Đầu tư Trung Quốc vào châu Âu riêng trong năm ngoái bằng 10 năm trước đó cộng lại).
Dù sao điều này cũng cho thấy nếu đoàn kết và sáng tạo trong phương pháp, Liên Âu có thể có những đột phá. Một châu Âu « bảo vệ » được người dân, như điều mà tổng thống Pháp Emmanuel Macron chủ trương, đang dần dần hình thành.
Hạt nhân Iran : Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ có thể mất chức
Về tình hình nước Mỹ, Les Echos chú ý đến các đồn đại về sự ra đi sắp tới của ngoại trưởng Tillerson và kể cả bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis, do những bất đồng với tổng thống Trump. Riêng về bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ, theo Les Echos, lý do là lập trường đối lập với tổng thống Trump trong hồ sơ hạt nhân Iran. Trước Thượng Viện Mỹ, bộ trưởng Quốc Phòng Mattis bảo vệ hiệp ước với Iran, và khẳng định điều này có lợi cho an ninh của Hoa Kỳ.
Từ đây đến 15/10, tổng thống Trump sẽ phải đưa ra quyết định bác bỏ hay phê chuẩn thỏa thuận hạt nhân với Iran. Một nghị sĩ Cộng Hòa, ông Bob Corker, lo ngại « thái độ không nhìn xa » của tổng thống Mỹ có thể đưa Hoa Kỳ vào con đường « Chiến tranh Thế giới thứ Ba ».
Phim mới : « Xưởng viết »,
chân dung hiếm thấy về xã hội Pháp
Báo chí Pháp dành nhiều lời ca ngợi cho bộ phim « Atelier » (tạm dịch là « Xưởng viết »). Les Echos nhận xét đây là một bộ phim « đáng ngạc nhiên nhất » trong thời gian gần đây, về chân dung nước Pháp đương đại. « Xưởng viết » là câu chuyện một nhà văn nữ giúp các thanh niên có hoàn cảnh khó khăn, cùng viết tiểu thuyết trinh thám. « Một chiếc cầu giữa hai thế giới » là bài viết trên La Croix về bộ phim. Đạo diễn phim « Xưởng viết » là Laurent Cantet, tác giả của « Entre les Murs » (Trong lớp học), Cành cọ vàng 2008.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20171011-catalunya-doi-doc-lap-that-bai-duoc-bao-truoc
Tin đọc nhanh
(AFP) – Tổng thống Mỹ thách ngoại trưởng Tillerson đọ chỉ số thông minh IQ. Lời thách thức này được ông Donald Trump đưa ra khi tạp chí Forbes hỏi về việc ngoại trưởng Mỹ có lẽ đã đánh giá tổng thống Donald Trump là « ngu ngốc » vào cuối một buổi họp tại Lầu Năm Góc, theo như tiết lộ của đài NBC News hồi cuối tuần trước. Bà Sarah Huckabee Sanders, phát ngôn viên Nhà Trắng đã phải dập tắt tranh luận, khẳng định đó « chỉ là một lời nói đùa » và chủ nhân Nhà Trắng không nghi ngờ trí tuệ của ngoại trưởng Mỹ. Giữa tổng thống Trump và ngoại trưởng Tillerson đang có nhiều bất đồng, đặc biệt trên hồ sơ Bắc Triều Tiên.
(AFP) – Mỹ : Hỏa hoạn tiếp tục hoành hành tại bắc California. Theo tổng kết tạm thời ngày 11/10/2017, đã có 15 người chết vì hỏa hoạn, 150 người vẫn chưa được xác định vị trí, người dân tiếp tục được di tản đến các khu vực an toàn. Thiệt hại về người và của có nguy cơ tăng thêm vì gió thổi rất mạnh trong ngày hôm nay khiến các đám cháy càng thêm dữ dội. Khoảng 4.000 người, nhân viên cứu hỏa, cứu trợ, các hiệp hội phi chính phủ, tình nguyện viên… được điều đến miền bắc California, nổi tiếng là vùng trồng nho và du lịch.
(AFP) – Úc đề xuất chuyển người tị nạn từ Papua New Guinea đến đảo Nauru. Canberra ngày 11/10/2017 thông báo một trại tị nạn trên đảo Papua New Guinea sẽ bị đóng cửa vào cuối tháng. Những người tị nạn tại đây sẽ được chuyển sang một trại khác, cũng do Úc quản lý, nằm trên hòn đảo nhỏ Nauru ở Thái Bình Dương. Tuy nhiên, điều kiện sống ở trại Nauru từng bị nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền và bác sĩ lên án, với bằng chứng là các trường hợp tâm thần, tự hủy hoại thân thể và tự sát.
(AFP) – Trẻ em và thiếu niên béo phì tăng gấp 10 lần từ năm 1975. Đây là kết quả nghiên cứu của trường đại học College London và Tổ Chức Y Tế Thế Giới, được công bố ngày 11/10/201. Năm 2016, thế giới có 124 triệu người từ 5-19 tuổi bị coi là béo phì so với con số 11 triệu người trong năm 1975. Các nước bị ảnh hưởng nhiều nhất là một số đảo ở Polynésie, tiếp theo là Mỹ, Ai Cập và Ả Rập Xê Út. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng cho thấy số trẻ em bị thiếu cân còn nhiều hơn với khoảng 192 triệu thanh thiếu niên từ 5-19 tuổi trong năm 2016 dù hiện tượng này giảm dần từ năm 2000, trừ khu vực Đông Á, Đông Nam Á và các vùng Đông, Tây và Trung Phi.
(AFP) – Hoa Kỳ: Hãng tín dụng Equifax bị tin tặc, hơn 140 triệu khách hàng Mỹ bị ảnh hưởng. Theo thông báo của hãng ngày 10/10/2017, vụ tấn công vào hệ thống cơ sở dữ liệu của hãng xảy ra hồi tháng 7. Trong số các khách hàng bị ảnh hưởng, còn có 700 000 người Anh và 8 000 ở Canada. Theo Cựu chủ tịch kiêm tổng giám đốc của Equifax, chính quyền Mỹ đã phát hiện một sơ hở về công nghệ từ hồi tháng 3, song Equifax đã không sửa chữa lỗi bảo mật này và hiện vẫn chưa được khắc phục.
(AFP) – Tổng thống Mỹ sẽ tiếp đón thủ tướng Singapore. Nhà Trắng hôm qua 10/10/2017 thông báo, tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ tiếp đón thủ tướng Singapore Lý Hiển Long vào ngày 23/10/2017. Vấn đề Bắc Triều Tiên có thể sẽ là chủ đề chính trong chương trình nghị sự giữa hai nhà lãnh đạo. Theo thư ký phụ trách báo chí của Nhà Trắng, cuộc gặp này sẽ tái khẳng định mối quan hệ chặt chẽ với « một trong những đối tác thân cận nhất của Hoa Kỳ ở châu Á trong hơn 50 năm qua ». Hai nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về việc tăng cường các mối quan hệ kinh tế, chính trị, an ninh và quan hệ giữa hai nước, nhằm nâng cao sự hiện diện của Mỹ và lợi ích của hai bên tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.
(Reuters) -Trung Quốc : Tập Cận Bình sẽ giữ Vương Kỳ Sơn để chống tham nhũng. Đây là nhận định của nhiều quan chức và chuyên gia Trung Quốc với hãng tin Anh. Vương Kỳ Sơn, nay đã 69 tuổi, cánh tay mặt của lãnh đạo Trung Quốc, ủy viên thường vụ bộ chính trị, sẽ không về hưu. Gần đến ngày đại hội đảng cộng sản Trung Quốc, 18/10 càng có nhiều tin đồn kẻ ở người đi trong thượng tầng lãnh đạo, nhằm củng cố quyền lực của Tập Cận Bình.
(AFP) – Miến Điện : Cầu nguyện « liên tôn giáo ». Ngày 10/10/2017, hơn 40 000 người tham gia một buổi lễ cầu nguyện do các hiệp hội tôn giáo Miến Điện và Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ của bà Aung San Suu Kyi đồng tổ chức trong khuôn viên một sân vận động ở Rangun. Buổi lễ này nhằm chứng minh với công luận quốc tế là tại Miến Điện mọi tôn giáo đều bình đẳng và không có chuyện ngược đãi người Rohingya, Hồi giáo. Hơn nửa triệu dân của sắc tộc này đang và tiếp tục chạy sang Bangladesh tị nạn.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20171011-tin-doc-nhanh